Tmomnsh 112252 «Бастауыш сыныпта математиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі-1»
жүктеу/скачать 6,52 Mb.
|
умкд БСМОТМӘ-1, ПМНО-20-1
- Бұл бет үшін навигация:
- Е к і т а ң б а л ы с а н д ы б і р т а ң б а л ы с а н ғ а а у ы з ш а
- Е к і т а ң б а л ы с а н д ы б і р т а ң б а л ы с а н ғ а ж а з б а ш а к ө б е й т у ж ә н е б ө л у
- Е к і т а ң б а л ы с а н д ы е к і т а ң б а л ы с а н ғ а а у ы з ш а
- Қ а л д ы қ п е н б ө л у
- Е к і т а ң б а л ы с а н д ы е к і т а ң б а л ы с а н ғ а б ө л у
- К ө б е й т у ж ә н е о н ы ң қ а с и е т т е р і
Тапсырма: Бастауыш сыныптардың математика оқулықтарынан оқушыларға екі таңбалы санды бір таңбалы санға ауызша көбейту дағдыларын қалыптастыратын әртүрлі оқыту жаттығуларын құрастыр.
Е к і т а ң б а л ы с а н д ы б і р т а ң б а л ы с а н ғ а а у ы з ш аб ө л уБөлуде қолданылатын ыңғайлы бөлінгіштер: 2 – 20, 40, 60, 8 6 – 60 3 – 30, 60, 90 7 – 70 4 – 40, 80 8 – 80 5 – 50 9 – 90.
Е к і т а ң б а л ы с а н д ы б і р т а ң б а л ы с а н ғ а ж а з б а ш а к ө б е й т у ж ә н е б ө л у34 · 2. «Баған түрінде» жазып көбейтеміз:
Қысқаша: Орындалған амалдарды салыстыр. Ұқсастығы неде? Айырмашылығы неде? 68 : 2. «Бұрыштап» жазып бөлеміз: 1-ші толымсыз бөлінгіш ↑ _ 68 2 6 34 → екі толымсыз бөліндінің 2-ші _ 8 қосындысы, бөліндінің мәні толымсыз бөлінгіш 8 2-ші толымсыз бөлінді 0 1-ші толымсыз бөлінді
Қысқаша: Орындалған амалдарды салыстыр. Ұқсастығы неде? Айырмашылығы неде? Е к і т а ң б а л ы с а н д ы е к і т а ң б а л ы с а н ғ а а у ы з ш аж ә н е ж а з б а ш а к ө б е й т у(«М-4», 159-160-беттер) Ауызша есептеу жолын түсіндіру: 32 · 23 = 32 · (20 + 3) = 32 · 20 + 32 · 3 = 640 + 96 = 736.
Жазбаша көбейту үлгісі:
Қысқаша: Баған түрінде екі таңбалы сандарды көбейтуде (32·23), бірінші толымсыз көбейтіндінің мәнін (96) бірліктердің астынан оңнан солға қарай жазамыз. Екінші толымсыз көбейтіндінің мәнін (64) ондықтың астынан оңнан солға қарай жазып, толымсыз көбейтінділердің мәндерін (96, 64) қосамыз (736). Орындалған амалдарды салыстыр. Ұқсастығы неде? Айырмашылығы неде? Тиімді тәсілді көрсет. Амалдарды орындатып, нәтижелерін тексерту.
Есептеудің қалай орындалғанын түсіндір: 12 · 20 = 12 · (2 · 10) = (12 · 2) · 10 = 24 · 10 = 240 12 · 15 = 12 · (3 · 5) = (12 · 5) · 3 = 60 · 3 = 180. Әрбір жұп өрнектердегі көбейтінділердің мәндері бірдей деуге болады ма? 42 · 10 12 · 10 2 · 4 · 10 7 · 60 3 · 40 6 · 40. Оқушыларды екі таңбалы санды екі таңбалы санға көбейту алгоритміне жаттықтыратындай мысалдар құрастыр. Қ а л д ы қ п е н б ө л у(«М-3», 45-163-беттер; «М-4», 161, 187, 196-беттер) Қалдықпен бөлу – ілгеріде қарастырылатын бөлу алгоритмінің (жазбаша бөлудің) ең негізгі кезеңдерінің бірі. Қалдықпен бөлудің ерекшелігі – мұнда берілген екі сан бойынша – бөлінгіш пен бөлгіш бойынша – екі сан табылады: толымсыз бөліндінің мәні мен қалдық. Қалдық бөлгіштен кіші. Ендеше, оған машықтандыру – бөлуді дұрыс және шапшаң орындаудың алғышарттарының бірі. Осыны ескерген жөн. Өйткені, осы арқылы үш таңбалы санды бір таңбалы санға жазбаша бөлуді оқытып-үйретуге дайындық жасалады. 25:3. 25-ті 3-ке бөлу керек дейік: 25-н кіші 3-ке қалдықсыз бөлінетін ең үлкен санды аламыз. Ол сан 24. Осы санды 3-ке бөлеміз: 24 : 3 = 8. Бөліндіні таптық. Қалдықты табамыз: 25 – 24 = 1. 1 < 3. Бөлуді теңдік түрінде былай жазуға болады: 25 : 3 = (24 + 1) : 3 25 : 3 = 8 (қалд.1). 25-ті 3-ке қалдықпен бөлуді былай да орындатуға болады: Сан сәулесінде бөлінгішке жақын орналасқан және одан кіші бөлгішке қалдықсыз бөлінетін санды табамыз. Барлық сандардың ішінде 25 санына ең жақын орналасқан 3-ке бөлінетін сан – 24. 0 10 20 24 25 30 Бұл санды бөлгішке бөлеміз. Нәтижесінде бөліндіні аламыз: 24 : 3 = 8 8 – бөліндінің мәні. Бөлінгіштен бұл санды азайтамыз. Қалдық табылады: 25 – 24 = 1. Теңдікті жазамыз: 25: 3 = 8 (қалд. 1). Қалдықпен бөлуге «бұрыштап» жазу арқылы жаттықтырамыз:
Тексереміз: Қалдық бөлгіштен үлкен болмауы керек. Бөлінгішті табу үшін бөліндіні бөлгішке көбейтіп, қалдықты қосамыз, сонда бөлінгіш шығады. Санды жазудың жаңа түрі: 25 = 8 · 3 + 1 (a = b · q + r). 1<3, 8·3=24, 24+1=25. Бөлу дұрыс орындалған.
2. 46 : 23. немесе 46: 23 = 2 (қалд. 0) Тексеру: 46 = 23 · 2 + 0 46 = 46. Осы сияқты:
немесе 76 : 8 = 9 (қалд. 4) Тексеру: 76 = 8 · 9 + 4 76 = 76. Орындалған амалдарды салыстыр. Ұқсастығы неде? Айырмашылығы неде? Үлгіге қарап, жасырын сандардың мәндерін тауып қалдықпен бөлуді орындауға және тексеруге жаттықтыру: 4 : 7 = 0 (қалд.4). 19 : 3 = (қалд. ). 38 : = 3 (қалд. ). □ : = (қалд.3). 46 : = (қалд.4). : 8 = 9 (қалд.7). 57 : = (қалд.1). 3 : 4 = (қалд.2). 5 : 7 = (қалд.3). Қалдықпен бөлуде қандай қате кеткен? Қате шығарылғандарын анықтатып, қатесін түзетіп қайтадан шығарту: 16 : 3 = 4 (қалд.4) 30 : 7 = 3 (қалд.9) 47 : 5 = 8 (қалд. 7) 54 : 6 = 8 (қалд. 6). Е к і т а ң б а л ы с а н д ы е к і т а ң б а л ы с а н ғ а б ө л у(«М-3», 151-бет; «М-4», 164-бет) Екі таңбалы санды екі таңбалы санға бөлуге жаттықтыру, «сынап көру» тәсілі арқылы жүзеге асырылады. Мұнда бір таңбалы сандарды кішісінен бастап біртіндеп сынап көреді, яғни екі таңбалы бөлгішті бір таңбалы санға ауызша көбейтіп, бөлінгіштің шығатынына көз жеткізеді. «Сынап көру» дұрыс жауап табылғанша жалғастырылады. Көбейту амалы қатесіз орындалып, бөлгішті бір таңбалы санға көбейткенде бөлінгіш шықса, сол сан бөліндінің мәні болып табылады.
Осы сияқты, 48 : 12. 48-ді 12-ге бөлу дегеніміз, 12-ге көбейткенде 48 шығатын санды табу. 48 : 12. «Сынап көру» тәсілі бойынша: 2-ні сынаймыз: 2 · 12 = 24 – сәйкес келмейді; 3-ті сынаймыз: 3 · 12 = 36 – сәйкес келмейді; 4-ті сынаймыз: 4 · 12 = 48 – сәйкес келеді, дұрыс. Сондықтан, шешуі: 48 : 12 = 4. Екі таңбалы санды екі таңбалы санға бөлуді «сынап көру» тәсілімен игергеннен кейін, жазбаша «бұрыштап бөлу» тәсілі беріледі.
32 · 23 = 736 көбейтіндісінің мәнін бөлумен тексереміз:
немесе Бірінші толымсыз бөлінді 73 ондық. Демек, бөліндінің мәні – екі таңбалы сан. 73-ті 32-ге емес, 30 ға бөлеміз. Ол үшін 7:3=2. Тексереміз: 32·2=64. Азайтамыз 73-64=9 – бұл қалдық. Салыстырамыз: 9<32. Ондық бөліндінің мәні – 2. Екінші толымсыз бөлінді – 96 бірлік. 96-ны 32-ге емес, 30-ға бөлеміз. Ол үшін 9:3=3. Тексереміз: 32·3=96. Азайтамыз 96-96=0. Қалдық – 0. Бірлік бөліндінің мәні – 3. Бөліндінің мәні – 23. К ө б е й т у ж ә н е о н ы ң қ а с и е т т е р іСанды бірнеше есе арттыру дегеніміз – көбейту. жүктеу/скачать 6,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||