Тексерген: пән оқытушысы Алтай Ә. А. Есік-2022 мазмұНЫ
-бап. Бастыққа қарсылық көрсету немесе оны қызметтік міндеттерін бұзуға мәжбүр ету
жүктеу/скачать 396 Kb.
|
курстік жұмыс — копия
368-бап. Бастыққа қарсылық көрсету немесе оны қызметтік міндеттерін бұзуға мәжбүр етуҚК 368-бабы жауаптылықты екі бөлек қылмыс үшін қаратылады: 1) бастыққа сол сияқты әскери қызмет бойынша өзіне жүктелген әскери міндетті орындайтын өзге адамға қарсылық көрсету немесе 2) оны осы міндеттерді бұздыруға күш қолдану және күш қолданамын деп қорқыту арқылы мәжбүр ету. Бірінші және екінші қылмыстың да объектісі болып – бағыныштылық тәртібі және әскери қызметшілері арасындағы жарғылық қарым-қатынастар келеді. Қосымша объект – командир (бастықтың) сол сияқты өзіне жүктелген әскери міндетті орындайтын өзге адамның өмірі, денсаулығы, бас бостандығы. Қылмыстың объективтік жағы – бастық немесе әскери қызмет міндеттерін атқаратын өзге адам ретіндегі белсенді әрекеттер арқылы білінеді, нақты алғанда, қарсылық көрсетуде немесе оны әскери міндеттерін бұзуға мәжбүрлеуде [8]. Қарсылық білдіру бұл – бастыққа немесе әскери қызмет міндеттерін атқаратын өзге адамға оларға жүктелген әскери қызмет міндеттерін жүзеге асыруға белсенді түрде кедергі ету. Бастықты немесе әскери қызмет міндеттерін атқаратын өзге адамды мәжбүрлеу, күш қолдану немесе оны қолданам деп қорқытумен қосыла жасалатын және мақсаты болып көрсетілген адамдарды өз міндеттерін бұздыру, яғни қызмет мүдделеріне қарсы заңға қайшы әрекеттерді жасатуға мәжбүрлеу әрекеттерінен көрінеді. Мысалы:"дедовщина" жағдайларында екінші жыл қызмет ететін әскери қызметшілер сержанттар, старшиналар және с.с. күш қолдану арқылы қызметті бастап жатқан әскери қызметшілеріне қарағанда қызметті атқарудың қолайлырақ жағдайларына иемденеді. Мәжбүрлеу – дене немесе психикалық зорлық (күш қолдану) арқылы жасалады [9]. Қаралатын қылмыстардың құрамы – формальды. Бастыққа қарсылық көрсету немесе оны қызметтік міндеттерін бұзуға мәжбүр ету, бастық әскери қызмет міндеттерін атқару мүмкіншіліктерінен айырылғаны– айырылмағанына қарамастан немесе заңға қайшы мәжбүрлеу әсерінен орындағанына (орындамағанына) қарамастан, кінәлі осы әрекеттерді жасаған сәттен аяқталған болып есептеледі. Екі жағдайда да субъективтік жақ тікелей қасақаналықта болады. Кінәлі бастыққа сол сияқты әскери қызмет міндеттерін атқаратын өзге адамға қарсылық білдіріп тұрғанын немесе осы міндеттерін бұзуға мәжбүрлейтінін сезінеді, мәжбүрлеуін күш қолданумен түйістіреді немесе оны қолданам деп қорқытады және осы әрекеттерді жасауды қалайды. Субъект арнайы – ол ретінде бапта көрсетілген әрекеттерді жасайтын бастықтың қарауындағы әскери қызметші болып келеді. ҚК 368-бабының 2-бөлігі дәл осы әрекеттер үшін төмендегідей жауапкершілікті қарастырады: а) адамдардың тобымен алдын ала келісу бойынша немесе ұйымдасқан топпен (ҚК 31-бабын қараңыз); б) қаруды қолданумен; в) денсаулыққа ауыр немесе орта дәрежедегі зиян немесе өзге ауыр салдар ұштасуымен. Қару ретіндегі штаттық армиялық қару (винтовка, автомат, пистолет, граната, штык, кортик және с.с.), сол сияқты аңшылық қару, финдық пышақ, кастет және зауытта немесе қолдан жасалынған, нысананы жоюға арналған өзге де оқ-дәрілі немесе суық қару түсініледі [10]. Осы қылмысты жасаудың ең қауіпті әдісіне –қаруды қолдану арқылы командирдің денсаулығына оқ-дәрілі немесе суық қарумен зиян келтіру, сол сияқты психикалық қорқыту – қаруды ашу және бастыққа қарай көздеу, қорқыту үшін ауаға қарай ату және мақсаты болып бастықты заңсыз әрекеттерді әскери қызмет мүдделеріне қайшы жасаттыруға бағытталған с.с. көрінісін табады. Бастықтың денсаулығына ауыр немесе орташа ауырлық зиянды немесе өзге ауыр салдарын тудырған қаруды қолдану ҚК 368-бабы 2-бөлігінің "б" және "в" тармақтары бойынша бағаланады. Денсаулыққа келтіретін ауыр зиянның ұғымы ҚК 103-бабында, орта ауырлықтағы зиян ұғымы ҚК 104-бабында берілген. Өзге ауыр салдар ретінде: бөлім, бөлімше, кеменің ұдайы жауынгершілік дайындығын қамтамасыз ету бойынша шаралардың олқылығы жауынгерлік техниканы бұзу, әскери бөлімге елеулі материалдық залал келтіру, жәбірленушіні абайсыздықтан өлтіріп алу танылуы мүмкін. Денсаулыққа ауыр немесе орта ауырлықтағы зиянды келтіру қаруды қолданбағанда да (мысалы: өмірге қауіп төндірген құбылыстардың айқын білінген кешенімен ұштасқан көру қабілетінен айыратындай жұдырықпен бетке ұру, жарақаттар (сынықтар және сүйектердің шығып кетуі, мойын органдарын қысу және с.с) орын- далғанда мүмкін болатынын ескеруге тиіс. Осы ретте кінәлінің әрекеттері ҚК 368-бабының 2-бөлімінің "в" тармағы бойынша бағалануы тиіс. ҚК 368-бабының 3-бөлігі жауапкершілікті осы баптың бірінші және екінші бөлігімен қарастырылған іс-әрекеттерді соғыс уақытында немесе жауынгершілік жағдайда жасағаны үшін анықтайды. жүктеу/скачать 396 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|