Сондай-ақ Қазақстан ономастикасыны ң тарихи-әлеумөттік мәселелері қарастырылады. Кітап қалың оқырман қауымға арналған
Түркі халықтарының ортақ жазу проблемасы
жүктеу/скачать 5,42 Mb. Pdf көрінісі
|
myrzakhmetov m kazak kalai orystandyryldy
- Бұл бет үшін навигация:
- Мекемтас Мырзахметулы «Қазақ қалай орыстандырылды»
| Түркі халықтарының ортақ жазу проблемасы
Тіл ғы лы м ы нда түрік халықтарына жазуы жоқ немесе «младописьменные народы» деген таным түрғысынан қарады, яғни түркі халықтары кеңестік дәуірде ғана жазуға қолы жетті деп, бүкіл жас ұрпақ санасын осы жалған таным негізінде тәрбиелеп, олардың санасына мықтап орнықтырды. Бұл евроцентристік ұғымдағы жалған танымды Мәскеудегі Орталық түрік халықтарының арасы- нан шыққан шала сауатты, ұлтсызданған өз өкілдері арқылы насихаттатып, халық санасына орнықтырып келді. Осынау саясаттың зарарлы теркінін сезген- дер немесе қарсылық жасаған танымы жоғары ойлы топтар қуғындалып, итжеккенге айдалды немесе түгелдей саналы түрде жазықсыз жазаланып, тігерге тұяғын қалдырмай тұтасымен жойып жіберіліп отыр- ды. Түркі, монғол халықтарын тұтастай орыстанды- рып шоқындыру арқылы тарихи жады мен ұлттық санасынан айыру саясаты Ресей империясының 1719 жылы Сенат арқылы қабылданған шешімінде мемлекеттік-миссионерлік шара ретінде айқындал- ды. Осы кезден бастап-ақ Түркі халықтары қолданып келген араб жазуын орыс жазуымен біртіндеп алмас- тыру мақсаты да айқындалған болатын-ды. Тарихи ш ы ндық түркі халы қтары ны ң көне ойма жазуының екі жарым мың жылдық тарихы барлығын дәлелдеп отыр. Бұған Орхон, Енисей жазба ескерткіштері мен Есіктен табылған «Алтын адам» ескерткіші айғақ. Осы жазу үлгісі қазіргі Румы- ния, Венгрия жерінен Маңғыстау мен Орхон, Ени- сей өзеніне дейінгі кеңістікте таралғаны жыл өткен сайын нақтылы деректермен молығып, дәлелденіп келеді. Мекемтас Мырзахметулы «Қазақ қалай орыстандырылды?» 193 Б.з.д. шумер жазуын былай қойғанда, одан да арғы алты мың жылдықтағы Мысыр жеріндегі пирамидадағы жазу түркі ғалы м дары ны ң түркі жазуы негізінде оқуы арқылы тіл қата бастады. Ал қытай жерінде 1912 жылы табылған дәл осы тип- тес пирамидадағы жазу да Египет пирамидасында- ғы жазумен егіздің сыңарындай үқсас болып шықты. Жер орта теңізіндегі «өлі тілге» айналған «А линия- лы жазу» да ғайыптан келгендей А. Айзахметовтің оқуымен тіл қата бастады. Тіл қатқанда тағы да, орхон жазулары тәрізді, түркіше үн қата бастады. Бүл деректер түркі жазуының грек, латын, Мысыр өркениетінен де мыңдаған жылдар арыда жату- ын көрсетіп, жалпы жазу атаулының түп төркіні түркі жазуымен кіндіктес деген байлам жасауға негіз беріп отыр. ҚР Президенті Н. Назарбаевтың: «Түркі әліппесі өзінің қарапайым әрі жеңілдігі арқасында орасан зор кеңістікте мейлінше тез жыл- дамдықпен таралды. Мұның өзі оның кең көлемде меңгерілуіне мүмкіндік берді» («Тарих толқынында», 96-97-беттер), - деп жазуында терең тарихи мән- мағына жатыр. Адамзат тарихында өткен ш ындықтың ізін танып білуде бірденбір сүйенер тарихи таяныш - жүктеу/скачать 5,42 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|