Т. Н. Ер ме ко ва, Д. Ж. Рыс құл бек, Р. Н. Мұ на саева 10 ар ма н

199
бай ла ныс жа сап, өзі нің бі лім дар лы ғы, ал ғыр лы ғы жә не 
ас қан бай сал ды лы ғы ар қа сын да көп ұза май үл кен абы рой-бе-
дел ге ие бо ла ды. Бі рақ өре сі тай ыз кер тарт па ха дис ші лер оны 
жек кө ріп, күн дей бас та ған, әсі ре се олар әл-Фа ра би көз қа ра-
сы ның не гіз гі мә ні не қар сы шық қан, өйт ке ні оның дү ние ге 
көз қа ра сы шы найы бол мыс ты та нып бі лу ге, адам ба қы тын 
о дү ние ден емес, бұ дү ние ден із деп та бу ға мең зей тін еді. Ақыр 
со ңын да әл-Фа ра би лаж сыз дан Бағ дат тан ке те ді. Өзі нің «Фу-
сул ал-ма да ни» («Мем ле кет қай рат ке рі нің на қыл сөз де рі») 
де ген соң ғы шы ғарма сын да ол: «Адам ғы лым ға түр лі ше тос-
қау ыл жа сай тын мем ле кет тен ке тіп, ғы лы мы өр кен жай ған 
ел де тұ ру ға ти іс», – дей ді. Әл-Фа ра би өмі рін алек санд рия лық 
ға лым дар, яғ ни бір кез де Алек санд рия дан ығыс ты рыл ған 
нес то ри ан шыл хрис тиан дар тұ ра тын Да мас кі де өт кі зе ді. 
Мұн да ол сол түс тік Си рия ның же тек ші сая си қай рат ке рі Сейд 
ад-Дуаль Хам да ни ге аса қа дір лі бол ды. Әл-Фа ра би 950 жы лы 
80 жа сын да қай тыс бо ла ды.
(Қазақстан тарихынан)
Ғұ ла ма ның ғы лы ми-фи ло со фия лық ең бек те рін бай ып тап 
қай та қа рау ба ры сын да оның пе да го ги ка та ри хын да ғы ұлы 
тұл ға лар дың бі рі бол ған ды ғын кө ре міз. Әл-Фараби – шы ғыс 
ел де рін де тұң ғыш сын дар лы пе да го ги ка лық жүйе жа са ған 
ағар ту шы оқы мыс ты. Ол өз еңбегінде: «Жас ұр пақ тың 
са на-се зі мін қа лып тас ты ру үшін үш нәр се нің ерек ше лі гін 
жү йе леп, дә йек теп алу шарт: 1) ба ла ның іш кі ын та-ықы ла сы, 
құ мар лы ғы; 2) ұс таз дың ше бер лі гі, ар та за лы ғы; 3) са бақ про-
це сі нің ала тын ор ны», – деп жазған. Ға лым де не тәр бие сі мен 
адам гер ші лік тәр бие сі нің ұқ сас ты ғы на, оның бір-бі рі не ти гі-
зе тін әсе рі не ерек ше мән бер ді. Әбу На сыр әл-Фа ра би өзі нің 
«Ри то ри ка», «Поэ зия өне рі ту ра лы», «Ба қыт қа жол сіл теу» 
сын ды трак тат та рын да эти ка лық, эс те ти ка лық мә се ле лер ге 
кө ңіл бө ліп, көр кем дік, сұ лу лық, ба қыт, мей ір бан дық, бі лім 
ка те го рия ла ры ның бе тін ашып, со лар дың не гі зін дә лел деп 
бер ді.
3.
«Ар тық бол мас біл ге нің» ай да ры мен бе ріл ген ақ па ратты азат жол-
дар ға бө ліп, логикалық және стильдік түзетулер енгізіп, көшіріп 
жа зың дар.

жүктеу/скачать 10,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: