369-бап. Бастыққа қатысты күш қолдану іс-әрекеттері
Бұл қылмыстың мәнісі – бастықты оның әскери қызметтерін орындауы үшін немесе осы міндеттерді орындауға байланысты жасалған ұрып-соғуда немесе оған қатысты өзге күш қолдануда болып келеді.
Бұл қылмыстың нақты объектісі болып – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштеріндегі бағыну тәртібі келеді. Қосымша объект – бастықтың денсаулығы.
Қылмыстың объективтік жағы – бағыныштымен бастықты ұрып-соғудан, оған жеңіл зиян келтіруден немесе соңғысына басқа да күш қолданудан құралады. Ұрып-соғу және өзге күш қолдану терминдерінің талқылануы осы оқулықта ҚК 106-бабымен қарастырылған қылмыс қаралғанда берілген.
Бастыққа қатысты күш қолдану әрекеттері ол әскери қызмет міндеттерін атқарған кезде жасалады, мысалы бағынышты әскери жарғыны бұзғаны жөніндегі әділ ескертуге жауап ретінде немесе бұдан бұрын бағынышты әскери қызмет міндеттерін орындамағаны үшін салынған тәртіптік сөгіс үшін жазалау себеп етіледі [11].
Қылмыс қызмет бабында да немесе қызметтен тыс та, мысалы бастықтың бағынышты демалыста жүргенде онымен кездейсоқ кездесуі кезінде жасалынуы мүмкін.
Қарсылық білдіру кезде немесе бастықты әскери қызмет міндеттерін бұздыруға мәжбүрлеу әдісі ретінде жасалынған бастыққа қатысты күш қолдану іс-әрекеттері ҚК 368-бабы бойынша бағалануға жатады.
Қылмыстың субъективтік жағы тікелей қасақаналықпен сипатталады. Кінәлі бастығы әскери қызмет міндеттерін атқарғанына байланысты ол ретінде күш қолдану әрекеттерін жасап тұрғанын сезінеді және осы әрекеттерді (ұрып соққанда) жасауды қалайды. Салдарына қарай (денсаулыққа зиян келтіру) қасақаналық тікелей немесе жанама болуы мүмкін.
Субъект арнайы – күш қолдану әрекеттері жасалатын бастықтың қарауында болып келетін әскери қызметші.
ҚК 369-бабының 2-бөлігі дәл осы әрекеттер үшін жауапкершілікті олар мынадай жағдайларда жасалғаны үшін қарастырады:
а) адамдардың тобымен, адамдардың тобымен алдын ала келісу бойынша немесе ұйымдасқан топпен (ҚК 31-бабын қараңыз);
б) қаруды қолданумен;
в) денсаулыққа ауыр немесе орта дәрежедегі зиян немесе өзге ауыр салдар ұштасуымен. Көрсетілген бағалау сипаттары ҚК 368-бабының 2-бөлігі қарастырған сипаттарға тән болып келеді.
ҚК 369-бабының 3-бөлігі жауапкершілікті осы баптың бірінші және екінші бөлігімен қарастырылған іс-әрекеттерді соғыс уақытында немесе ұрыс жағдайда жасағаны үшін бекітеді.
Достарыңызбен бөлісу: |