Tmomnsh 112252 «Бастауыш сыныпта математиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі-1»

4. Қозғалысқа берілген есепті шығартудың тиімділігін арттыру жолдары.

1. 
   Дайындық кезеңі (есеппен таныстырғанға дейін).
   
2. 
   Есепті таныстыру.
   
3. 
   Есепті талдау.
   
4. 
   Есепті шешу жоспары.
   
5. 
   Есептің шешуін және жауабын жазу.
   
6. 
   Есеп шыққаннан кейін жүргізілетін жұмыстар.
   
7. 
   Есептің шешуін тексерудің әртүрлі тәсілдері және оқушылар үшін ең тиімдісін көрсету.
   

1. 
   Д а й ы н д ы қ к е з е ң і (есеппен таныстырғанға дейін).
   

• 
  Екі жеңіл машина бір уақытта бір-біріне қарама-қарсы шығып, 7 сағаттан кейін кездесті. Әр машина жолда қанша уақыттан болды?
  
• 
  Жаяу кісі 3 сағатта 15 км жол жүрді. Барлық уақытта әр сағат сайын бірдей жол жүріп отырса, жолаушы бір сағатта неше км жол жүрді?
  
• 
  Электропоезд әр минутта бірдей қашыктықтан жүріп отырып, 10 минутта 20 км жол жүрді. Электропоезд бір минутта қанша жол жүрді?
  
• 
  Спортшы әрбір минутта бірдей қашықтықпен жүгіріп отырып,
  

• 
  Ұшақтың жылдамдығы 810 км/сағ.
  
• 
  Электропоездың жылдамдығы 120 км/сағ.
  
• 
  Шаңғышының жылдамдығы 18 км/сағ.
  
• 
  Жаяудың жылдамдығы 5 км/сағ.
  
• 
  Ғарыш кемесі 7200 м/с жылдамдықпен ұшады.
  
• 
  ТУ-114 ұшағы 40 км/мин жылдамдықпен ұшады...
  

2. 
   Е с е п т і т а н ы с т ы р у .
   

• 
  Бірінші жолаушы жолда қанша сағат болады? (3 сағ)
  
• 
  Жолаушылар жолда неге бірдей уақыт аралығында болады? (Себебі бір уақытта шықты.)
  
• 
  Қайсы жолаушы ұзақ жол жүрді? Неге? (Екінші. Себебі оның жылдамдығы артық.)
  

3. 
   Е с е п т і т а л д а у .
   

• 
  Есептің сұрағына жауап беру үшін нені білуіміз керек? (Әр жолаушының жылдамдығын және жолда болған уақытын).
  
• 
  Есепте не берілген? (Осы шамалардың бәрі берілген. Сондықтан алдымен бірінші одан кейін екінші жолаушының жүрген жолдарын анықтап, есептің сұрағына жауап береміз).
  

• 
  Бірінші жолаушының жүрген жолын білуге бола ма?
  
• 
  Екінші жолаушының ше?
  
• 
  Есептің сұрағына жауап беру үшін енді не істеу керек?
  

4. 
   Е с е п т і ш е ш у ж о с п а р ы .
   

5. 
   Е с е п т і ң ш е ш у і ж ә н е ж а у а б ы .
   

6. 
   Е с е п т і ш ы ғ а р ғ а н н а н к е й і н ж ү р г і з і л е т і н ж ұ м ы с т а р .
   

1. 
   Есепті әр түрлі тәсілдермен шығару.
   

2. 
   Есептің жауабы мен берілген шамаларының арасындағы сәйкестікті тағайындау.
   

3. 
   Кері есеп құрастырып, оны шығару.
   

4. 
   Ізделініп отырған санның шекарасын тағайындау (жауабын шамалау).
   

5. Қозғалысқа берілген есепті шешуде көрнекілік ретінде шартын жазу тәсілдерін және тиімді пайдалану жолдарын көрсету.

Бұндай көрнекіліктің қай түрін пайдалану есептің мазмұнына және сабақтың мақсатына байланысты. Мысалы, мына есепті шығарғанда кестені пайдалану тиімсіз.

Мына түрдегі құрама есептерді шығартқанда есептің берілгендерінің бірінші бөлігін кесте, ал екіншісін сызба түрінде жазғызу пайдалы:

2. 
   Біріншісі қанша жол жүрді? 15· 3 = 45 (километр)
   

2. 
   Кездескенге дейін біріншісі, екіншісіне қарағанда қанша километр артық жүрді? (45 – 42) 2 = 6 (километр)
   
3. 
   Біріншісінің жылдамдығы екіншісінің жылдамдығына қарағанда қанша артық? 6 : 3 = 2 (км/сағ)
   
4. 
   Екіншісінің жылдамдығы қандай? 15 – 2 = 13 (км/сағ)
   

4. 
   әдіс. Екіншісінің жылдамдығын 12 км/сағ деп жорамалдаймыз. Онда:
   

4. 
   84 – 81 = 3 (километр, берілгенінен кем жүрген болар еді)
   
5. 
   3:3 = 1 (км/сағ) (екіншісінің жылдамдығы жорамал бойынша 1 км/сағ кем болады, шын мәніндегіден)
   
6. 
   1 2 + 1 = 13 (Екіншісі осындай жылдамдықпен жүрген) Жауабы: 13 км/сағ.