Тағайбекова Дариға Сірнебайқызы «Адам және жануарлар физиологиясы» пәні бойынша
жүктеу/скачать 0,75 Mb.
|
Тағайбекова Дариға Сірнебайқызы «Адам және жануарлар физиологияс-emirsaba.org
- Бұл бет үшін навигация:
- Лекция 8. Орталық жүйке жүйесiнiң жеке бөлiмдерi.
- Мидың құрылысы мен қызметi.
- Артқы ми .
- Мишық оның қызметі.
| Бақылау сұрақтары:
1.ОНЖ-iң жалпы құрылысы мен қызметi. 2.ОНЖ-iң қызметiн зерттеу әдiстерi. 3.Жұлынның құрылысы және қызметi. 4.Жұлынның өткiзгiш жолдары. Лекция 8. Орталық жүйке жүйесiнiң жеке бөлiмдерi. 1.Сопақша ми және оның қызметi 2.Артқы ми. Мишық және оның қызметі. 3. Ортаңғы мидың құрылысы мен қызметi. 4.Артқы, ортаңғы мидың тонустық рефлекстерi. Мидың құрылысы мен қызметi. Ми бассүйек қуысында- ми сауытында орналасады. Мида ақ зат өткiзгiш жолдарын түзейдi, миды жұлынмен және бөлiктерiн өзара байланыстырады. Сұр зат өз алдына шоғарланып, ақ затта ядролар түрінде орналасады. Мойын омыртқаның бассүейкпен жалғасқан жерiнде жұлынның құрылысы өзгерiп, ал ми сабағына айналады. Ми сабағы (бағаннан)- сопақша ми, көпiр, ортаңғы ми және аралық ми құрылымдарын бiрiктiредi. Артқы ми. Сопақша ми бас миды жұлынмен жалғастырады. Сопақша мидан он екi жұп бассүйек ми жүйкетерiнiң сегiз жұбы (V- XII) сопақша мидан басталады (әкеткiш, беттiк, есту, тiл-жұтқыншақ, кезеген, қосымша және тiл асты жүйкелерi). Сопақша ми рефлекстiк және өткiзгiштiк қызмет атқарады. Сопақша мида тыныс алу, жүрек қызметiн реттеу, тамыр қозғағыш орталықтар, көмiрсулардың алмасуын реттеу, шайнау, сiле-кей бөлу, жұту, қарын сөлiн, ұйқы безi сөлiн бөлу орталықтары, сонымен қатар қорғаныс рефлекстерi - жөтелу, түшкiру т.б. орталық-тары орналасқан. Сопақша мидың қызметi бұзылса адам да жануар да өмiр сүре алмайды. Сопақша мидың қызметiн ми қыртысы реттейдi. Мишық оның қызметі. Мишық – көпiр мен сопақша мидың үстiңгi жағында орналасады. Мишық қос жарты шардан және ортаңғы бөлiктен тұр-ады. Сұр зат беткей жағында орналасып мишық қыртысын құрайды, iш жағында - ядролар құрайды. Ақ зат мишықтың iш жағында орналасқан. Мишық қыртысы үш қабатты нейроннан құралады: сыртқы молекулалық, ортаңғы түйіндi және iшкi - дәндi торшалардан. Ортаңғы қабатта орналасқан тежегiш нейрондар - Пуркинье торшалар аксондары мишықтың шығар жолын құрайды. Мишық алдыңғы жол арқылы - сопақша мимен, ал көпiр арқылы- үлкен ми жартышарлар қыртысымен байланысады. Мишыққа мишық жолдары және сопақша ми мен торлы құрылым арқылы терi, бұлшық ет және сiңiр рецепторларынан импул-ьстер үздiксiз келiп отырады. Ал сопақша ми арқылы вестибулярлық мүшеден, ортаңғы ми арқылы көру және есту анализаторларынан им-пульстер келедi. Мишыққа жеткен импульстер Пуркинье торшаларына берiледi. Бұл торшалар мишық ядроларына, торлы құрылымға және Дейтерс ядроларына тежеушi әсер етедi. Сондықтан жұлынға төмендеу жолымен өтетiн импульстер мишықтың тежеушi ықпалының бақылауында болады. Луганин Л. 1890 жылы мишықтың қызметiн анықтау үшін ит пен маймылдың мишығын алып тастаған. Организмде төмендегiдей өзгерiстер байқалған: 1) Атония - ет тонусы күрт төмендеген. 2) Атаксия - қимыл үйлесiмдiлiгi, атқарылатын қимыл мен бұлшық еттiң жиырылу күшiнiң арасындағы сәйкестiк бұзылған. 3) Астазия – аяқтары мен денесi дiрiлдеп, теңселiп тұруы. 4) Астения – көп, артық қозғалыс жасағаннан тез шаршайды, жатаған келедi. 5) Асинергия – дененiң екi жағындағы бiрiңғай еттер қимылының бiркелкiлiгi бұзылады. 6) Дисметрия – қозғалыс бағыты мен жылдамдығы, тепе-теңдiк бұзылады. Қорыта айтсақ, барлық қозғалыстардың негiзгi реттеушiсi, сонымен қатар вегетативтiк қызметiне де әсер етедi. (көздiң қара-шығы, артерия қысымы жоғарылауы т.б.). Көпiр – өткiзгiштiк қызмет атқарады. Көпiр сұр затында V-XIII жұп ми жүйкетерi ядролары, торлы құрылым ядролары және көпiрдiң ядролары орналасады. Құрамында ақ зат көп. Дем алу, дем шығару процесiмен алмастырып тұратын пневмотоксикалық орталық пен тыныс орталығында зат алмасуын реттейтiн апнейстiк орталықтар орналасқан. жүктеу/скачать 0,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|