Тјжірибелік сабаќтыѕ таќырыптары

14 
3.
Абиотикалық фактор дегеніміз не? 
Тақырып 4. Орман және климат 
Мақсаты: 
климаттың орманға тигізетін әсерін анықтау, және оның 
маңызын таныстыру. 
 Жоспар: 
1.
Климатқа жалпы сипаттама
2.
Климат аймақтары
 
Әдістемелік нұсқау 
Климат жарық жылу мен ылғалдылықтың үйлесуінің белгілі режимі 
ретінде өсімдіктің әртүрлілігіне үлкен ықпал етеді. Климттың жіктелуіне 
сәйкес, жер ашрында мынадай климат типтерін бөледі:
Тундра климаты ең жылы айдың ориташа температурасы о ден 20-
градусқа дейін және өзіне тән аласа бойлы өсімдіктерімен және жыл 
бойытүскен жауын шашын 300 мм ден аз болуымен сипатталады; 
Тайга климаты ең жылы айдың температурасы 10-нан 20 градусқа дейін 
және көбіне жаз кезінде болатын жыл бойы 300-600 мм жауын шашын түседі, 
бұл жерде қылқанды және жалпақ жапырақты ормандар өсіп өнеді; 
Қоңыржай аймақтың аралас қылқанды және жалпақ жапырақты 
ормандарының климаты жылы төрт айлардың 10-нан 22 дейінгі орташа 
температурасы және жыл бойғы жауын шашын мөлшері -400-700 мм болады; 
Қоңыржай ендіктің муссонды климаты- қысы аз қырлы және жылдың 
жылы уақытында түсетін жауын шашынды;
Дала климаты жаз айларының температурасы 22-33 градус және жауын 
шашын мөлшері 200-400 мм, дала өсімдігі басым; 
Жерорта теңізі климаты ыстық және құрғақ жазды, қысы жылы және 
ылғалды; 
Субтропикалық ормандар өңірінің климаты ең салқын айының 
температурасы 2 градустан жоғары, мол жауын шашынды. 
Климаттың бұл түрлерінен басқа, қоңыржай белдеудің ішкі материктік 
шөлдері, субтропикалық шөлдер, саванналар немесе тропикалық орманды 
далалар және ылғалды тропикалық ормандар климаттарын бөледі. 
Климаттық жағдайларжер шарындағы ормандардың таралу шекарасын 
анықтайды;әр климат типтерінің өзіне тән ерекше ормандары болады.
Климат орманға әсер етсе, орман да оған әсер етеді. өз кезегінде орман 
өзіне климаттың ықпалына сезінсе, бұл климатқа орман да әсерін тигізеді.
ТМД елдері аумағы мынандай өсімдік аймақтарына бөлінеді: тундра, 
орман аймағы, дала және шөл.
Тундрада орман өспейді және жылудың аздығынан өсуі де мүмкін емес, 
ал Каспий маңы ойпатында да ауадағы және топырақтағы ылғалдың 
жеткіліксіздігінен осындай жағдай орын алады.
Орманның өсуіне климаттың маңызы.

15 
Климат факторларының орман өсетін бір аймақ шегінде ғана емес, жеміс 
беруіне, зиянды және пайдалы жәндіктердің, саңырауқұлақ ауруларының 
дамуына, ормандағы өрт қаупінің күшеюіне немесе азаюына, ормандардың 
қалпына келу барысына әсер етеді. Тұқым себу және көшет отырғызу, 
топырақты өңдеу тәсілдері, маусымдық орман кесулері, ағаш дайындауды 
ұйымдастыру мен техникасы климат ерекшеліктерімен байланысты. әр түрлі 
климат жағдайларындағы ормандар құрамы, өнімділігі және техникалық сапасы 
жағынан ерекшеленеді.
тундраға жақын және таудың жоғары жағында олар өнеркәсіптік маңызы 
жоқ аласа ағаштардан тұрады. тайга өңірінде қоңыр салқын климат 
жағдайларында, ормандар 30-35 м биіктікке жетеді, ал сүрек қоры 1 га-да 350-
500 текше метр құрайды.
Кавказдың Қара теңіз жағалауында биіктігі 45-50 м және диаметрі 2 м – 
лік авказ майқарағайы кездеседі, ал сүрек қоры 1 га-да 1500 текше метрге 
жетеді.

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: