Зерттеудің өзектілігі
ІІ БІЛІМ БЕРУ ҮРДІСІНДЕ ОҚУШЫЛAPДЫӉ ОҚУ-ТАНЫМДЫҚ ІС-ӘРЕКЕТІН ЫҢТАЛАНДЫРУДЫҢ ТИIМДI ӘДIСТEPI МEН ЭКСПEPИМEТТIК ЖҰМЫС НӘТИЖEСI
жүктеу/скачать 188,55 Kb.
|
диплом Бекбосынова З тексер (1)
| ІІ БІЛІМ БЕРУ ҮРДІСІНДЕ ОҚУШЫЛAPДЫӉ ОҚУ-ТАНЫМДЫҚ ІС-ӘРЕКЕТІН ЫҢТАЛАНДЫРУДЫҢ ТИIМДI ӘДIСТEPI МEН ЭКСПEPИМEТТIК ЖҰМЫС НӘТИЖEСI
2.1 Оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетін ыңталандырyдыӊ тиiмдi жолдapы мeн әдiстeмeсi Қазіргі әлем үнемі өзгеріс үстінде. Адамның білімі оның экономикалық және психологиялық әл-ауқатының негізгі ресурсына айналады. Жыл сайын адамның кәсіби дайындығына, демек, оның білім сапасына қойылатын талаптар да артып келеді. Белсенді, шығармашыл адамдарды мемлекет бағалайтындықтан, бүгінгі таңдағы білім берудің ең маңызды міндеті – оқушылардың өз бетінше ойлау, шешім шығару қабілетін дамыту. Күнделікті мектептің жұмысы мен сабақ кезінде мұғалімнің, әдетте, бүгінгі балалардың кешегі оқытқан оқушылардан қандай айырмашылығы бар екенін ойлауға уақыты жоқ. Жаңа бағдарламалар мен оқулықтарды таңдағанда көпшілігіміз әлі де түйсігімізге сүйенеміз. Бірақ біз қазіргі заманғы оқушыларға не қажет екенін және қоғамның жаңа шындықтары мен қажеттіліктеріне негізделген оқу-тәрбие процесін қалай құру керектігін өзіміз үшін нақты тұжырымдамасақ, балаларымызды өмірге дайындамау қаупі бар. Кәдімгі тәрбиелік-педагогикалық тәсілдердің өзгеруінен қорқудың қажеті жоқ, оларды өмірдің өзі және парасаттылық итермелейді, егер, әрине, біз балаларымыздың және Отанымыздың тағдырына бей-жай қарамасақ. Бүгінде елімізде ғана емес әлемде өзгерістерді көріп бойына сіңіріп жатқан балалардың бірінші буыны оқуға баруда. Олар өзгермелі әлеуметтік-мәдени ортада өсуде. Олар өткен ғасырдың 90 жылдар мен 2000 жылдықтың басындағы оқушылардан жан-жақты ерекшеленеді және мұны ескермеу мүмкін емес. Қазіргі заманғы балалар бірінші қасиеті, бүгінгі күні бір жас санатындағы балалардың төлқұжаттық және физиологиялық жасы әртүрлі. Әрине, даму деңгейі мен оқудың басталуына эмоционалдық және психологиялық дайындық дәрежесі әртүрлі. Дегенмен, бір-бірінен айырмашылығы, қазіргі заманғы балалар олар үшін бірқатар ортақ қасиеттерге ие. Қазіргі балалардың екінші қасиеті – бұл дүниедегі өзінің «менін» сезінуі, ол көбінесе қадір-қасиет пен өзін-өзі құрметтеу сезіміне айналады және бұл құбылыстың нәтижесі өткен жылдардағы балаларға қарағанда еркін және тәуелсіз мінез-құлық болып табылады. Үшінші, қазіргі балалардың үлкендердің сөзі мен іс-әрекетіне сенімсіздікпен қарауы. Сондықтан үлкендер яғни біздің не айтқанымыздың бәрін олар қабылдамайтынына психологиялық тұрғыдан дайын болуыңыз керек. Ал төртінші қасиет, өкінішке орай, қазіргі балалардың денсаулығының нашарлығы яғни әлсіз балалардың көптілігі. Сонымен қатар, қазіргі балалардың басым көпшілігі ұжымдық «аула» ойындарын ойнауды тоқтатқанын атап өткен жөн. Олардың орнын теледидар мен компьютерлік ойындардың (гаджет,телефон) барлық түрлері басты, ал «к аула» ұғымы біздің өмірімізден іс жүзінде жойылды. Нәтижесінде балалар оқуға қарым-қатынас дағдыларынсыз келеді және іс жүзінде әлеуметтенбейді, яғни құрдастар тобында өзін қалай ұстау керектігін, мінез-құлық нормалары қандай екенін жақсы түсінбейді. Басқа да ерекшеліктерді атауға болады, бірақ бүгінгі білім беруді құруда қазіргі балалардың дәл осы қасиеттерін ескеру қажет. Ал қазіргі балалардың жаңа қасиеттері және олардың өмірінде не жетіспейтіні туралы байыпты ойланатын болсақ, онда қорытынды сөзсіз: білім берудің көптеген үйреншікті постулаттарын қайта қарастырып, басқа психологиялық-педагогикалық жүйеге көшу керек. Яғни, қазіргі оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетін ыңталандырyдыӊ тиiмдi жолдapын ұсынып,тиімді әдiстeрін қолдану мұғалімдердің алдында тұрған өзекті мәселе. Қазақстанның барлық мектептерінде әлемдік білім беру кеңістігіне бағдарланған жаңа білім беру жүйесі қалыптасуда. Бұл процесс педагогикалық теория мен оқу-тәрбие процесінің практикасындағы елеулі өзгерістермен қатар жүреді. Жаңа буын оқу материалдарын дайындаудағы инновациялық көзқарас, олардың қызметтері мен оқу тәжірибесінде пайдалану жолдарын өзгерту білім беруді жаңғыртудың құрамдас бөліктерінің бірі болып табылады. Қазақстандық білім беруді реформалау үдерісінде, оның ішінде жаңартылған білім мазмұнын енгізуде мұғалімнің алатын орны ерекше. Бүгінгі таңда оқушылармен жұмыс жасауда бір жағынан тұрақтылық, реттілік, екінші жағынан алуан түрлілік қиын үйлесімін табуы тиіс мұғалім. Заманауи мұғалім оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетін ыңталандырy әлеуетін толыққанды қалыптастыруын негізге алу керек, өйткені бұл балаға оқу процесінің белсенді қатысушысы позициясын алуға, өзінің өмірлік жоспарларын жүзеге асыруға, толыққанды әмбебап білім алуға мүмкіндік беретін шығармашылық әрекет. өмір бойы өзін-өзі жетілдіруге мүмкіндік беретін әрекеттер. Жаңа стандарттың айрықша ерекшелігі оның оқушы тұлғасын дамытудың негізгі мақсатын қоятын белсенді сипаты болып табылады. Білім беру жүйесі оқу нәтижелерін білім, білік және дағды түрінде дәстүрлі түрде көрсетуден бас тартуда, стандарттың тұжырымы оқушының мектептегі оқуының соңына қарай меңгеруі тиіс іс-әрекеттің нақты түрлерін көрсетеді. Жаңа стандарт бойынша мұғалім білім беруде балалардың білім деңгейін анықтайтын 5 балдық бағалау жүйесінен толық бас тартқаны, педагогикалық тәжірибесін қайта қараудың өте күрделі міндеттерін шешеді, «Бағалаудың жаңа үлгісін негізінде қалай оқыту керек?» , «Қазіргі оқушының қызығушылығын қалай сақтау керек?» деген сұрақтарға жауап іздейді. Мұғалімнің жауапкершілігі қашанда ерекше болды, бірақ жаңартылған білім беру мазмұнын енгізу жағдайында жауапкершілік айтарлықтай артады. Оқу процесін сапалы әдістемелік қамтамасыз ету өте маңызды және өзекті. Оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетін ынталандыруда нені негізге алған жөн? Оқушылардың оқуға ынтасының жоқтығы неге байланысты? Неліктен бір бала бар ықыласпен, ал екіншісі немқұрайлылықпен оқиды? Әрбір ұстаз шәкіртінің мектепте жақсы оқығанын, қызығып, ықыласпен оқығанын қалайды. Бұған оқушылардың ата-аналары да қызығушылық танытуда. Бірақ көбінесе мұғалімдер мен ата-аналар өкінішпен айтады: «оқығысы келмейді», «жақсы оқи алады, бірақ тілек жоқ». Оқушылардың білім алуға деген ынтасын қалыптастыру үшін қандай педагогикалық құралдарды қолдануға болады? Мектеп оқушыларының оқу іс-әрекетін олар үшін жай ғана міндет емес, дүниені тануда қызығушылығын арттыру үшін қалай ұйымдастыруға болады? Оқуда оқушыны ынталандыру бірқатар факторлармен анықталады: білім беру жүйесі, оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру, оқушы мен мұғалімнің субъективтік ерекшеліктері, оқу пәнінің ерекшелігі. Педагогикалық іс-әрекеттегі оқу мотивациясының даму деңгейін ескеру, оқушылардың танымдық оқу іс-әрекетін ынталандырудың әдіс-тәсілдері мен әдістерін меңгеру мұғалімге оқу-тәрбие процесінде көптеген мәселелер мен қиындықтарды болдырмауға мүмкіндік береді. Дипломалды іс-тәжірибесі кезінде маған жүктелген сыныбыма қойған сауалнама жауабына олар оқу іс-әрекетінің мотивтері мыналар деп санайды: Сабақта топтық жұмыс; Жақсы бағалау; Пәнге деген қызығушылық; Мұғалім тұлғасы; Ата-анадан, ұстаздардан мақтау; Білімнің практикалық бағыттылығы. Осылайша, сауалнама нәтижелеріне сүйене отырып, оқу-танымдық әрекетін ынталандыру формалары мен әдістерінің бар арсеналынан пәнге деген қызығушылықты, атап айтқанда, танымдық қызығушылықты таңдауға болады. Танымдық қызығушылық білім беру процесінің маңызды факторларының бірі ретінде танылуы керек, оның әсері оқушылардың танымдық оқу іс-әрекетін ынталандыруы қарқынды болатыны даусыз. Психологияда ынталандыруды адамның белсенділікке сыртқы мотивациясы деп атайды. Сондықтан ынталандыру мұғалімнің іс-әрекетінің факторы болып табылады. «Ынталандыру және мотивация әдістері» деген атаудың өзі мұғалім мен оқушылардың іс-әрекетінің бірлігін көрсетеді: мұғалімнің ынталандыруы және оқушылардың ынтасының өзгеруі. Оқушылардың ынтасын арттыру үшін оқу іс-әрекетін ұйымдастыру және жүзеге асыру әдістерінің барлық арсеналын пайдалану қажет. - ауызша; - көрнекі және практикалық әдістер; - репродуктивті және іздеу әдістері; -мұғалімнің жетекшілігімен өз бетінше оқу және жұмыс істеу әдістері. 1) Әңгіме, лекция, әңгімелесу оқушыларға мұғалімнің әлеуметтік және жеке тұлғалық тұрғыдан – қалаған мамандықты алу, қоғамдағы белсенді әлеуметтік және мәдени өмір үшін маңыздылығын түсіндіруге мүмкіндік береді. Жарқын, бейнелі әңгіме оқушылардың назарын сабақтың тақырыбына еріксіз аударады. 2) Мектеп оқушыларының зерттелетін мәселелерге қызығушылығын арттыратын визуализацияның белгілі ынталандырушы әсері шаршауды жеңуге мүмкіндік беретін жаңа күштерді қоздырады. Оқушылардың, әсіресе ұлдардың практикалық жұмысқа деген қызығушылығын арттыруға мүмкіндік береді, бұл жағдайда оқудағы белсенділікті ынталандырушы рөлін атқарады. 3) Проблемалық жағдаяттар мектеп оқушыларының нақты оқу мүмкіндіктері аймағында болған жағдайда проблемалық-іздестіру әдістері құнды ынталандырушы әсерге ие болады, яғни өзін-өзі шешу үшін қол жетімді. Бұл жағдайда оқушылардың оқу іс-әрекетінің мотиві мәселені шешуге ұмтылу болып табылады. Кесте №3. Оқушының проблеманың шешімін табу құзыреттілігін ынталандыруды анықтайтын өлшемдер мен көрсеткіштер
жүктеу/скачать 188,55 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||