Мекемтас Мырзахметулы «Қазақ қалай орыстандырылды?»
басты саяси мақсаттың не екендігін Ташкент-
те шығатын «Туркестанские ведомости» газетінің
1899 жылғы санында саяси мақсаттың төркіні қайда
жатқанын жасырмай, енді
білгеніңді істей бер деген-
дей ашық кетуі жай қүбылыс емес-ті.
Ресей империясы енгізген отаршылдық рухтағы
топоним икалы қ
атаулар
ұлы
Қазан
төңкерісі
орнасымен-ақ тас-талқан етіліп, олардың орнына
халықтың тарихи жадының ең бір күрделі сала-
сы болған бастапқы тарихи жер атаулары өз
қалпына келтіріле бастады. Бірақ, өкінішке қарай,
бұл тарихи өзгеріс В. И.
Ленин қайтыс болған
соң-ақ бұрынғы патша тұсындағы таз қалпына
келе бастады. Сталиндік зобалаң тұсында мүлде
үдегені соншалықты, бір ұрпақ буыны алмаспай-ақ
туған жер атаулары сапырылысқа түсіп, о бастағы
қалыптасқан жер атаулары санадан өшіп, ізсіз-
түссіз жоғалып жатты.
Бірақ қанша қыспаққа алын-
са да, осы өзгерістер белгілі дәрежеде болса да
көркем әдебиетте өз көрінісін тауып жатты. Мысалы,
Мұхтар Әуезовтің «Білекке-білек» әңгімесі, жазушы
Б. Нұржекеевтің «Жау жағадан алғанда» романы
іспеттес туындылар қазақ әдебиетінде орын алды.
Мәселенің негізі көркем әдебиетте суреттел-
ген оқиғаларға орай берілген бұрынғы және қазіргі
кезеңдердегі
елді
мекен,
жер
атауларындағы
өзгерістерді
салыстыра отырып, тарихи шындықты
қаз қалпына
келтіру,
сол құбылыстар сырын
оқушының терең танып білуіне, тарихи ұғым алу-
ына қол жеткізу - әдебиетті оқытудағы басты
мақсаттарымыздың біріне айналмағы өте қажет.
Жалпы қазақ әдебиетінде
өз көрінісін берген кең