3D БАСЫП ШЫҒАРУ ӘДІСІМЕН ФОТОПОЛИМЕРЛЕНЕТІН ШАЙЫРЛАРДАН РЕСПИРАТОРЛАРҒА АРНАЛҒАН СҮЗГІЛЕР МЕН ТІЗ ПРОТЕЗДЕРІН ӘЗІРЛЕУ Матжан М.Қ., Жолдасбаев А.Қ. Ғылыми жетекшісі: х.ғ.к., доцент Токтабаева А.К. әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті matzhan02m@mail.ru 3D басып шығару - сандық модельге негізделген кез келген геометриялық пішіндегі бір
өлшемді нысандарды жасау процесі. 3D басып шығару модельдің контурын көрсететін
дәйекті қабаттармен объектіні құру тұжырымдамасына негізделген. Шын мәнінде, 3D басып
шығару фрезерлеу немесе кесу сияқты дәстүрлі механикалық өндіріс пен өңдеу әдістеріне
мүлдем қарама-қайшы, мұнда өнімнің сыртқы түрін қалыптастыру артық материалды кетіру
арқылы жүзеге асырылады. 3D принтерлер-бұл бөліктің құрылысын аддитивті түрде
орындайтын бағдарламалық басқарылатын машиналар. 3D басып шығару технологиясы
сәулет, құрылыс, өнеркәсіптік дизайн, автомобиль, аэроғарыш, әскери-өнеркәсіптік,
инженерлік және медициналық салаларда, биоинженерияда (жасанды маталар жасау үшін),
сән және аяқ киім өндірісінде, зергерлік бұйымдарда, білім беруде, географиялық ақпараттық
жүйелерде, тамақ өнеркәсібінде және т.б. прототиптеу үшін қолданылады. Зерттеулерге
сәйкес 3D принтерлер тұрмыстық заттарды өндірудің үнемділігі есебінен меншікті сатып
алудың күрделі шығындарын өтеуге мүмкіндік береді.
Распираторлар мен тіс протездерін ABS, PLA және SBS сияқты пластмасса түрлері
негізгі сұранысқа ие.
Осы ғылыми-зерттеу жұмысында біз полилактид (PLA) пластикті қолдандық. PLA
пластик, басқа көптеген полимерлерден айырмашылығы, биологиялық ыдырайтын және
биоүйлесімді. Бұл материал жүгеріден немесе қант қамысынан бөліп алынған. Бұл материал
экологиялық таза болғандықтан, адам денсаулығына қауіп төндірмейді. Сондықтан оны
респиратор алуға қолдану өте ыңғайлы.
Басып шығару үшін Stratasys F170, Ultimaker принтерлері қолданылды. Бұл PLA
пластиктен респираторларды алу қабатты балқыту әдісімен жүзеге асырылды. Басып
шығарғаннан кейін дайын зат тегістеліп, акрилмен боялады.
Полимерлердің беріктігі олардың деформациялық қасиеттерімен, полимердің
құрылымы мен физикалық күйіне және басқа механикалық қасиеттерімен тығыз
байланысты. Сондықтан полимерлердің құрылымдық ерекшеліктері мен механикалық
қасиеттерін есепке алмай беріктікті зерттеу жемісті бола алмайды.
Алынған респираторлардың қасиеттерін, сипаттамаларын анықтау үшін оларға физика-
химиялық зерттеулер жасалды. Созылу және созылу беріктігі сияқты механикалық
қасиеттерді анықтау үшін Universal Testing Machine Tinius Olsen 10ST құрылғысы
қолданылды.
«Фараби Әлемі» атты студенттер мен жас ғалымдардың халықаралық конференциясы
154