Тарань қылтанағыньщ көп болуына қарамастан ысталған және қақталған  түрлері ең дәмді балықтар болып саналады.  Рыбец

төттілеу.Етінде ұсак қылтанақтар көп болады. Чехоньды кебінесе ыстап немесе 
қақтап, кептіріл жейді. Көбінесе кзқтау мен ыстауға қолданылады. 
Акмарка (жерех)— түщы суда өседі, Ол Балтық, Қара, Арал теңіздерінде 
және Каспий теңізінін солтүстігіне құятьш өзевдерде, бассейндерде тіршілік 
етеді, Салмағы 2 килограмнан 4 килограмға дейін. Арал, солтүстік Каспий және 
оңтүстік Касиий ақмарқалары кездеседі. Дәмділігі жағынан ең таңдаулысы — 
оңтүстік Каспий ақмарқасы (хашам). Ақмарқаньщ еті дәмді болғанымен 
кылтаны көп. Қақтап кептірілген және ысталған күйінде пайдаланылады. 
Дөңмавдай (Толстолобик)- түкы түқымдасына жататын балық. Амур 
өзенінің ортаңғы төменгі аңысында кездеседі. Қазақстанда тоғада өсіріледі. 
Соңғы жылдары өсіріп-өрбіту үшін Балхаш көліне, Арал, Каспий теңіздеріне 
жіберілген. Үзыдығы 1 м, массасы 16 кг-дай, 5-6 жасында түкым бере 
бастайды. Жазғытұрым су тасыған кезде 490-540 мындай уылдырьщ шашады 
(түбі тұтас қүмайт не тасты, ағьшды су шгіне). Үрық шашқаннан кейін көлге 
шығады. Тоған шаруашылығында өсімдік қоректі балық түрін алу әдісі 
табылды. Қазақстанда жыльша 1800 т-дай ауланады. Бұл республика 
тоғандарьшан ауланған бальщтьщ жартысьшан астамы. 
Қаяз (усач)— оның бірнеше түрі болады. Олардың ең ірісі — арал қаязы, 
Арал және Каспий теңіздері бассейнінен ауламады. Салмағы 5 кг (кейде 23 кг 
болады). Днепр, Днестр және Буг өзендерінде днепр қаязы кездеседі, олардың 
арал каязынан айырмашылығы - кіпгілеу болып келеді. Салмағы 800 г. Еті семіз 
майлы, дәмді. Оньщ уылдырығы улы болғандықтан, жеуге жарамайды. 
Қаяз аузы жанында екі мүрты бар. Еті дәмді және майлы. Үзындығы 
басымен бірге - 65 см жоғары, бассыз - 55 см жететін балық ірі болып 
саналады. Баарлық ауланған балықгар түздалып, ары қарай ысталады немесе 
қақталады. 
Кутум нәзік, майлы етті; үзынша денелі балық. Оңтүстік Каспийден 
ауланатын қүнды балық. 
Мөңке балық (карась) — түщы суда өседі, кішігірім көддерде, тоғандарда 
және басқа ағынсыз суларда тірпгілік етеді.
¥
сақ мөңкенің салмағы 20 грамнан 
50 грамға, ал ірілері 4 килограмға дейін жетеді. 
Мөңке балық - өзендерде тіршілік етеді. Алтын немесе күміс түсті 
қабыршағы бар.
Ірі
балық ұзындығы 16 см жоғары, майдасы - 16 см дейін. Еті 
сәл тәттілеу. Қуырьш жеуге үсынылады. 
Шармай (маринка)— Орта Азняның өзендері мен көлдерінде кездесетін 
балык. Олар Балқаш пен Есіккедде кеп болады. Салмағы 1 —- 2 кг. еті майлы 
дәмді, неше түрлі аспаздық тағам әзірлеуге болады. Оны тазартқаңда арқа 
сүйегіне жабысқан қаны мен үрык безін және уыддырығьш алып тастау керек, 
өйткені олар өте улы больш келеді. 
Шармай дәмді және өте майлы (3-7%) етімен ерекшеленеді. Өңдеу 
кезінде барлық ішек-қарны : уьшдырығы, кара үлдірі тазалану керек, себебі 
олар улы болады 
Амур — түщы суда тіршілік етеді. Бүрын тек Амур өзені бассейнінде 
гана болған еді. Қазіргі кезде Орта Азияньщ өзендері мен каналдарында және 
326 

көлдерінде өсіріледі. Оның тұщы суда тіршіяік ететін басқа балықтарға 
қарағанда бір ерекшелігі балдырмен, өсімдіктермен қоректенеді де, суды 
өсімдік басып кетуінен сақтайды. Ол өте тез өседі, салмағы 2,5 килограмнан 32 
килограмға дейін болады. Амурдың еті нығыз, түсі ақ, ал бауыры үлкен және 
майлы болады. .Оньщ етінен неше түрлі тағам жасауға болады. 
Кекіре балық (горчак)-тұқы түқымдасына жататын балыктар тобы. 
Кәдімгі хекіренің үзындығы 8-10 см, массасы 30-40 грамм, тіхенді кекіренің 
ұзындығы 15-16 см, массасы 50-60 грамм болады. 

жүктеу/скачать 2,23 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: