Тараз мемлекеттік педагогикалық институтының хабаршысы ғылыми-педагогикалық журнал вестник таразского государственного педагогического института научно-педагогический журнал

1.«Ислам әлемі» № 4, шілде-тамыз,2003

2.«Қазақстан» ұлттық энциклопедия, 3 том

3.«Дін және мәдениет»

4.Интернет материалдары

5.Ұлт тағлымы, 2004ж

Ғалымдардың айтуынша билік деген – саясаттану мен биліктану (білім туралы ілімнің) бастау бұлақ көзінің ұғым саяси биліктің мақсат-міндет адамдар мен тұтас алғандағы қоғам арасындағы қатынастарды реттеу, қоғамдағы тәртіп қажеттілігі мен қақтығыстарға бейім қоғам мүшелері мүделерінің көп қырлылығы арасындағы тұрақты түрде тыңдап, туындап отыратын қайшылықты шешу болып табылады. Мәселен, тарихтың белгілі қазақтың кең даласын, кең жер байлықтарын ата-бабалар өздерінің данышпандылығымен, ақылымен, басшылығымен, батылдығымен, найзаның ұшымен, ақ білектің күшімен бізге кең дала жерін, байлығын, мұраларын және адам баласына өте қажеттілерді аманат етіп тастап кетті. Біз солардың арқасында азапты, зорлық-зомбылықты, қиыншылықты, жамандықтарды көрмей, тек қана дамып, өсіп-өніп, жақсы өмір сүріп келдік және де мақсатымызға қолымыз жетті, тәуелсіздігімізді алдық.

Қазір тұңғыш еліміздің Президенті Назарбаев Нұрсұлтан Әбішұлының сарабдал саясатының арқасында Қазақстан барлық салада дамуда, әлемде барлық мемлекет бізді таныды, мемлекетімізді әріптес ретінде сыйлайды, құрметтейді, санасады. Әлемдегі ең қуатты, бақуатты 50 мемлекеттерінің қатарына еніп алда 30 қуатты бай мемлекеттердің ішіне енетінімізді “Қазақстан -2050 стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты” атты Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстан халқына Жолдауында көрсетеді. Мұны айтып отырғаным өңірдің, елдің дамуы тікелей басшыға байланысты. Облыста көптеген басшылар болды, өмір сүрді. Олардың кәзіргі ұрпақтарын білемізбе? Әрине білген жақсы. Олардың бірі Мәдімар баба туралы біз не білеміз? Мәдімарды біз танимыз ба? Әрине сұрақтар көп. Әсіресе туған жердің және өңірдің данышпандарын, батырларын, ірі зиялы тұлғаларын, басшыларын білген өте маңызды. Мен, Мәдімар туралы білетін қария адамдардан, істеген істерін, естіген және газетке жазған жазушылардан сұрастырған сұрақтарыма жауаптарды, зерттеген жұмыстарымды оқырман қауымға ұсынбақшымын.

Мәдімар – елімізге танымалы ірі тұлғалы қоғам және саяси қайраткер. Көп рет халықтың сайлауына ие болған, ел қалаулысы және ардақтысы. Мәдімар баба жайлы қалам тартқандар, шығармашылық жазған құнды еңбектері бар, барлығы дерлік осы елден шыққан, елге танымал ақын-жазушыларымыз, ғалымдарымыз Ж.Сатібеков, Я.Шынасилұлы, Е.Әлімжан, М.Райқұлов, Ә.Есенбайтегі, А.Әлімақашұлы, І.Ахметов, Қ.Нарбатыров, Қ.Сұраншиев және т.б. Осыдан 90 жыл, яғни 1924 жыл Мәдімар алаңда ( сазда ) бабамызға тарихи ас берген екен, 300 –ден аса киіз үй тігіліпті. Ас салтанатты бір жетіге созылыпты, осындай ас 2003 жылдың тамызы күні Мәдімардің салтанатты түрде ескерткеші ашылған кезінде болды. Оған республикамыздың сенатр депутатының бастығы Ө.Байгелді, Қазақстандағы қорғаныс министрі С.Тоқпақпаев, Жамбыл облысының әкімі С.Умбетов т.б. лауазымды адамдар сөз сөйлеп қалың жұртты құтықтады. Мәдімарға арнап республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы маңызды өтті. Оған Алматы, Шымкент, Жамбыл обылыстарының елімізге белгілі ғалымдар қатысып құнды баяндама жасады. Конференция жұмысына аудан әкімі мен басшылар және облыс пен республикадан арнайы келген қонақтар қатысты. Мәдімарға арналған ғылыми конференция жұмысын мен басқардым. Үш күнге созылған іс-шара қызықты маңызды аяқталды.

Мәдімар аулының тумасы, елімізге белгілі сыншы, жазушы ағамыз Ияқия Шынасылұлының «Ел қамқоршысы – Мәдімар» атты шығармашылық еңбегінде және Байзақ өңіріндегі тұрғындар, ақсақал – кәрілерімен сұқпақтасқанда мынандай еріксіз қортындыға келесіз: Мәдімар баба ел аузында жүрген аңызға айналған қызықты әңгіме. Оның айтқан дана сөздері және істеген істерін әлі күнге дейін көп қазақ мақтанышпен айтып жүр. Мәдімар баба ірі қоғамдық, саяси қараткер және облыстың қуанышы.

Мәдімар баба туралы айтатын болсақ, ол жастайынан Байзақ өңірінде зерек, ақылды бала болып өседі. Ол Әулеата мен Ташкент қалаларында білім алып және Махмуд Қашқаридан, Жүсіп Баласағұннан, Ешнияздан, Абайдан, Шәкәрімнан және халықтың белгілі ақындарынан, жазушыларынан, ғалымдарынан сонымен қатар Ресей ойшылдарынан білім алады. Мәдімардың әкесі Райымбек ел қамын ойлаған, ел билігіне көбірек араласқан, жәнінен қалдырмай ертіп баласының болашағынан көп нәрсе күткен, талай – талай ел жақсыларымен, даналармен, батырлармен кездестірген және ел арасындағы жер мен жесір дауларын шешкенде, барымта сияқты дау – дамайдың, елдің әлеуметтік мәселерін қарағанда және т.б. қатыстырып жүреді. Әкесі Райымбекте көзі ашық білімдар болады. Ол ақындармен, сөзге шешен билермен, сұлтандармен, сал – серілермен тығыз байланыста болды және халқына сыйлы жан - жақты адам еді.

Қариялардың айтуына қарағанда, Мәдімар да әкесі Райымбекке қарап өскен екен. Ол өзінің ақылдылығымен, зеректілігімен елге сыйлы болғандықтан 16 жасында Талас (Қырғызстан), Шу өңіріне, Әулиеатаға «Белқожа – Райымбектің мырзасы» деген атпен белгілі бала бастаған. Ол адалдықты, әділдікті, шындықты қорықпай, тайсалмай бетке тура айтқан адам және башылыққа қарамай қандай адам болмасын шындық үшін әділ шешім қабылдау үшін лауазымы жоғары, жасы үлкен адамдарға да қарамай сөз, айтыс сайысына түсе беретін. Былайша айтқанда өте қатал, әділ және адал төреші болды. Мәдімар жастайынан ел билігіне тығыз араласып бірнеше рет билік басындағы ел басқарушы болыс, халықтың қалаулысы болып сайланды. Оның аты көп ұзамай тек жақсы жағынан емес бүкіл өңірге, Әулиеата уезіне, Қырғыз Республикасына, Өзбекстан Республикасына кеңінен танымалы болды. Былайша айтқанда «Мәдімар ауылынанбыз» десе халық және мекемелер тезірек түсінетін. Мәдімар аңызға аналған Бауыржан Момышұлындай, інісіндей, сондай ірі тұлға еді.

Мәдімар өзінің жақсы қасиеттері үшін, елге сыйлы болыс болғандықтан болыстардың ішінде тек Мәдімар ғана уезд приставының мүшесі болды. Мәдімар баба туралы жаман және сын сөздер кезінде де, қазір де ел арасында айтылған емес. Өйткені, Мәдімар әр уақытта барлық мәселені адал, шындық, әділ, тура, дұрыс шешіп отырды. Мәдімар болыс болып сайланғаннан бастап Жамбыл өңіріндегі тұрғындарды отырықшылыққа, егіншілікке, білімге бейімдеу жұмысын қарқынды жүргізді. Оның сыйлы беделі арта түсті. Нәтижесінде жергілікті халық отырықшылыққа және озық егінге көңіл бөле бастады және іс жүзінде аса бастады. 1890-93 жылдары Мәдімардың басшылығымен кәзіргі жекеменшік жерді суландырып отырған Райымбек бөгеті (әкесінің аты) салынады және 10-12 шақырымға созылған Белқожа тоғаны қазылып іске қосылды. «Тегістік бөгеті» деген аты әйгілі үлкен бөгет құрылысы салынды. Басқа да құрылысқа саяси-қоғам жұмыстармен бірге Мәдімар игі жұмыстардың басында жүрді.

Болыс Мәдімар ақ үй құрылысын салады. Ақ үй құрылысын салуда, жазушы Асан Әлимақашұлының айтуы бойынша, Мәдімар екі саясатты мақсат еткен. Біріншіден, елді отырықшылыққа баулайды. Екіншіден, сол кезде Көшеней өңірінде еуропалық стильмен салынған бірден-бір ғимарат Мәдімардың ақ тамы болатын. Ол кезде көшпелі қазақ үшін ғажайып жаңалық болды. Бұл жағдай Мәдімар болыстың ел ішіндегі оған деген сенімін, абыройын, даңқын аспандата түсті.

Ақ үйдің қызығын Мәдімардың тікелей ұрпақтары көрмеген. Алғашқы Кеңес үкіметі жылдарында –кеңсе, қызыл отау міндетін атқарса, кейінірек мектеп үйі болады. 1993 жылы 19 маусымда ақ үй ресми түрде жөндеуден өтіп халықтың мешіті деп жарияланды. Міне, содан бері халық қалаулысы –Мәдімар бабаның ақ ордасы имандылық жолында қалтықсыз елге қызмет етіп келеді.

Көп ұзамай белгілі кәсіпкер Арқабек Төлебаевтың көмегімен ақ үй жөнделіп мешіт алдындағы алаңда ұлы баба Мәдімарға арнап ескерткіш салынды.

Мәдімар жөнінде ақын Қасқырбай Нарбатов былай деп жырлаған:

Текті ісінің терең сеуіп дәнін әр,

Бетті кісі билік айтса – мәні бар.

Сауатымен сауап жиған халқына,

Көр заманның кеменгері –Мәдімар!

Кезі боп па қара сөзге дес берген,

Пысықтардың пысын басқан көп жерден.

Кесек турап, ой тарқатып, олжа сап,

Кейінгінің келешегін ескерген.

Ақын Қанат Сұраншиев өз өлеңінде Мәдімар жөнінде былай деген екен:

Байтақ елдің топырағы, жері нәр,

Сахи далам, ұлыларың қоздаған.

Түп нағашым – ел билеген Мәдімар,

Тектен – текке ұлы адам болмаған!

Осылай Мәдімар – баба жөнінде көптеген ақындар мен жазушылар оның ұлылығымен,ақылдылығын, қамқорлылығын, даналығын, әділ басшылығын және ірі тұлға ретінде айтып кеткен екен.

Қырғыз ақыны бәрімізге белгілі Алымқұлдың Мәдімар жөнінде айтқаны:

Қазақтан шыққан Мәдімар,

Бойың сұлу сынаптай,

Үстінде киім жарасқан,

Пышақ салған қынаптай!

Шындық пенен пәктікті

Алла еншіңе беріпті.

Бар жақсысы еліңнің

Соныңнан сеніп еріпті.

Аман-есен жүрмісің,

Мәдімар, әзіз шырағым,

Күтіп отыр қырғыздар

Сендей жүйрік пырағын, - деп жырлаған екен.

Ел ақсақалдарымен кездесіп сөйлескенде «Мәдімар айтыпты» делінетін қанатты сөз қоры көптеп кездеседі. Солардың біразын айтайын: Мәдімар екінші рет болыс болып сайланғаннан кейін, бір отырыста Қоралас руының атақты шешені, Меркілік Қылышбай мен Мәдімар сөз қағыстырып қалады.

Базарға қора-қора қой айдалып,

Мәдеке желбіреп тұр шоқ айдарың...

Базар мен шайхананы бір босатпай,

Құтырды-ау Көшенейдің ноғайлары! – деп қағытыпты. «Ноғайлар» дегені -ел аузында аңызға айналған, түп анамыздың татар қызы екенін тілге тиек еткені.

Сонда Мәдімар көп тосылмай:

- Жақсыны мүйіздейтін кеселіміз,

Тарайды Бекболаттан есебіміз...

«Қыздың ұлы, - дегендей,- Қораласты»,

Қалмайды «Татар» деген өсегіміз! – деп тойтарыс берген дейді.

Мәдімар «Райымбек» тоғанының құрылысын бастағанда оның басына ауылдың қадірлі ақсақалын бас-көз етіп тағайындайды. Сонда әлгі қария «Мәдіжан-ау, мұндай үлкен істе мен сияқты қаусаған шал не бітіреді? Бұл жұмысты қажырлы жігіттердің біріне тапсырсайшы» - деген екен. Мәдімар: «Ақсақал, игі істің басында иманды адам жүрер болар, бұл жерде қайратыңыз емес, айбатыңыз керек» - депті.

●●●

Мәдімардың бірге жүретін үзенгілес жігіттердің бірі: «Мәдеке, өзіңіз-ақ патшаның саясатына қарсымын дейсіз, сүйте тұра орыстардан үлгі алыңдар дейсіз, бұл қалай түсінеміз? – деген екен. Сонда Мәдімар «Орыс деген ұлы халық, бауырым, олардан біз үйренетін өнеге көп, олардың патшасының саясатынан емес, парасатынан үлгі алуымыз керек» - депті.

Жерді суландыру кезінде канал қазу кезінде елге айтқан Мәдімар болыс: «Жер-ананы суландырсаң – ол сенің өміріңді нұрландырады...» деген екен.

●●●

Арты насырға шабуға арналған, Жаңабай мен Бестерек арасындағы барымтаға байланысты бір дауды Бошай би екі күндей електен өткізіп екі жақты риза етіп жіберіпті. Сонда Мәдімар: «Па шіркін, билік болса – осындай болсын! Шешен би – шешілер даудың кілті екен ғой!» -деп сүсйінген екен дейді...

Мәдімар айтқан екен:

Сұлу қыз иесін таппаса

Көрер көзге қор болар.

Сұлу сөз иесін таппаса,

Сөйлеушіге сор болар.

●●●

Мәдімар қиналғанда айтқан екен: «.... Ағайын алауыз болса – анталаған жаудан да қауіпті....».

Біз әр уақытта тарихымызды және лауазымды аталар атын, өмір сыйлағандарды ұмытпай асқақтайық. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың 1998 жылы халық бірлігі мен ұлттық тарихқа тағзым деп атауы – ел бірлігін ойлаудан, тарихты саралау арқылы жастарымыздың бойына Отаншылдықтың рухын дамытуды көздеуден туған ой. Өйткені, өткен тарихты, ұрпақты есте ұстау, қадірлеу ол бәріміздің парызымыз. Біз әр уақытта тарихымызға жан-жақты терең үңіліп, келешегімізді айқындап отыруымыз қажет. Кейбіреулер осы күнге дейін біздің бұрын кім болғанымызды, шындығында тарихымыз қалай болды, қалай өмір сүрдік, оны байыптай жатпай, астамшылдықпен өткен қалыптасқан идеялогияның шылауынан арылмай, тарихымызды бір жақты пайымдап келдік. Енді кәзіргі талапқа қарай алға қарай ұмтылыс жасау, алда тұрған міндеттерді сапалы орындау қажеттілігі күтіп тұр. Міне, соны орындалық, қиыншылықты және бақытты өмір сүретінімізге сенейік.

2013 жылы 9 қарашада қасиетті Мәдімар бабаның еске алар алдында ас беріледі. Оған Республика, облыс, ауданнан лауазымды адамдар және елімізге белгілі қонақтар қатынасады. Кезінде, осы өңірде теңдесі жоқ қасиетті, қоғам-саяси қайраткері Мәдімар бабаның атын ұмытпайық, оны асқақтайық.
Пайдаланған әдебиеттер:

1.Ақ жол. Тараз., 5 тамыз 2003 ж.

2.Асан Әлмақанұлы, «Мәдімар Болыс». – Тараз, «Сенім», 2004 ж.

3.Ақ жол. Тараз., 5 қараша 2013 ж.

Влияние технического прогресса сказывается также на повышении удельного веса творческих элементов в труде. В процессе работы чередуются профессиональные обязанности с творческой pa6отой. Сюда относится выполнение конструкторских, технологических; экономических и других функций. В свете качественных изменений характера труда, его структуры первостепенное значение приобретают вопросы, связанные с подготовкой учителей, имеющих не только прочные профессиональны знания, навыки и умения, но и владеющих приемами творческого труда.

К числу недостатков существующей практики урока «Технология» ведущий психолог Т.Кудрявцев относит репродуктивный характер усваиваемых знаний и умений интеллектуальную обедненность трудовых процессов в целом. Все это требует постоянного сoвершенствования качества трудового обучения, сооружения учителей труда навыками организации учебно-воспитательного процесса, в ходе которого не только бы решались дидактические задачи, но и формировались творческие способности у учащихся. В этой связи особое значение приобретает изучение факторов, вливающих на развитие творческого мышления учащихся, и на их основе раз­работке приемов (организационно-педагогических, дидактических и методических) обучения учащихся, творчеству в учебном процессе. «Свободное развитие каждого есть условие свободного развития всех» – записано в методических работах, и определившей достижения и указавшей новые пути в создании условий для всестороннего и гармонического развития учащихся. Сейчас, когда общеобразовательная школа стала мощным институтом по подготовке подрастающего поколения к жизни, к труду в самых различных сферах производства материальных и духовных ценностей создаются благоприятные условия для развития способностей каждого учащегося.

В самой обычной общеобразовательной школе есть много учеников, обладающих оригинальными способностями к самым различным видам деятельности, и в принципе эти способности можно развивать до сравнительно высокого уровня. Процесс развития способностей надо рассматривать как комплекс взаимосвязанных звеньев, где главными должны быть личность самого учителя и создание лучших условий для индивидуальной самостоятельной работы. Проблема развития творческих способностей школьников в процессе обучения приобретает огромное экономическое, социальное значение.

Под способностями понимают такие психологические особенности человека, от которых зависит успешность приобретения знаний, умений и навыков, но которые сами к наличию этих знаний, навыков и умений не сводятся, Способности обнаруживаются только в деятельности, и притом без наличия этих способностей. В течение столетий человеческий ум пытается понять себя в творчестве.

Долгое время способности к творчеству понимались так, как подсказывал здравый смысл: чем выше уровень умственных способностей, чем больше творческая отдача человека, однако оказалось, что эти показатели часто не коррелируют между собой, В экспериментальных работах Дж. Гетцальса была показана невозможность измерения творческого потенциала человека с помощью так называемого коэффициента интеллекта. Несовершенной оказалась и другая концепция, с позиции которой различия в творческих возможностях связывались исключительно со строем личности.

Говоря о способностях человека, имеют в виду его возможности при выполнении того или иного вида деятельности. Эти возможности приводят к значительным успехам в владении деятельностью и к высоким показателям труда. Пли прочих равных условиях способный человек получает максимальные результаты деятельности по сравнению с менее способными людьми. Высокие достоинства способного человека являются результатом соответствия комплекса его нервно-психических свойство требованиям деятельности.

При организации творческого процесса с целью развития творческих способностей учащихся должны быть реализованы два следующих условия. Во-первых, необходимо обеспечить оптимально соотношение между имеющейся учебной информацией и информацией, которая необходима для решения проблемы. Имеющейся учебной информацией должно быть несколько меньше, чем это необходимо для решения проблемы. Однако разница должна быть не настолько большой, чтобы потребность или интерес к ее решению пропали.

Во-вторых, необходимо придать эмоциональную в краску учебным занятиям. Этому способствуют привития интереса, к учебным занятиям, выразительность преподавания учебного материала, поощрения попытки решения трудностей при выполнении. Чтобы определить более конкретные пути реализации условий, необходимых для развития творческих способностей школьников перейдем к рассмотрению некоторых психологических особенностей творчества. Исходя из общепринятого определения творчества как вида деятельности человека, результатом которой является идеальный или материальный продукт, обладающей новизной и общественной значимостью, ценностью. Анализируя практику современной средней общеобразовательной школы, отличается, что обычно в учебном процессе обращается внимание на творчество учителя и значительно меньшее - на развитие творческой и деятельности самих учащихся. Между тем даже эффективное информирование недостаточно для развития творческих способностей. Одним из путей развития творческих способностей является разработка упражнений. В качестве девиза может быть взята формула: "Не так важны знания, как путь их применения". Например: Своеобразие методики применения творческих упражнений - следствие психологических и педагогических особенностей протекания творческой деятельности учащихся.

Первая особенность - это новизна идеи. Новизна эта субъективна. При этом необходима полная самостоятельность работы каждого ученика. Прямые или косвенные подсказки могут иметь решающее значение. Нужно учитывать, создавая необходимые порядки в классе.

Вторая особенность - это интерес. Учитель должен заинтересовать учащихся и во время урока должен переживать радость творчества и заражать этим чувством учащихся. Из различных путей возбуждающих интерес, назовем два - использование ситуации, по тем или иным причинам близкой для учащихся, и привлечение исторического материала.

Процесс обучения предмету дает широкие возможности для развития творческих способностей учащихся, изучая предмет, учащиеся не только могут получить тренировку в решении творческих упражнений, но и усвоить творческий опыт, копленный историей развития данной науки, овладев приемами преобразования информации, наиболее характерными для данной науки. Чтобы процесс обучения предмету оптимально способствовал развитию творческих способностей учащихся, необходимо обеспечить возможность планомерного создания проблемных ситуаций. Важно также, чтобы творческий процесс укладывался в регламент учебного времени.

Содержание курса уроков обслуживающего труда, перед которым ставится задача развития творческих способностей, органически должно включать вопросы современного производства, поскольку оно является основной творческого приложения сил. Следовательно, реализация этой связи состоит в установлении видов производства, типов машин, материалов на конкретных объектах и процессах производства. Кроме того, учащиеся должны овладевать учебным материалом на достаточно высоком уровне, и быть способными применять свои знания творчески в новых условиях практики. Традиционная система образования озабочена тем, чтобы дать некоторую сумму знаний. Но сейчас главной целью должно быть приобретение обобщающей стратегии, развитие способностей мышления. Творческий климат в обществе создается не только воспитанием любознательности, вкуса к нестандартным решениям, способности мыслить нетривиально. Необходимо воспитывать готовность к восприятию нового и необычного, стремление использовать - и внедрять творческие достижения других людей.

Если учитель обладает высокими творческими возможностями, то одаренные ученики добираются блистательных успехов, а результаты учеников с менее развитыми творческими способностями обычно низко. Если же преподаватель сам находится внизу шкалы "творческие способности, успехи менее способных учащихся сказываются более высокими. В этом случае ярко одаренные школьники, не раскрываются, не реализуют своих возможностей. Наставник как бы оказывает предпочтение тому психологическому типу, к которому принадлежит сам. Стимулирование творческой активности достигается благодаря соблюдению четырех правил:

a) исключается критика, можно высказывать любую мысль;

б) поощряется самое необузданное ассоциирование;

в) количество предлагаемых идей должно быть как можно большим;

г) разрешается, как удобно комбинировать высказанные идеи, а также видоизменять, т.е. улучшать идеи.

Творческие деятельности, как и всякая другая, связана с чувствами; без чувств невозможно искания истины. Каждый из этапов творчества связан - прямо или, следовательно - с влечениями, потребностями и чувствами человека.

В процессе творческой деятельности весьма существенная способность применять навык, приобретенный ранее. Перенос опыта - один из самых универсальных приемов мышления и способность к переносу - важное условие продуктивности творчества. Следующим слагаемым творческой способности является легкости ассоциирования и отдаленность ассоциируемых образов. Еще одна составляющая творческой способности - легкость генерирования идей. Не обязательно, чтобы каждая идея была правильной; чем больше идей, тем больше вероятность выбора лучшей.

Для того, чтобы возникла мысль, необходимо возбуждения, по крайней мере, двух хранящихся в мозгу моделей_. Их сопоставление и есть реальное содержание мысли. Мозг облекает любую мысль в ту или иную конкретную кодовую форму, причем разные люди обладают неодинаковой способностью пользоваться зрительно-пространственным кодом.

Задача развития творческих способностей не только в том, чтобы увеличить число кодов, привычных для данного человека Нужно помочь каждому, "найти себя", т.е. понять, какие символы какой код информации для него доступен и приемлем. Генерирование идеи осуществляется мозгом в конкретных кодах. Если человек склонен к использованию зрительно-образных представлений, то говорят о зрительном воображении. Преобладание акустически образных представлений свидетельствует о музыкальной фантазии.

Типовая программа по предмету «Технология» за 8 класс предусматривает конкретный перечень и объем знании, умении и навыков школьников, последовательность и порядок при изучении программного материала, по четвертям и по полугодиям, а также учебного времени, отводимое на изучение каждого раздела темы.

Программа состоит из следующих разделов:

1. Технология обработки древесины, элементы техники и конструирования.

2. Технология обработки металла, элементы техники и конструирования.

3. Электротехнические работы, элементы автоматики

4. Технология обработки ткани.

5 Технология кулинарных работ.

6. Ремонтные работы в быту.

7. Селькохозяйственные работы, элементы растениеводства и животноводства.

Программа рассматривает преемственность развития знаний и умений, полученных учащимися в предыдущих классах при выполнении ручных работ. Основное содержание программы составляет практические работы учащихся, и занимают примерно 75% учебного времени, остальное время отводится на изучение теоретического материала (сведения по технике, технологии и др.).

Содержание практических работ на уроках трудового обучения в 8 классах направлено на формирование у учащихся общетрудовых умений и навыков в процессе обработки материалов и изготовления изделий с помощью ручных инструментов, приспособлении, машин. Программа предусматривает творческую деятельность учащихся. Для этого ими выполняется ряд усложняющихся конструктивных задач. Примером могут служить задания на изменение конструктивных изделий и их деталей, конструирования простейших деталей и соединений, решение расчетно-графических задач на разработку конструкций простых деталей по схемам, техническим требованиям.

Большое количество учебного времени отводится на практические занятия. Так как именно в процессе трудовой деятельности развиваются умственные способности учащихся, это способствует воспитанию определенных нравственных качество трудолюбия, дисциплинированности, аккуратности, воли, желания трудится. Школьники усваивают систему политехнических понятий, познают свойства материалов и инструментов, овладевают технологическими операциями, учатся применять теоретические знания на практике. Оформляя свои изделия, учащиеся приобретают определенный эстетический вкус. Большое внимание уделено привитию детям элементов графической грамоты. Из класса в класс программа по изготовлению деталей чертежей усложняется. Ученики усваивают умения самостоятельно разработать технологию несложных изделий с графическим выполнением их на бумаге в виде технических чертежей. Производственное обучение может осуществляться по вариантам тематического плана. Вместе с тем учителю дано право на согласование с председателем методического отдела и с завучем по воспитательной работе изменять количество часов на отдельные темы. Это дает возможность учителю удалять больше времени на интересные темы.

Опираясь на МПС и трудовые умения учащихся во время прохождения этих тем, развивается, и укрепляются знания и умения, полученные в предыдущих классах, такие как:

- умение хорошо владеть швейной машиной;

- знание различных приемов выполнения швов;

- знание приемов измерения фигуры;

- умения графические и конструкторские и т.д.