«Тарихи ескерткіштер, ұлттық келісім және демографиялық реформалар – Қазақстан халқының азаматтық таңдауы»
Қазіргі таңда Жұбан ана кесенесі республикалық маңызға ие тарихи-мәдени ескерткіштер санатына жатқызылған
жүктеу/скачать 47 Kb.
|
10 саб
| Қазіргі таңда Жұбан ана кесенесі республикалық маңызға ие тарихи-мәдени ескерткіштер санатына жатқызылған.
АЙША БИБІ КЕСЕНЕСІ Айша бибі кесенесі – ХІІ ғасырға жататын сәулет өнерінің бірегей әрі аса құнды ескерткіші. Оның Қазақстан мен Орталық Азиядағы сәулет-құрылыс мәдениетінде теңдесі жоқ. Кесене 60 түрлі ою-өрнек салынған терракот тақтайшаларымен сыртынан қапталып, соның арқасында өте әдемі әрленген нысанға айналады. Бұл ескерткіш Жамбыл облысы, Жамбыл ауданындағы Айша Бибі ауылында орналасқан. Қараханидтер дәуірінің ортағасырлық сәулет өнерінің баға жетпес туындысы. Ақыртастан оңтүстікке қарай жатқан керуен жолында бой көтерген. Мазардың құрылысы туралы нақты деректер жоқтың қасы. Бірақ, ол – қайғы мен махаббат ескерткішіне айналғаны сөзсіз. Шығыстың хас сұлуы Айша бибі мен қайсар Қараханның бір-біріне ғашық болуы туралы аңыздың кемінде 28 нұсқасы бар екен. Айша бибі ХІ ғасырда Тұран даласына аты машһүр ғалым әрі ақын Хәкім Сүлеймен Бақырғанидің қызы болған. Әкесі қаза тапқан соң оны Айқожа шаһ тәрбиелепті. Айша көне Тараз қаласының билеушісі Қарахан Мұхаммедке ғашық болған екен. (Оның құрметіне Тараздағы Қарахан кесенесі салынған). Сол Қарахан Мұхаммед Айшаға үйленбек болып, өгей әкесінен бата сұраған, алайда, Айқожа шаһ келісім бермепті. Жас қыз өз тәрбиешісін алдап, өз еркімен Таразға, сүйіктісіне кетіп қалады. Бірақ, Таразға жете бергенде жолдан демалып, жігіттің көзіне сұлу болып көрінуім керек деп Аса өзенінің бойында тынығып алмақшы болады. Сол кезде бас киімінде жасырынып қалған жылан Айшаны шағып, оның уынан сұлу көз жұмыпты. Оның дүниеден озған жерінде кейін осындай кесене тұрғызылған деседі. Басқа бір аңызға жүгінсек, Айша сұлу Қараханның әйелі болған екен. Мезгілінен бұрын аурудан көз жұмыпты. Қайғыдан қан жұтқан Қарахан үздік ұста-шеберлерді жинап алып, әйелінің қабіріне Айшадай сұлу мазар салуды бұйырған екен. Бүгінгі таңда Айша бибі кесенесі – бала сүюді армандайтын әйелдердің, іскер нәзік жандардың ғибадат ету орнына айналған. Олар осында аруақтардан қолдау іздеп келеді. Құран бағыштап, тағзым етіп, тілектерінің орындалуын сұрайды. Жазбаша дереккөздерде Айша бибі туралы нақты мәліметтер сақталмаған. Мазардағы қабірді археолог ғалымдар зерттемеген. ХІХ ғасырдың өзінде кесенеге біраз зақым келген екен. Қабырғалары мен бұрыштама колонналары сақталыпты. Солардың өзінде көптеген оюмен өрнектелген әрлеу материалдары сақталған. Алайда, жартылай қираған болса да бұл ескерткіш терең әрі мағыналы сипатқа ие. Тамаша үйлесімділік пен сұлулықтың үлгісі ретінде көптеген аса құнды сәулет өнері туындыларының арасында нағыз шедевр десек артық емес. Бүгінгі таңда Айша бибі кесенесі толық қалпына келтіріліп, мемлекет қорғауына алынған. жүктеу/скачать 47 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|