Тұрсынхан Жақыпқызы (Сембаевна) Бердалина Өлеңдер мен әңгімелер

Ерте тұрып, бірақ ерте жатпағам

Тамақтың да дәмдісін қонағыма сақтағам.

Мен адаммын, тек, жақсылық жинаған.

Жақсы дәстүр рәсімді сыйлаған

Жүрегімнің қалауы - ақын болып өтпесем

«Ауылыма» қалайша мен қайта алам.

IV Бабалар сөзі-тарихтың көзі.

Құрлық пайда болыпты.

Тікен мен гүл бірігіп,

Тірлік пайда болыпты.

Бара - бара жәй талдан

Бадам пайда болыпты.

Құдіреті күшті бір сырдан...

Адам пайда болыпты.

(Автордан)
БАБАМЖАТҚАН ТҮРКІСТАН
(Түркістандагы Иассауи

кесенесінде дамылдаған бабам

Тарақты Наймантай батырга арнау).
Бисмилла Ирраһман Иррахим –

Деп бастайын сөзімді.

Қасиетті Түркістан,

Қадірлім өзің аңсаған.

Арыстандай айбатты,

Келбетіне таңданам.

Талай қазақ баласы,

Жолбарысша жұлқынып,

Еркіндік жолда күресіп,

Өзіңде қосты-ау бастарын.

Айналайын Түркістан

Исламдай дінді дарытқан.

Иассыдан болып мекені,

Бабалар руһы табысқан.

Ахмет қожа Иассауи,

Білімнің кеніш тәуірі,

Өткеріп бастан дәуірді

Талайдың болды бауыры.

Қасиет-қадір-жерұйық,

Білмегенге ой тұйық...

Тарақты, Арғын-Наймантай

Жай тапты Тұран жерінде,

Бабаның сыйлап ақ тасын,

Тәу етсе, - дейді бір басым.

Фәріштә тілек қабыл боп

Шығартсам құран, тілек көп.

Бас идірген жауына,

Сөз ұқтырған қауымға -

Батыр бабам Байғозы,

Атам болыс Жазыбек,

Қызмет қылған халыққа.

Құдіреті күшті құдайым,

Өзіңе сеніп жырлайын,

Атадан қалған тұяқты,

Қолдап та жүрші Илләһим.

Тектіден тудым, ағайын,

Қалайша тексіз болайын.

Көкірегі ояу, көзі ашык,

Ұстаз да, ақын болайын.

Лұқпан Хакім -

Ұлы ұстаздан ұққанмын,

Әл -Фараби дәрістерін жұтқанмын,

Шын ұстаздың әрбір сөзі киелі,

Негізінде, ұстаздыққа иемін,

Әруақты ата - бабам киелі,

Бата төрі Тарақтыға тиесі.

Көне көздер мені танып сүйеді,

Қанымда бар қасиет, сезім киесі.

Ұлағат сырым мұражайға мұрағат

Әлемде, мына, болмасын деймін жаманат

Әже - баба аманаты - ұлағат.

Болашаққа қалсын менен һусниқат.

2004
БАБАМ БАЙҒОЗЫ БАТЫРҒА АРНАУ ТОЛҒАУЫ.

Батырдың 300 жылдық

ерен тойына арналады
Он екі, он төрттерде батыр болған

Байғозы қасиетті қадірлі атам.

Өмірі Менделеев кестесіндей,

Аталып Жекебатыр жауға ұмтылған.

Қашанда жауын жеңіп, алға озған,

Елдік пен ерлік үшін белін буған

Тарақты ер, батыр баба - Байғозы еді

Еркебұлан жасынан жауды қуған.

Көз тартар келбетіне көзің тоймас,

Байғозы ердің ері, батыр, бекзат

Сұлтаны Тарақтының тастан таймас

Қас - дұшпанды жайратпай көңілі тынбас.

Байғозы талай белден асқан еді

Сыйлаған кәрі жасы, туған елі

Ғұмырға тозбайтындай іс қалдырған

Ғажайып үлкен ғибрат бабам ізі.

Байғозы Орта жүздің арыстаны

Би, батыр атасынан қалыспады.

Елі үшін шүберекке жанын түйіп,

Ізінен ізгіліктің қалыптасты.

Құрық бойын бойлаған бойы ұзын,

От шашқан үлкен көзі мөлдір тұнық.

Қыбырды қараңғыда көзі шалған

Қомданса қара бүркіт бойдан ұшқан.

Байғозы - тарих үні, тарих сыры,

Тұлғасы айтып болмас, ерен ірі.

Сыйынып бір Аллаһға қол бастаған

Байғозы батыр бабам мәңгі тірі.

Тарихта жақсы заты, аты қалды,

Елдік пен еркіндікке қорған салды.

Атыңнан айналайын мәшһүр бабам

Естелік, жинап тердік қолда барды.

Үлгі - өнеге көрсеткен Ұлы бабам,

Ұқсамай мен қалайша жаман болам,

Бабамның қаны ойнайды жүрегімде,

Жақсыдан қалған тұяқ - Тұрсын болам.

От ауыз, орақ тілі ауысқан ба?!

Ғасырдан ғасыр өтіп табысқан да,

Бабамның әруағы жебеп - желеп,

Тегіме тарта туған мәшһүр болсам!

Наймантай - Байғозы - Құлжан - Жәуен –

Жазыбек атам, Жақып әкем

Ойласам сол заманды ойға батам.

Жаксы ел - Тарақты;

Жақсы ер - Барақты деп, бата берген

Алшекең туған кұда, ол да бабам

Алшынбай, Есет батыр - бізге құда.

Нағашым Нұржан, Шолақ - Ұлы тұлға.

Жаралдым қос - қос батыр ұрпағынан,

Аялы арманымды тағдыр қолда.

Бабаны еске алғаным естелігім

Наймантай, Байғозы елі - бес беренім.

Өсірген қызды қақпай еркелетіп,

Тәлімін ата - дәстүр ескеремін.

Ұрпақтан ұрпаққа асып атың жеткен,

Арасын Түркі - Арқа қоныс еткен

Жүректен жарып шыққан жырды арнадым,

Әнімсің, әсте, өшпес көкіректен.

Ақ туын қолға ұстап, дара шыққан,

Алысып ауыздықпен тұлпары ұшқан.

Екпіні тау қопарып, тасты жарар,

Намысын жібермейтін батыр болған.

Таспадай тілгілеген қалмақ - жауды,

Тас үйіп, оба салған «қалмақ қырылған»

Жоңғарды, Қытай - манжүр - жауын жаншып,

Ержүрек батырлармен бірге жортқан.

Хан Тәңір - қасиетке сан өрлеген

Туған ел, халық үшін мың терлеген

Батасы ана - дана қабыл болып,

Әз бабам өз елінде жүзден асқан

Қамшысы айбалта боп атақ алған,

Әкеден Наймантайдан батыр туған.

Әкелі - балалы боп тізе қосып,

Аманат, Жазыбекке елі қалған.

Киесі Байғозының Қара бүркіт,

Көк жүзін қанат қақса дүр сілкінтті

Айбалта, тарақ - найза жарқыраса,

Шаңқылдап Қара бүркіт қаһар төкті.

Ақсерке, Құлжан батыр немересі,

Бәйтелі - Тоқа батыр

Мың қолымен теңеседі.

Немере - қос батырмен қорған құрып,

Соғысып, патша әскерін қырған еді.

Қарағаш Жаңарқаның жерін қорғап,

Алысып ақ патшаға салған ұран

Сағал, Сапақ ауылда Шегір қалып

Мекенге Жиделібайсын көшіп қонған

Тарақты руһы биік ру екен

Ертеде тайпа болып күші біріккен.

Көп сөзге көмілмейтін тарландары,

Күшпенен адал істің көсемі екен.

Ішінде Тарақты, Арғын би, болыс көп,

Тұяқ, Шал шешен сөзі тиеді дөп.

Жазыбек артық туған болыс еді,

Бәйгені шаппай алған, ол - асыл тек.

Тарақты - Ақтанберді азан аты,

Байғозы Орта жүздің арыс басы.

Сүйретпей Жазыбектің немересін

Оянбай батыр бабам неғып жатыр.

Наймантай Иассыны қылған мекен,

Байғозы «Батыр басын» иеленген.

Құлжандай немересін қасына алып

Қарт Байғозы тауыпты тыныш мекен.

Тесеніп туған жердің топырағын

Көрпе ғып көк аспанның атырабын

Үш жүз жыл тілеп қазақ бостандығын,

Әруақ тебіреніп бір аунадың.

Қазағың қажымайды қамықпа ата,

Жата бер тыныштықга беріп бата.

Мың өліп, мың тірілген һас үрпағың

Көш басын түзеп салды, болмас қата.

Айбынды Нұрсүлтандай інің басшы

Бейбіт өмір-жүйрікке қамшы басты.

Атына сай жүзінен нұр төгілген,

Президенттің арманы биік, сөзі жақсы.

Арманға елдің қолын жеткізбекші

Дипломат әрі ақылды, әрі текті.

Бойында Үшқоңырдың туған ерек,

Үш жүздің бірге түбі, ол біледі.

Сондықтан жеті атаны білген де жөн

Қыз бен жігіт тұқымды бүлдірмеген.

Әпкелер: Баян, Шәкі, Нүржан қыздан...

Тараған батыр, болыс, кіл данышпан.

Мақтансам мақтанарлық бабалар бар,

Құр мақтан адамдарды соғар жарға

Өз тілің, ғылым тілін үйрен жатпа

Күш, білек - Білім болар бұл заманда.

Мен жүрмін жазып өлең желдей есе,

Әруақ Болашақты жебеп - желе.

Өткен - кеткен тарихты түйіндедім,

Кем - кетігі толыссын, берсін есе.

Бабалар топырағы торқа болсын,

Алдынан ай, көшесі нұрға толсын.

Ұрпағы батырлардың дуалы боп.

Бейбітшіл қазақ елге Бақыт қонсын!

2005
АНАМА

Жалын боп жүрегімде құшты менің

Өмірдің нұрын төккен жас жаныма,

Қадірлі анам сенің асыл сөзің.

Жадыра, жабырқама, жайдары жүр

Жүректен арнағаным жырменен гүл.

Қалмапты ержетсем де еркелігім,

Тегінде, саған деген махаббат бұл.

1963

КӨҢІЛДІҢ КҮЙІ

Бетімнен сүй деп, самалға тостым.

Тылсым бір күшін табиғат достың,

Жасымнан құшып, қуанып өстім.

Тылсым бір сырды ұға алмай өстім.

Алысқа кетпе? - дегенін ұғып,

Жанында жүрдім ұзамай көштің.

Табиғат әсем, маужырар өскін,

Көк аспан көлбеп мүлгіген кеште.

Көк майса, шалғын тыншиды пәске.

Тұңғиық бір батқандай ойға,

Серпіліп көңіл қуанса дәтке,

Бақыттың таңы атады сәтте.

2000
ПАПАМА

(Әке рухына арнау)

Өз басынан өтпеген жан түсінбес

Еске алып, әке жайлы күрсінбес

Тұлға - кейпін сағынамын, аңсаймын,

Көлеңкең де болды енді көзге елес.

Күншуақтай көкірегің жарықтын.

Сүйе білген ұлы жүрек - Пайғамбар,

Жүрексіздер оны қайдан түсінсін.

Сағынышты өcіреді жыл жиып,

Сенің әппақ пейіліңнен нәр жиып,

Алғандаймын өміріме мол сыйлық.

Содан болар мен отырмын жыр түйіп,

Бір өзіңнен көрген едім адал бақ,

Өзің жоқсың, қалды еркелік тыйылып.

Асыл тастай көруші едің затымды.

Әр ісімді таразылап, бағалап,

Отырушы ең мәдақалап атымды.

Өткен — кеткен қолын жайсын дедің де.

Қабіріңнің басына кеп жұбанам

Әке көріп өскеніме қуанам.

Сендерді аңсап көңілімді қайғы емді.

Жырымды естіп түстің бе әке бір аунап,

Атыңды атап жырға қосар кез келді.

2006
ТАҒЫДА, ТАҒЫ ЖАЗАМЫН АНАМ ЖАЙЛЫ

(БЕЙІТ БАСЫНДА)

Келіп тұр, міне, балашың.

Бар - жоғымды білдірмей,

Қорғаныш болған панашым.

Айдан да әппақ анашым,

Сүйдің бар туыс баласын.

Тіл көзден аман болсын деп,

Тілеген жалғыз қарғасын.

Ақжаулық, арда - анашым

Жүректе мәңгі қаласың

Сағыныш сазын маздатып,

Көзімнің жасын бұладым.

Ақжаулық арман анашым,

Ыстық еді маған қарасың.

Жылуын қолың сағындым,

Сипаған қоңыр баласын.

Ақжаулығың елестеп,

Көңілден еш кетпейсің.

Көз алдымда көркің тұр

Санамнан сәтке өшпейтін.

Өміріңе жалғасып,

Өмір боп мен де келемін

Байлығым да, бағым боп,

Анажан есте жүресің.

Тағдырдың ақ қар, көк мұз жалтыры бар,

Санамда өзің айтқан ақылдар бар.

Сүрінсем, жабырқасам, жыласам да,

Қаламнан өзіңе сыр ақтарылар.

Ақ жаулықты анашым ақ қайыңдай.

Көрінеді көзіме жас қайың боп,

Бейітіңе келсем жабыркау, жадауланып,

Жұбатшы жапырақты жас қайың боп.

Ақ қайыңның сыры бар сипатындай,

Жүрегім жас ақ кайың қуатындай.

Ақ бесікті өзіңе ұқсатайын,

Тербет мені ақ қайың анашымдай.

Тағыда, тағы жазамын анам жайлы

Сағынышы жүректің басылмайды.

Сағыну мен сүюден өмір тұрса,

Асау көңіл жол берме уайымға.

2001
БІР ҚЫЗДЫҢ СИПАТЫ
Бұл дүниенің бағында.

Арманын қуып жетіпті.

Йланып өмір заңына,

Қазақтың қызы өсіпті.

Отанын сүйіп от болып,

Заманнан тұнық нәр алып,

Ырық пен қайрат, тілекке

Табиғат - талант жолықты.

Ұлылық руһ ой қуып,

Руһани ойы жаңғырып,

Саналы салттың сәніне

Ыразы ғұмыры мәңгілік.

Намысты бермей жауына

Жарысса шықты тауына

Аңсатып адал достарды,

Қимасың болып қалады.

Ырымдап баба дәстүрін,

Парасат егіп барады.

КӨП ІШІНЕН ІЗДЕЙМІН ҺАС БАТЫРДЫ
һас батырды іздеймін көп ішінен,

Көрсем деймін мінезін нұр түсінен

Жарқ - жұрқ еткен көзінің отын жұтып,

Рахат тапсам өнерлі бәр ісінен.

Жаны жайсаң жігітке кім сүйсінбес.

Әнге салса елтисің бейне мастай.

Жан жүрегі елегзіп, кім күрсінбес.

Бойы мыртық, мінезі мүлдем оғаш.

Сөйлер сөзін есітіп, көңілім азып,

Құлазимын қу сөзден жүрек сазып.

Сөзі сөзге жарасып қосылмайды.

Жүрегімнен сеземін бір сығыныш,

Үкілі үміт толастап басылмайды.

Бар азапты уақыт ұмыттырар.

Өз жүрегің өзіңе етпес қастық,

Құмар қиял - қимас боп есте қалар.

Періштем! - деп жүрекке түнегенін.

Жүрегіңнің байқалса дір еткені,

Ол дірілді Сол деп біл жүректегі.

2003
ДОМБЫРА
(ДОМБЫРАШЫЛАРҒА АРНАЙМЫН)
Әуенімен аққу – қазды

Айдынына қондырған.

Салшы сұлу тоты әніне

Аққумойын домбырам.

Аспанымда қалықтайды

Сазды әні тырнаның

Қарашы, күй көбік шашып

Шалқып, толқып жатқанын.

Тәттімбет боп, сылқылда күй,

Аққу болып сұңқылда,

Қорқыт күйін күңірентіп,

Нұрғиса боп қалықта.

Күй тыңдасаң жазылады

Мандайдағы әжімдер.

Жарастықпен тамсанысып,

Қарттар қартпен әзілдер.

Қос Аққуды қондырасың

Айдын көлді жағаға,

Санамызға сыр құясың

Сөйле, Сөйле тағы, домбыра!

2003
АНА! –ДЕЙМІЗ
Ана!

Біз жерді де ана, - дейміз,

Егін пісіп, гүл өскенде.

Көкорай шалғынды төсек қып,

Гүлдерді өбкенде.

Жер - Ана киелі,

Басымды мың мәрте иемін

Туған ел, өскен жер, байтаққа

Ұрпағым! Мәңгі сен иесің.

Жер - Ана дүние иесі

Ұрпақты ұрмасын киесі

Көкпеңкөк, жап - жасыл жер ием.

Биіктен қарасам

Ғажаптан жасалған күймесің.

Жер - Ана - аналар иесі.

Байлығы анаға тиесі

Сары ма, қара ма, қоңыр ма?!

Талғамай Ананы сүйеді.

Аналар, аяулы асылдар,

Гүл - бақыт өмірге шашындар,

Асылды түйіңдер, сәбиді сүйіңдер,

Үміттер тұрсын санада.

Ұлы сөз - өмір данасы

Сәбилер көздің қарасы;

Ана, ана, аналар –

Өмірдің бойыпты панасы.

2003

ҚАЗАҚ СӨЗІ - СҰЛУ СӨЗ

Асқақ сөзбен қазақ алған қамал мың.

Қазақ сөзі - дәруіші даламның

Қазақ сөзі - балбұл тілі баламның.

Сұлу сөзден нәр алады арай таң.

Қазақ сөзі нұры нұрлы әлемнің

Қазақ сөзден жаралған тау, далалар.

Ақылымен Әлем шолған бабалар.

Қазақ сөзі жыры ата - бабамның,

Қазақ тілі - бесік жыры анамның.

Сұлу сөзден айығады қайғы, мұң.

Қазақ тілі қонды барып Айға да,

Қазақ тілін сіңір балам бойыңа.

Өсек, өтірік, мақтаныңа көнбейді.

Заман - дауыл, әлем - әлек болса да,

Қазақ тілі көнбес, әсте, жауына.

Шайылмайды топан суға, жауынға

Қазақ тілі мың ғасырлық маң терек.

Тамыр жайған жеті қатқа тым ерек.

Көрді талай өмір-өткел азабын.

Қазақ тілі мың өліп, мың тірілген.

Қаймыкпаймын, тарихын өріп жазамын.

2004

ҚАЗАҚ ҚЫЗЫ ОСЫНДАЙ

Көмейінен төгілген жыр, мақпал сөз.

Менің қасым - жалаңаяқ - жалған сөз,

Досым менің - шындық және анық сөз.

Шәйі көйлек қыпша белден қатарланып бүрілген.

Жарқ - жұрк еткен меруерт тісі кіршіксіз

Сылаң жүріс, сылқым күлкі, сүйгеніне сөгілген.

Ата - ана ақыл сөзін қайталаптай құптаған.

Қуанышы, жұбанышы жар сөзінен озбаған.

Қазақ қызы осы болар, қыз дәстүрі осындай

Сүйгеніңмен қол ұстассаң туады күн, оңнан ай

Қазақ қызы - қыр жүлдызы, сыры сары даланың

Қазақ қызы - ақылға бай, мінез - көркі әнге сай

Міне, халқым!

Қазақ елі, қазақ қызы осындай.

ҚАЗАҚ (ТОЛГАУ)
Қазақ - қайсар, ақылы саф, дұшпанына өте сақ,

Болыпты ғой батыры - бақ, махаббаты тым ғажап.

Қайда, менің сол қазағым - ғажабым!?

Болды ма, әлде, мына ғасыр

Қазағымның мазағы, әлде азабы?

Қазақ - қазақ болған, ерте, соколот - скиф заманнан,

Қазақ - степняк дала кезген таңқаларлық сыр жинап.

Қазақ сол ғой славян - половцы достығын,

Сар далада самғай ұшып, шашу етіп таратқан.

Қазақ сол ғой жазған, сызған, өрнек салған, өр асқан.

Қазағым сол Мекке, Афин, Америка,

Жапон жерін тең басқан.

Қазағың сол, қасық қаны қалғанынша бар күшпен,

Жаудан жерін, тал бесігін, ана, жарын қорғаған.

Қазақ осы талай гасыр мың өліп, мың тірліген.

Қазақ осы шындықты айтса жығылған да, егілген.

Қазақ осы аңқаулықпен аһ ұрып та, қабырғасы сөгілген.

Қазақ осы намысы үшін кегін қуып, езілгеннен жетілген.

Қазақ осы дос - тамырға сары майдай еріген,

Қазақ осы желі тартқан, желмаялы, жері кең.

Қазақ осы шартарпты, шалқар таулы, шабытты.

Қазақ осы шаршағанға, шалдыққанға жерін бөліп, біріккен.

Қазақ осы талайларға болған пана даласы,

Қазақ осы талай ару, арыстардың анасы да, ағасы.

Қазақ осы Сары-Арқадай кеңдікпенен теңдікте.

Даламның бел баласы, кімнің, сірә, осыған бар таласы.

Босқа, текке мақтамаймын қазақты,

Күні азат, қазағымның таңы атты.

Енді, әсте, бодан болма ешкімге,

Ақ жүрекпен Ақ ниеттер жазсын тарих - парақты.

ӨТТІ ҒАСЫР

Шаршады ма күтуден жақсылықты.

Тауыса алмай ішумен арағыңды,

Жеңе алмады жемқорды, надандарды.

Алаңдатқан ол ғасыр аяқталды,

Ауыл алданып, итаяқ жалап қалды.

Қалса қалсын жамандық сол ғасырда.

Жамандықты қалдырып,

Ғасырға өттік...

Адам руһы, арманы аман болсын,

Адал адам жаңа үлгі жасап шықты.

Ол ғасырда жүргенде жан жылады,

Күн батса да, кейбірде таң атпады.

Кісі өлтіру, парақор, зинақорлық,

Шолтаң қағып жақсыны сүйреп шалды.

Бос ой-сана, жат сезім, жадау қылық,

Жас буынға жабысты тажал сұмдық.

Жас-кәріні айырып танымады,

Бірі-доңыз, бірі-түлкі, бірі-мысық.

Зарлы заман жан-тәнді жаралады,

Ажарына, атына қарамады.

Жақсы дәстүр, өсиет, қасиеттер,

Таралмады-ау бұрқырап, тілім талды.

Осы-осындай көп былық болмасыншы,

Жаңа ғасыр төріне қонбасыншы.

Ақылы тар алауыз аттамасын,

Табылдырық табаны жолға сыншы.

Келді жетіп XXI - Ұлы ғасыр,

Қазағымның тарихы асып-тасыр,

Дала мінез, қыз көрік-Қазақстан,

Баба даңқын Қазақтың Әлемғе асыр!

Әкем де сен, Отаным, анам да сен,

Қайратына халқыңның шүбәсіз сен.

Өлеңіммен ізгілік ала келдім,

Ерлік, Бақыт, Бірлікке сәлем бердім!

КЕЛЕМІЗ АРАЛАП БАҚ

(ЖАН-ҒА)

Келеміз аралап бақ, аралап бақ,

Ақ гүлді омырауыма қолыңмен тақ

Өзім алып бір гүлді иіскедім,

Сен маған сыйлауға оны тиісті едің.

Білмеймін, әлде, есіңе келемеді ме?

Сұлу ой жүрегіңді тербеді ме?

Бұрқырап әтір-самал гүл-бақшадан

Көзіңе мен гүл болып көріндім бе?

Болған еді мұның бәрі жастық шақта,

Кешкісін қыдырушы ек саумал бақта.

Ойыма балғын кездер оралады,

Қалды ғой сол жастық шақ арман бақта!
ЛИРИКАЛЫҚ КҮРСІНІСТЕР
Тегіс жерде жүре алмай жүргендер бар,

Ақылсыздау кейбірі өрге құмар.

Өр өрлігін жасайды, жаралайды,

Еркін сермей алмасаң өрде нең бар.

Кейбір жылпос жалаңдап шенге қүмар.

Құлақ түріп, әркімнің сөзін аңдып,

Аттап өтіп жоғары, белге шығар.

Кезегінде кеменің аялдаймын,

¥ятымды, арымды жоя алмаймын.

Менсінбеймін мансапқор, надандықты,

Шындығымды ешқашан қоя алмаймын.

1990
БАҚЫТ НЕ?
Бақыт деген есеппен тапкан ақша емес,

Бақыт деген қызғаныш көзге сақшы емес.

Жоғын жоқтап адамның, тұрады Бақыт, әрдайым,

Ақылын көрсе адамның қол созуға ол дайын.

Бақыт деген жамандыққа бас емес,

Жомарттықты паш етіп, тұрады Бақыт, әрқайда

Пәктіктің көрсе талабын,

пайғамбар жүрек - ол дайын!
Бақыт деген бағбан да емес, бау емес,

Бақыт деген бағыт, бағдар, бап та емес,

Бақыт өзі келіп-кетіп жүреді,

Оны ұстарлық керек ақыл көп те емес.

Бақыт өзі жерден жырау жинайды,

Бақыт ұшып: көкке жерге конады,

Бақыттылар бақытынан қуат алып, толады.

Бақытсыздар жолын іздеп тулайды.

Таудай талап, бергеніңше басыма,

О, жаратқан!

Бармақтай бақ бере гөр, - деп,

Ақыл одан сұрайды.

Сұрағаны бармақтай Бақ,

Берейін! -

Деп Жаратқан эркімге Бақ сыйлаған,

Бақыт жолын іздеме деп, тыймаған.

Дүниеге келген сәби, түлекке,

Алла әзі таратады үлесті...

Құшақ-құшақ, бақыт ұстап, уыстап,

Жас нәресте әлсін-әлсін күледі.

Сәби жүрек бақыт құшып түлейді,

Күн кірпікті, періште үнді, тілейді!

Аналардың Бақытымен жалғасар,

Сәбилерге, мен де, бақыт тілеймін!
ӨМІРДІҢ ӨТКЕЛІ КӨП
Белес-белес өмірдің өткелі көп,

Елес-елес сағымы, өкпегі көп.

Сабырсыздау санасыз, дауасызға,

Ақ жауыны, нөсері, төкпегі көп.

Жанарына жақсылық сеппегі көп.

Жалқау болсаң, тоң мойын өкпелеме,

Дүниенің тас-талқан соқпағы көп

.

Тар жолы көп, өмірдің тайғағы көп,

Бәрін айтып, несіне нали берем

Қу арақтың бұл күнде тоқтамы жоқ.

Түзде ұяң, үйінде асау келер,

Ақымақтау жігіттер масаң келер.

Ары жоқтың үйінде бәрі де жоқ,

Берекесіз бірлігі шашау келер.
Жақсы жарым ниеттер таптырмайды,

Өзі жаман сені өрге бастырмайды.

Жақсы жарың-жан жүрек, жан ашырың,

Көп ішінде ұялтып састырмайды.

Жаман адам жақсыны жақтырмайды.

Жарың үшін шыбын жан пида болсын,

Адал жарың сені итке қаптырмайды.

Тәрбиелі тентекті бүлдірмейді.

Бала-шаға, ар-ұят ойламаған,

Жер бастырып ұяттан жүргізбейді.

Жақсы іс болса жөнімен тойлау керек.

Өз бойың мен ойыңа бойлап қарап,

Есіре соққан жүректі байлау керек.

Паң табиғат аясы болсын пана.

Жабырқама, жадыра, жырла жүрек,

Адамзатқа бір Алла берсін сана!

ЖАСЫЛ ЖАПЫРАҚ
Әйнек алды әшекей, гүл толы жапырақ,

Сүмірейіп, бүрісіп, қысылып қыстан жабырқап.

Тұрушы еді әлсеріп, әлсіз жылтырап,

Күншуақ түсіп бүгінде ажарың келді жапырақ.

Жабырқаған жаныма жәрдем болдың жапырақ.

Саған қарап жайланды күнім, жапырақ.

Жан-санамды аяла, жақұт талшық жапырақ,

Жаралайды ызғарлы сөзді, байғұс, апырақ.