Тіл дамыту емтихан жауаптары "Тіл" ұғымы. Сөйлеу түрлері Сөйлеу формалары
жүктеу/скачать 0,59 Mb.
|
Тіл дамыту. емтихан жауаптары
| 28. Мәнерлеп оқу туралы түсінік.
Мәнерлеп оқу — мәтінді, оның мазмұнын тыңдаушыға әсерлі етіп жеткізу үшін, ондағы сөздердің дыбыстық үйлесімін, екпінін, дауыс ырғағын, әуенін сақтап айту. Мәнерлі оқудың қажетті шарттарына дауыстың анық есітілуі, оның үнділігі, әуені, яғни дауыс күшінің, үннің биіктеуі мен төмендеуі, оку қарқынынын бірде жылдам, бірде баяулауы, лебізділігі жатады. Оқу техникасы дұрыс тыныс алуды, үннің құлаққа жағымды, сөздің, буынның ашық, айқын болуын талап етеді. Мәнерлеп оқу дегеніміз — қарапайым сөйлеу тіліне жақын, еркін оқу. Қарапайым сөйлеу деп күнделікті тұрмыс-тіршілігімізде бір-бірімізбен қарым-қатынас жасағанда алуан түрлі дауыс құбылысына түсіріп сөйлеуді айтып жүрміз. Өйткені, адамдар бір-бірімен сөйлескенде әр түрлі оқиғалар, хабарлар, көріп-білгендері туралы әңгімелейді және сол әңгімелерін өте шебер, әсерлі жеткізеді. Ондайда тыңдаушының қаншама әсер алатыны белгілі. Ал мектеп практикасына келсек, оқу мен сөйлеудің арасында алшақтық мол. Алайда, осы екеуінің арасындағы ажырамас тұтастық пен байланысты түсініп оқу қажет-ақ. Сөйлеу тіліндегідей етіп ешкім де оқи алмас, бірақ сөйлеу әуеніне жақын оқуға мүмкіндік мол. Оқушылардың тілін мәнерлеп оқуға жаттықтыру үшін жүргізілетін жұмыстар: – Шығарманы дыбыс таспасына жазып тыңдауды ұйымдастыру; – Оқушыларға сұрақ-жауап қойып әңгімеге тарту, жазып алу; – Жазып алынған әңгімені дәптерден оқу, салыстыру; Мәнерлеп оқу – шығарманың мән-мағынасына үңілуге, кейіпкерлердің ішкі жан дүниесін түсінуге үйрету. Балалардың ауызша сөйлеудің мәнерлі құралдары, оның әсемдігі мен саздылығы туралы түсінігін тереңдетіп, оқушыларға үлгі-өнеге болады. Мәнерлеп оқудың негізгі принципі – оқылатын нәрсенің идеялық-көркемдік мәніне ену. Мәнерлеп оқу – оқу дағдысының бір қыры. Шығарманың идеялық мазмұнын, образдарын дұрыс жеткізетін оқу. Мәнерлеп оқудың белгілері: 2) автордың ниетін білдіретін үзілістер мен логикалық екпіндерді байқай білу; 3) сұрақтың, мәлімдеменің интонациясын байқау, сондай-ақ дауысқа қажетті эмоционалды бояу беру қабілеті; 4) жақсы дикция, дыбыстардың анық, дәл айтылуы, жеткілікті дыбыс деңгейі, қарқыны. (отыз) Мәнерлілік – бастауыш сынып оқушыларын оқудың маңызды талабы. Біз мұндай шулы оқуды мәнерлі деп атаймыз, оның барысында оқырман автордың шығармаға салған ойлары мен сезімдерін жеткілікті айқындықпен білдіреді. Мәтінді мәнерлеп оқу дегеніміз: 1) ашу сипаттамаларонда бейнеленген суреттер, суреттер 3) шығармаға тән негізгі эмоционалды реңкті жеткізу. Бастауыш мектеп бағдарламасы оқушылардан мәнерлендірудің қарапайым құралдарын қолдануды талап етеді: үзілістерді бақылау, логикалық екпін, дұрыс интонациялық бояу. Бұған балалардың мәнерлеп оқуының негізі – оқығанын түсінгенін барынша анық жеткізуге ұмтылу екенін қосу керек. Мұғалімнің мәнерлеп оқуы оқушыларға үлкен әсер етеді. Мұғалім неғұрлым мәнерлі оқыса, жас тыңдармандардың санасында соғұрлым терең және тұрақты әсер қалдырады, әрі оқылғанды талдау жұмысы соншалықты саналы болады. Мұғалімнің оқуы балаларға эстетикалық қуаныш сыйлайды, кейіпкердің адамгершілік қасиетінің тектілігін аша отырып, терең эмоционалды тәжірибелерді – К.Д.Ушинский айтқандай «адамгершілік сезімдегі жаттығуларды» тудырады. Мұғалімнің үлгілі оқуын бақылай отырып, студенттердің өзі оқу кезінде қолдарынан келетін барлық құралдар арқылы оқығандарына өздерінің көзқарастарын ашуға ұмтылады. Оқудың мәнерлілігін қамтамасыз ететін негізгі шарт – оқушылардың мәтінді саналы түрде қабылдауы. Табиғи, дұрыс экспрессивтілікке тек ойланып оқу және шығарма бейнелерін жеткілікті терең талдау негізінде ғана қол жеткізуге болады. Бұл жалпылама әңгімеге дейін оқудың осы жағына мән бермейміз деген сөз емес. Керісінше, қайталап оқу процесінде мәнерлеп оқуға біртіндеп дайындалу үшін барлық мүмкіндіктерді пайдаланамыз: біз балалар түсінген үзінділерді немесе эпизодтарды дұрыс оқуды ұсынамыз; біз олардың назарын жеке көрнекі құралдарға аударамыз, олардан логикалық және эмоционалды маңызды сөзді іздейміз, тыныс белгілеріне сәйкес интонацияның сақталуын талап етеміз - бір сөзбен айтқанда, сабақ бойы студенттерге қажетті өрнек құралдарын меңгеруге көмектесеміз. жүктеу/скачать 0,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|