Тақырыбы: Адам мен отбасы

БАЛАНЫҢ БОС УАҚЫТЫН ҚАЛАЙ ҰЙЫМДАСТЫРАМЫЗ?

Олардың кітап оқуына мәдени тынығуына жағдай жасап көмектесу қажет. Кітапханаға жазғызу: сөз қоры молаяды, ойын дұрыс жеткізуге үйренеді.

«Тәрбие от басынан басталады » десек те күйбең тіршілікке алданып жүріп, отбасындағы әрбір баланың әрекетін, қылықтарын қадағалап, бағыт, бағдар беруге көңіл кейде аз бөлінеді. Әрбір ата-ана баланың ынтасын, қызығушылығын байқап, оның өзін-өзі дамыту үшін жағдай жасап, ықпал етуі керек.

Бала- Отанымыздың келешегі, біздің жалғасымыз. Сондықтан бала тәрбиесі- баршамызға ортақ іс. Әр ата-ана өз баласын еліне, халқына шын берілген, халқын құрметтей алатын, дені сау, білімді, еңбексүйгіш, жан-жақты жетілген азамат етіп тәрбиелеуді борышы деп есептеу керек.

Бала өз ата-анасына соншалықты қымбат, «Анаға қарап қыз есер, әкеге қарап ұл өсер» деп халық бекер айтпаған. Баланы үлгі, өнеге алуға сәби кезінен тәрбиелеген жөн.

«Балам, үлкенді сыйлап, ата-анаңды құрметтеп, мұғалімнің берген тапсырмасын дер кезінде бұлжытпай орында, кішіпейіл бол» деп айтуымен қатар тәлімді өз үлгіңіз болуы керек. Олай болса, әрбір ата-ана өз баласының алдында өнегелі ұстаз, адамгершілік пен әділеттің үлгісі ретінде танылуы керек. Отбасында дұрыс тәрбие алмаған баланы бірлесе қайта тәрбиелеуге тура келеді. «Оқу инемен құдық қазғандай.» Ғалым боп тумайды,оқумен жетіледі.Оқу-адамның аса күрделі әрекетінің бірі. Ол көп еңбек етуді қажет етеді. Өмірдің әрбір құбылысын түсініп көңілге тоқығанда ғана жан-жақты білімді, талапты болып өседі.

Жалқаулық- жаман ауру, отыра берсең жалқаулық болады. Жалқаулық тоздырады, еңбек оздырады. Енжар, жалқау адамдар өнермен жолдас бола алмайды. Еңбек тәрбиесі- барлық тәрбиенің негізі ретінде үздіксіз жүргізіліп жатқан үдеріс. Еңбек тәрбиесі мақсатқа, қуанышқа жеткізеді,бақытты өмір сүруге себепші болады. Сондықтан еңбек тәрбиесі-отбасы бақытының негізі.Баланың еңбекке араласуы мүмкіндігінше ертерек басталуы тиіс, өйткені бала еңбегі оның адамгершілік қасиеттерін қалыптастыратын ең қуатты негіз болып табылады.»Еңбек – адамның екінші анасы» дейді халқымыз.

Баланың еңбек дағдысын тәрбиелеу үшін оның алдына қойған мақсаты, оған тапсырылған істің шарты белгілі болуы керек.Барлық тапсырманы мезгілінде орындау қай жаста болсын қалыптасқан дағдыға байланысты. Бала баяу қимылдаса, әрекетін тездеруге үйрету керек.Жаттықтыру керек тақтаға шыққанда… Егер баяу баланы шапшаңдыққа үйретпесе, оның ісі өңбей, бірте-бірте еңбекке ынтасы төмендеуі мүмкін.

Бірақ барлық кезде баланың ерекшелігін ескеру шарт. Шапшаң әрекет ететін бала кейде сасқалақтап, істі шала істеуі ғажап емес.

Сондықтан ата-ана баланың еңбек дағдысын тәрбиелеуге осы ерекшеліктерді үнемі естен шығармағаны жөн.Бала өзіне тапсырылған істі мұқият әрі мінсіз орындауға қалыптасуы тиіс. Ондай оқушылар сыныбымызда баршылық. «Әке-отбасының пірі,қара шаңырақтың қожасы». «Әке-үй ішінің тірегі, баласының жүрегі». «Әкесіз бала- панасыз балапан» дейді халқымыз.Әрбір баланың әке алдында борыштары мен парыздары ,міндеттері бар.Әке алдындағы міндеттер:тілін алу,сөзін тыңдау,ізет көрсету,әдеп сақтау:парыздар:балалық міндеттерді орындауды дәстүрге айналдырып,әкеңе көмекші, демеуші сүйеущі болып, оны әрқашанда қуанышқа бөлеп отыру:кәмелетке жеткен соң әкеге біржола қызмет көрсетіп, оның қартайған шағында асыраушысы болу, әкенің әкелік еңбегін өтеу.

Әкесін сыйламаған балада адамдық сезім жоқ.Ол-бақытсыз.Өйткені ондай нақұрыста адамгершілік қасиет қалмайды.

Ең әуелі бала әкесінің алдында әдеп сақтай білу керек. Мысалы,аяулы ана ас дайындап, дастархан мәзірін жасайды, сонда анаға көмектесе жүріп, әкені ас-дәмге шақырып, ас алдын әзіз әке таткан соң ғана басқа балалар асқа сумаңдап, сұғынбай, әдеппен «алыңыздан» бастап дәм татады. Бұл-ұлттыұ әдеп.

Әкенің алдында дауыс көтермей, дөрекіленбей сөйлеу қажет.Ол жасқаншақтық емес,кішіпейілділік,әдептілік болып табылады. Әрбір бала ең алдымен әкенін берген тапсырмасын орындап, содан кейін ғана алдына қойған мақсаттарын орындай бастауға тиіс. Егер әкенің тапсымасын орындауға баласының шамасы келмесе немесе басқа бір жағдай болса ол әкеден кешірім сұрайды.

Әкеге бала имандылығын, тазалығын, ұқыптылығын, еңбексүйгіштігін көрсете білсе, ол- әкенің қуанышы, бақыты.

Әсіресе ер бала – әкемен сырлас, жолдас, дос. Сондықтан да ол әрқашан өзінше бір әрекет жасау үшін әуелі әкемен ақылдасып отырғаны жөн.Халық ішінде әулеттік дәстүрлер атадан әке дарып,қалыптасып дамиды, жалғасады.Әке дәстүріне мұрагер болу – борыш.Мысалы,әке күйші, әнші,баланың да өнерге бейімі бар дейік.Ал бала сол әулеттік дәстүрге немқұрайлы қараса, онда әулеттік намыс жоқ, әке үмітін ақтайтындай табандалақ пен жауапкершілік жоқ, яғни ол ұлттық қасиетін жоғалтып алатын керғайсаң кесірлі жан болып шығады.

«Әке тұрып ұл сөйлегеннен без» дейді халқымыз.Мінзіз әке болмайды, әкені міндет сыпайы сынау, достық, әдептілік, мейірімділік, сыйласымдық дәрежеде болу керек.«Әкесінен артық туған» бала әкесін төбесіне көтеріп құрметтей біледі.

Мынау жарық дүниедегі өрнекті, өркендеген өмір құдіретті күннің ақ шуақ нұрынан, аяулы ананың ақ сүтінен жаралған.Жаратқан иеміздің аяулы аясында, саналы саясында өмір деген мың толқынды дүбірлі дүниеде адамдығымыз айқындалып, кісілігімізге сәйкес қымбатты ғұмыр кешеміз.

Ата - жиналысының хаттамасы

Тақырыбы: «Алғашқы ұстаз — ата-ана»

Күн тәртібі:

А) Кіріспе (сынып жетекшінің сөзі)

Ә) «Жанұядағы бала тәрбиесінің ерекшелігі» атты сауалнама

Б) Баяндама «Бала тәрбиесіндегі ата-ананың атқаратын рөлі»

В) Ата-анамен ынтымақтастығы (пікір алысу)

Г) Оқушының білім сапасын көтеру

Жарыссөзге қатысқандар: Нукенова З., Қапанова С., Балахметова Б., психолог Сәрсекеева Ж.М.

Қабылданған шешім:

Ата — аналар жиналысының шешімі:

Оқушыда сапалы білім мен тәрбие болу үшін мектеп және ата-ана тығыз байланыста болуы қажет.

Бала үшін ата-ана тек асыраушының рөлін атқармай, оның білім мен тәрбие алу жолындағы нағыз серіктесі болуы қажет, баламен көзбе-көз сөйлесіп оған әр түрлі жағдайда ақыл-кеңес беру.

Ата-ана баласына көбірек уақыт бөліп қадағалау, бағыттау, бағалау, білім олқылықтарын анықтап дер кезінде көмектесіп отыру. Ата-ана баласына педагогикалық көмек көрсететіндей дәрежеде болуы керек.

Ата–ана өзін-өзі жетілдіру бағытында жұмыс істеу (газет, журнал, теледидар).

Төраға: Бәйкенов М.

Хатшы: Абуова Т.

Баяндама: «Жанұядағы тәрбиенің ерекшеліктері»

Өз баласымен ашық сөйлесе алмай, сырласа білмейтін ата — аналар «Екеуміз де жұмыстамыз, кешкісін үй шаруасынан қол тимейді, баламен сөйлесуге уақыт жоқ» дегенді айтады. Бұл дұрыс емес. Баламен сөйлесуге тіпті арнайы уақыт бөлудің қажеті жоқ. Әке мен шеше ұл-қыздармен үй шаруасында жұріп-ақ әңгімелесіп, ой бөлісуге неге болмасқа. Жанұядағы жанжал, үлкендердің аузына келген сөздерді айтуы, баланың көзінше басқа біреуді сөгуі, біреудің сыртынан өсек айтуы балаға теріс әсер етеді. Бала алдында әке-шешеғе үй ішінің үлкендердің әдептілік танытқаны жөн. Мысалы, арақ пен темекінің толып жатқан зиянын біле тұра, балалардың көзінше арақ ішіп, үсті-үстіне темекі тартқандар бар. «Көрінген таудың алыстығы жоқ» дейді, ертең-ақ ұл өсіп ер жетеді, қыз өсіп бой жетеді. Сонда арақ пен темекінің зиянын қалай ұқтырамыз

Инспектор: Велосипед болғаны өте жақсы.Ендеше біздің жолда жүру ережелеріне арналған тәрбие сағатымызға қош келдің. Оларды білу саған да қажет. Атың кім өзіңнің?

Бала - басты байлығымыз,

Ал ең асылымыз – оның тәрбиесі

Әрбір мемлекеттің болашағы мектебінде шыңдалады. Болашақта ел тізгінін ұстар азаматтар – бүгінгі мектеп оқушылары. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың «Ұлт болашағы білімді ұрпақ қолында» деп айтқан сөзі бізге жарқын болашаққа апарар жолды меңзеп тұрғандай. Шын мәнінде бүгінгі жас - ертеңгі елдің мызғымас тірегі, келешек келбеті. Сол себепті олардың білімді, бәсекеге қабілетті, жан-жақты әлеуметтенуі ел дамуындағы аса маңызды фактор болып табылатыны анық

Бала тәрбиесi – игiлiктi iс. Берерi де, сұрауы да, жемiсi де мол тәрбие саласының ең өзектiсi.

Халықта «Ағаш түзу өсу үшін оған көшет кезінде көмектесуге болады, ал үлкен ағаш болғанда оны түзете алмайсың» деп бекер айтылмаған. Сондықтан баланың бойына жастайынан ізгілік, мейірімділік, яғни адамгершілік құнды қасиеттерді сіңіріп, өз-өзіне сенімділікке тәрбиелеуде отбасы мен педагогтар шешуші роль атқаратыны белгілі.

Бүгінгі ұл – ертеңгі әке, ол әкеге қарап өседі.Бүгінгі қыз –ертеңгі ана,ол шешеге қарап өсіп, бой түзейді. Балаға білім,тәрбие беруде басты тұлға ұстаз болса, оны жалғастырушы, демеуші – ата –ана және қоғам.

Мектеп өмірі, оқушы тұлғасын әлеуметтендіру проблемасы әріптестік педагогиканы талап етеді. Және мектеп пен ата-ана, қоғам бірлескен кезде ғана тәрбие үрдісі өз жемісін нәтижелі бере бастайды.

Ынтымақ бар жерде тәрбие де бар. Ынтымақ бар жерде береке, бірлік те бар. Қоғамдық тәрбие жанұядан басталады. Ал сол жастар «рухани» байлықпен қылаптасады. Қандай бағытпен жүреді, қандай ізгі істер жасайды, қандай қоғам келешекті қалыптастырады? Ол жалғыз мектеп проблемасы болмауы керек. Оған ата-аналар да, қоғамның әрбір мүшесі де бірігіп атсалысуы қажет.

Мектеп – отбасы – қоғам арасындағы ынтымақтастықты нығайту, серіктестікті қалыптастыру, қауымдағы ата-аналармен бірлескен жұмысты көрсету мақсатында Жезқазған қаласының №10 жалпы білім беретін орта мектебінде жүйелі де, маңызды жұмыстар атқарылуда. Соның бірі - «Бала - басты байлығымыз, Ал ең асылымыз – оның тәрбиесі» тақырыбында өткізілген ашық есік күні.

Әке – білек, саусағы – балалары,

Қан тамырмен жалғасқан аралары.

Ана – тамыр бойымен бәріне де,

Тіршіліктің жылуы таралады, - демекші ашық есік күнінде әр сыныпта ел тірегі болашақ ұрпақтың бойына адамгершілік, рухани жылулық дарытар түрлі тәрбиелік іс-шаралар

ата-аналармен, қоғамдық орындардың қызметкерлерімен, мектеп оқушыларымен бірлесе атқарылды.

Ата-ана балаға тәрбие беруде ата-бабамыздың салт-санасы, әдет-ғұрпында жүргiзiлген үлгi-өнегесiнiң мәнi зор. Сөз қадiрiн бiлетiн заманда бiр ауыз сөздiң iшкi мағынасын жете түсiнiп, содан өзiне тәлiм алған бабаларымыздың қасиетiне не жетсiн?!

Ұлыстың ұлы күні наурыз мерекесімен тұспа тұс келген тағылымы мол іс шара «Қария сөзі – тәрбие көзі» тақырыбында салт-дәстүрмен, дүниеге жаңа келген жас нәрестеге бата беру дәстүрімен басталып,

Армандарым көп менің,

Атқарамын деп келдім.

Оқып білім, ғылымды.

Тәрбие алам, - деп келдім деген мақсатпен мектеп табалдырығын аттаған оқушылардың бүгінгі күнде жеткен жетістіктерін көрсететін тәрбие сағаттарымен жалғасты. Атап айтар болсам, мектеп ғимаратындағы «Балдәурен » шағын орталығында «Отбасым – алтын діңгегім» тақырыбында қызықты сәт, даярлық сыныптарында «Аялы алақан», дамыта түзету сыныбында «Біз де өзгелер сияқтымыз» тақырыптарында тренингтер, әжелермен бірлесе отырып «Страна веселых бабушек и озорных внучат» тақырыбында мерекелік байқау,

«Ата-аналар» мектебімен бірлесіп «Ұлағат болсын ұлыма, ғибрат болсын қызыма» тақырыбында дөнгелек үстел, «Қызым – қызғалдағым, ұлым – ізгі арманым», «Бабаның еккені – балаға сая», «Өнерлінің өмірі көркем», «Атадан - өсиет, анадан - қасиет», «Отбасым – бақыт мекені» тақырыптарында танымдық ойын, сахналық қойылым, байқаулар және «Ұлым дейтін ел болмаса, елім дейтін ұл қайдан болсын?!» тақырыбында қамқоршылық кеңестің отырысы өткізілді.

Елбасымыз өзінің халыққа Жолдауында: «… Ұлылардың өмірі мен тағылымы арқылы ұрпағын тәрбиелеу – әсіресе қазақ халқында ежелден–ақ келе жатқан үрдіс. Адамзаттың ақыл-ойы, ақындығының ірі тұлғасы Абай тағылымы білімнің де, тәрбиенің де қайнар бұлағы екені түсінікті» деген болатын. Шынымен де Абай адам мінезінің қалыптасуы тәрбиеге, ортаға байланысты екенін дәлелдеді.

Іс-шара барысында тіршіліктің тұтқасы еңбек пен білімде деп ұққан Абайдың

Түбінде баянды еңбек егін салған,

Жасынан оқу оқып, білім алған.

Би болған, болыс болған мақсат емес,

Өнердің бұдан өзге бәрі жалған, - деген қағидасын басшылыққа алып, білім мен өнерді қос қанаты санайтын өнерлі өрендердің қатысуымен сахналанған Мұхтар Әуезовтың «Абай трагедиясы» көрсетілді.

Болашақ ұрпаққа тәлімі мол тәрбие берерлік ашық есік күні «Бала - басты байлығымыз, Ал ең асылымыз – оның тәрбиесі» тақырыбында «Сонымен, солай дейік...» теле жобасы бойынша пікірлесуге ұласты. Бағдарлама барысында арнайы шақырылған сарапшылар: ата-аналар атынан еңбек ардагері М.Ермекова, білім бөлімінің әдіскері Д.А.Бірмағанбетов, кәмелетке толмаған жасөспірімдер бөлімінің бастығы А.А.Мауленова, С.Қожамқұлов атындағы драма театрының әртісі А.Ш.Шоман, балалар мен жасөспірімдер сарайы директорының орынбасары С.А.Темірбековалар жұмбақ кейіпкердің пікірімен ой бөлісіп, жиналған қауымға, жас ата-аналарға, оқушыларға ақыл – кеңестерін берді.

Қорыта келгенде мектеп – жанұя – қоғам арасындағы ынтымақтастықты нығайтқанда ғана