Тексерілді: Күні
жүктеу/скачать 230,66 Kb.
|
11-сынып Абайтану қмж
- Бұл бет үшін навигация:
- ІІІ Жаңа сабақты түсіндіру: Абай өлеңдерінің тілі және қазақ поэзиясына енгізген жаңалығы
- Бірінші.
- Екінші.
| ІІ Үй тапсырмасын сұрау:
Алланы сүю, адамзатты сүю, хақ жолын сүю «Иманигүл» философиясының негізі болатындығы туралы түсінік. Реферат жазу. ІІІ Жаңа сабақты түсіндіру: Абай өлеңдерінің тілі және қазақ поэзиясына енгізген жаңалығы Қазақ поэзиясының бар мазмұнымен, бар көркемдігімен қанағаттанбай, оның мазмұнын да, көркемдігін де қазақ әдебиетінде бұрын болмаған биік сатыға көтерген Абай қазақтың өзінен бұрынғы өлең өлшеуімен де қанағаттанбайды, жаңа түрлер, жаңа өлшеулер іздейді. Абайға дейінгі қазақ поэзиясындағы әлгі үлгілерге өлеңнің метрикалық құрылысы жағынан болсын, Абайдың қосқан жаңалығы – үш, төрт, бес, алты, сегіз буынды жолдары бар өлең. Үйлес жөнінде қазақ поэзиясына Абайдың қосқан жаңалығы – жиырма. Бұл жаңалықтарды тапқанда Абайға жәрдемші болған орыс поэзиясы. Бірақ орыс поэзиясының мазмұнынан алған үлгілері сияқты, түрінен алған үлгілерін де қазақ халқының ұғымына дәлдеп, қазақ тілінің заңына сүйене отырып алады. Қазақ поэзиясының төрт буыннан артық тапқан түрлерінің ешқайсысында бұзбайды, қазақ сөзінің әрбір буыны негзінде үш дыбыстан артық дыбысты көтермейтін, төрт дыбысты буын сирек кездесетін заңын да Абай қатты сақтайды. Абайдың қазақ поэзиясына қосқан жаңалығы – силлабикалық өлеңнің заңын бұзуында емес, өлең жоларының өлшеуі мен үйлестерін байытуда. Енді Абайдың осы жаңа түрлерін талдап көрейік. Бірінші. Әрбір шумағында төрт жол, әр жолында алты буын бар, үйлесі – а,б,а,б болып келетін өлең: Қызарып, сұрланып, - а Лүпілдеп жүрегі - б Өзгеден ұрланып, - а Өзді-өзі керегі. – б Екінші. Бірнеше өлеңін осы - әр шумағында төрт жол, әр жолында алты буын бар, үйлесі – а,б,а,б, боп шалыс келетін түрмен жазған Абай «Болды да партия» деген өлеңінде де төрт жолды шумақпен әр жолын алты буынмен, әр шумағын шалыс үйлеспен жазады. Бірақ бұл өлеңдегі жеті шумақтың екінші, төртінші, алтыншы, сегізінші, оныншы, он екінші, он төртінші жолдарының аяғы: «жарылды», «шарынды», «кәріңді», «барымды», «арымды», «тамырды», «сабырды», «тарыңды», «сарынды», «жарымды», «тарылды», «қарымды», «зарымды» деген он төрт үйлеспен бітеді. Буындарын сызықпен белгілегенде, бұл өлеңнің сызықтары мынадай: жүктеу/скачать 230,66 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|