94
Ал тілдік нормаға
сай келмейтін грамматикалық, сөзжасам дық
құбы лыс тардың орын алу себептері әртүрлі болып келеді. Мысалы,
оқыр ман, кө рер мен, са тар ман, алар ман, орал ман
де ген жа ңа сөз дер-
дің жа са луы на се беп бол ған қа зақ ті лі нде
ға сыр дың
жар ты сын да
жүйе ні бұ зып, пай да бол ған
атар ман, ша бар ман
си яқ ты бір ді-екі лі
қол да ныс си яқ ты. Мұн дай не гі зі осал, яғ ни тіл дік құ ры лым ға сәй кес-
пей тін нор ма лар
ко ди фи ка ция лан бай, бі рақ жа ры са қол да ны лып
жү ре бе ру і әб ден ық ти мал. Тіл дің та би ға ты нан шы ғып ке те тін нор ма-
лар бү кіл тіл дік жүйе ні қам ты май ды, же ке тұс та ры ның ға на «шыр қын
бұ за ды». Сон дық тан «нор ма ның бас ты бел гі сі – тіл дің құ ры лым дық
та би ғи заң ды лық та ры на сәй кес ке ліп оты руы» де ген қа ғи да әр дай ым
кү шін сақ тай ды.
3.
Үш
топ қа бө лі ніп, берілген тақырыптарға қатысты сөз дер ді атаң-
дар, олар дың мағынасын, сөзжасам тәсілдерінің қай түрі ар қы лы
жасалға нын түсіндіріңдер.
1-топ.
Сауда-саттыққа байланысты сөздер.
2-топ.
Еларалық қарым-қатынастан пайда болған сөздер.
3-топ.
Саяси-әлемеуттік қолданыстағы сөздер.
4.
Сұ рақ тар ға жау ап бе ре оты рып, сұх бат құ рың дар. Мақсатты ау ди-
то рия ға арналған терминдер мен ұғымдарды, тілдік оралымдар ды
тал даңдар.
1. Жа һан да ну та ла бы ның қа таң ды ғы нан
бә се ке ге әл сіз
ұлт тар дың жо ға лып ке туі мүм кін бе?
2. Жа һан да ну жо лын да та би ғат ре су рс та ры ның жойы -
лып кет пеуі үшін не іс теу ке рек?
5.
Аудио жаз ба дан (07. mp3) «Сөз дер ді дұ рыс қол да най ық»
мә ті нін
тың даңдар. Коммуникативтік жағдаятқа сай көпшілік алдында
сөйлеу
әдебін сақтай отырып, мәтіндегі ойды жалғастырыңдар.
6.
Жа һан дық мә се ле лер ті зі мі тұ рақ ты емес,
бұл ті зім ге өз та рап та-
рың нан қан дай мә се ле лер ді қо сар едің дер? Ойларыңды дәлелдеп,
ар гументті эссе жазыңдар. Сөз саны 150–170.
Достарыңызбен бөлісу: 
