Студенттер мен жас ғалымдардың «фараби әлемі» атты халықаралық ғылыми конференциясы

«Фараби Әлемі» атты студенттер мен жас ғалымдардың халықаралық конференциясы
94 
LEPIDIUM SATIVUM 
L. ӨСІМДІГІНІҢ ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫН ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ 
ТҰҚЫМЫНАН БИОЛОГИЯЛЫҚ БЕЛСЕНДІ ЗАТТАРДЫ АЛУ ЖОЛЫ 
 
Сейлхан Г.Қ. 
Ғылыми жетекші: профессор, PhD Жеңіс Ж. 
әл
-
Фараби
 
атындағы
 
Қазақ
 
ұлттық
 
университеті
 
Seilkhan.gulbakhar0111@gmail.com
 
 
Дәрілік өсімдіктерге нарықтық сұраныс үнемі өсіп келеді, алайда қазіргі таңда 
Қазақстанда көптеген дәрілік өсімдіктердің химиялық құрамы зерттелмегендіктен ғылымда 
және медицинада шектеулі. Осындай өсімдіктің бірі Үндістан , Батыс Еуропада, Онтүстік-
Батыс Азияда халық медицинасында танымал, жеуге жарамды өсімдіктің бірі - 
Lepidium 
sativum 
L.
 
өсімдігі.
Lepidium sativum 
L.- әлемнің әртүрлі аймақтарында бақша крессі ретінде кеңінен 
танымал, 
Brassicaceae (cruciferae)
тұқымдасына жататын жеуге жарамды біржылдық және 
тез өсетін шөптесін өсімдік. Тұқымның бүкіл әлем бойынша 175-тен астам түрі бар; олардың 
ішінде бірнеше түрі қоректік және емдік қасиеттерімен танымал. 
Бұл жұмыста алғаш рет Қазақстанда Ресей мемлекетінен алынған 
L. sativum 
L. 
өсімдігінің тұқымына химиялық зерттеулер жүргізіліп, биологиялық белсенді заттарға 
сапалық 
және 
сандық 
сараптау 
жасалынды. 
Зерттеу 
нәтижесінде 
өсімдіктің 
шынайылығының көрсеткіштері: ылғалдылығы – 5,7%, жалпы күлділігі – 6,07%, 
экстрактивті заттар – 12,5% (80% сулы спирт ерітіндісінде), экстрактивті заттар – 8,03 (50% 
сулы спирт ерітіндісінде) екендігі анықталды, сонымен қатар,
 L. sativum 
L
.
өсімдігінің 
биологиялық белсенді заттардың сандық талдау нәтижелері: флавоноидтар- 2,95%, 
полисахаридтер 1,09%, органикалық қышқылдар 1,8%, кумариндер 5,5%, алкалоид 0,2% 
анықталды. Макро- және микроэлементтердің сандық мөлшерін анықтау мақсатында 
жасалған талдау нәтижесінде өсімдік тұқымының құрамында 11 элемент бар екені 
анықталған болатын. Өсімдік тұқымының құрамында анықталған элементтер арасында 
калий (1524,250 мкг/мл), кальций (374,30 мкг/мл), магнийдің (173,240 мкг/мл) және 
натрийдің (21,8925 мкг/мл) мөлшерлері көп екендігі анықталды. Және де өсімдіктен 8 май 
қышқылы, 20 амин қышқылы анықталды. 
L. Sativum
L. өсімдік тұқымының құрамындағы 
негізгі компоненттердің бірі линолен қышқылы, олеин қышқылы, және пальмитин қышқылы 
болды. Өсімдік тұқымының құрамынан 20 амин қышқылы компоненттері газ - сұйықты 
хроматография арқылы анықталды. Құрамынан көп мөлшерде глютамат (1805 мг/100г) және 
аспаратат қышқылы (1510 мг/100г), мөлшерде анықталды. 
Бұндай зерттеулер жүргізіп келешекте 
L. Sativum
L. негізіндегі жаңа 
фитофармацевтикалық 
препараттарды 
әзірлеу, 
сондай-ақ, 
биологиялық 
белсенді 
қосылыстармен бірге қоректік заттардың бай көзі болып табылады және оны қоректік 
заттарға бай тағам көзі ретінде отырғызуға, сақтауға және тұрақты пайдалануға қатысуы 
қажет.

«Фараби Әлемі» атты студенттер мен жас ғалымдардың халықаралық конференциясы
95 

жүктеу/скачать 2,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: