1. Бие байларда қандай ырым Мәтіннің бірінші бөліміне жасалады? лайықты такырып
жүктеу/скачать 6,49 Mb.
|
OKU SAUAT 2019 (1)-2 (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 9. Кедейдің тілегі 10. Байдың бойындағы қасиет
- 11. Жалшының бақыты
- 13. Мәтіндегі ойға сай мақалды 14. Мәтін бойынша халық санасында анықтаңыз. ақылды әрі аділетті әмірші ретінде
- Өткен тарихымызға тағзым, бугінгі бақытымызға мақтаныш білдіру 16. Қозыбасы атауының түп мағынасы идеясы
- Алашорда көсемі болған Әз-Жәнібек ханның ұрпағы.
- 2010 жылы Қазақстанда Қысқы Азияда ойындарының өтуі
- 19.Мәтін мазмұнына сай тақырып 20. Керей мен Жәнібек хандардың
- 1166 нұсқа 1-мәтін Хандық дәрежесіне кетерілген тұңгыш қазақ әйелі
- Айғанымның хандық дәуірінің ұзаққа созылмауының себебі
- Айғаиымның жергілікті халықтың арасында зор беделге ие болуының себебі
- 2- мәтін Ұрпақ заманынан қозбаса...
7. Байдың бақытсыздығының себебі 8. Әңгіменің түйіні A) Байлығының молдығы A) Қайырсыз байдан қайнатқан су артық B) Кедейдің тілегі B) Жаңа бай мақтаншақ келер C) Жинаған мүлкі C) Байға құл болғанша, байғұсқа ұл бол Д) Отбасының жоқтығы Д) Балалы үй - базар Е) Кедейдің еңбегі Е) Бай байға қүяды, сай сайға қүяды 9. Кедейдің тілегі 10. Байдың бойындағы қасиет A) Өміріме жеңілдік бер А) Адалдық B) Жақсы жұмыс бер В) Қызғаншақгық C) Байдың құлдығынан құтқар С) Тәкаппарлық Д)Бар байлығымнан айырма Д) Мақтаншақтық Е)Мол байлыққа жолықтыр Е) Еңбекқорлық
A) Жұмысы C) Байлығы Е) Балалары B) Ақшасы Д) Қазынасы
Байға күдік тудырған нәрсе A) Кедейдің сөзі С)Көңілді күлкі B) Сылдыраған күміс Д) Кедей балалары 4- мәтін Е)Шықырлаған ақша 1.1465-1470 жылдяр - хандықтың құрылған емес, нығайған уақыты, халықтың өз тәуелсіздігін жариялаған емес, көрші жұрттарға біржола танылған мезгілі. Туптеп келгенде, мұның бәрі қазақ тарихының бастауын мүмкін болғанынша кейіндету 
талабының бір көрінісі ғана. Қазақ хандығының құрылуы ЖӨНІНДЕ бірден-бір дерек «Тарих-и Рашиди» еңбегіне сүйенетін болсақ, Қазақ хандығының негізін қалаушылар Керей мен Жәнібек хан Шибан әулетінен шыққан Әбілқайыр ханмен жауласуынан кейін оның билігінен бас тартып, Шу өзенінің бойындағы Қозыбасы дейтін қоныста
ХІУ-ХҰ ғасыр басында өмір сүрген Моғолстан мемлекетінің батыс бөлігіндегі аумақ. Қозыбасы атауының түп мағынасы төңірегіндегі жоталардан оқшау тұрған қозының басындай ғана жұмыр, аласа шоқы төбені білдірсе керек. Қазақ хандығы құрылғанда алдымен Керей ақ киізге оғыргызылып, хан көтеріліпті. Керейдің нақты қай жылы қайтыс болғпны белгісіз. Одан соң Жәнібек хан амір жүрғізсді. Сірә, қазақ жұртының Әбілқайырды жеңіп, біржола іргеленуі Жәнібек тұсында болса керек, жаңа хаңдықтың өзіндік құрылымы мен заң жүйесі де осы Жәнібек заманында жөнге түскен сияқты. Жәнібектің қазақ тарихындағы айрықша тұлға екендігінің бір белгісі - оның халық санасында әулиеге пара-пар,- ақылды әрі әділетті әмірші ретінде танылуы. Ол ұлттық тарихымызда жай ғана Жәнібек хан дел аталмайды, Әз-Жәнібек хан деп аталады. Әз-Жәнібек - қазақ жұртының іргесін бекітіп, ордасын орнықтырған ұлы хан ғана емес, сол халықтың бар игілігіне ұйытқы болган асылы, ұлы әулеттің де негізін салушы. Қазақ Ордасының құдіретті әміршілері, қазақ халқының ұлы перзенттері Қасым хан, Хақ-Назар хан, Әз-Тәуке хан, Абылай хан, Кенесары хан, ұлы ғалымдарымыз Шоқан, қайраткер Әлихян Бокейхановтар - осы әулие Әз-Жәнібек ханның тікелей ұрпақтары. Тұғырлы көк байрағымызды аспанда желбіретіп ұстау енді келешегі кемел, білімді болашақ ұрпақгың еншісінде. Бүкіл дүние жүзі халықтары бүгінгі күиде қазақ халқын картадан ғана смес, оны жср байлығы мен экономикасы дамыган алдыңғы қатарлы мемлекетгердің санатыііяіі көруі - Елбасымыздың көрсген саясатыныц жсмісі. Сонау Қасым хан негіздеген «Қасым ханның қасқа жолы», «Есім хаішың сскі жолы» жэне Елбасы салған сындарлы сара жолмен жүріп келе жатқан слімізде «Қазақстан - 2030» стратегиясының бүгінгі күнде мерзімінен бұрын орындалуы, 2010 жылы ЕҚЫҰ-ға терағалық етуі, Әлемдік діндер ұйымының конферсияиясының, 2010 жылы Қысқы Азияда ойындарының, ЕХРО-2017 кормесінің өтуі қазақ халқының дүние жүзі алдындағы бірлігі жарасқан, толерантты мемлекет екенін дәлелдеді. Мәңгілік Ел - елдің біріктіруші куші, ешқашан таусылмас қуат көзі. Ол «Қазақстан-2050» стратегиясының ғана емес, XXI ғасырдағы Қазақстан мемлекетінің мызғымас идеялық тұғыры! Жаңа Қазақстандық патриотизм дегеніміздің өзі - Мәңгілік Ел! Ол - барша Қазақстан қоғамының осындай ұпы құндылығы. Өткен тарихымызға тағзым да, бүгінгі бақытымызға мақтаныш та, гүлденген келешекке сенім де «Мәңгілік Ел» деген құдіретті ұғымға сыйып тұр. 13. Мәтіндегі ойға сай мақалды 14. Мәтін бойынша халық санасында анықтаңыз. ақылды әрі аділетті әмірші ретінде A) Көргені жақсы көш бастар. таңбаланған хан B) Хан қарашасыз болмас, A) Әбілқайыр хан
C) Хан екі айтса, қадірі кетеді, С) Абылай хан Қараша екі айтса, ары кетеді. B) Кенесары хан
Е) Ел ерімен, ер елімен мықты. 82 Өткен тарихымызға тағзым, бугінгі бақытымызға мақтаныш білдіру 16. Қозыбасы атауының түп мағынасы идеясы A) Қозының жайылым орынын білдірсе A) «Қазақстан-2050» керек. B) «Мәңгілік Ел» B) Қозының басындай ғана төбені
Д) «Қасым ханның қасқа жолы» C) Қозы көш жерден көрінгендіктен Е) «Қазақстан — 2030 стратегиясы» Д) Қой қоздаған аласа шоқы болса керек.
Е) Қозы өрбіткен жер болса керек. Алашорда көсемі болған Әз-Жәнібек ханның ұрпағы. A) Шоқан Уәлиханов C) Хақ-Назар хан Е) Әз-Тәуке хан B) Әлихан Бөкейханов Д) Абылай хан 2010 жылы Қазақстанда Қысқы Азияда ойындарының өтуі Бірлігі жарасқан ұтымшыл, төзімді, толерантты мемлекет екенін дәлелдеді. Азия жерінің ұлан ғайыр екенін дәлелдейді. Қазақстан климатының қысқы ойындарға қолайлы екендігін дәлелдейді. Д) Елімізде еңбекқор жастардын көп екенін дәлелдейді, Е) Еліміздегі өскелең ұрпақтың салауатты өмір салтын қолдайтынын дәлелдейді. 19.Мәтін мазмұнына сай тақырып 20. Керей мен Жәнібек хандардың A) Тәрбие басы -тал бесік. тарихтағы орны B) Ел боламын десен, бесігіңді түзе! A) Саяси бітімгерлер C) Күшті бірді, білімді мыңды жеңер. B) Отарлау саясатынан кұтқарушылар Д) Рухы мықты ұлтымның ұлы C) Соғыс әдіс-тәсілінің білгірлері жстістіктері. Д) Қазақ хандығының негізін қалаушылар Е) Тәуелсіздік тірегі -тіл. Е) «Жеті жарғыны» енгізген хандар 1166 нұсқа 1-мәтін Хандық дәрежесіне кетерілген тұңгыш қазақ әйелі 1821 жылы Уәли хан дүниеден өткенде Айғаным 38 жаста болатын. Үміт күткен ұлы Шыңғыс әкеден бар болғаны 10 жасында қалыпты. Осы тұста Ресей патшалығы Айғанымды «Орта жүздің ханы» деп таниды. Уәлидің өзге әйелдерінен қаншама ұлдары бола тұра, таққа Айғанымның отыруы патша үкіметіне өте қолайлы еді. Осыған орай Айғанымды «хандық дәрежесіне көтерілген тұңғыш қазақ әйелі» деп атаушылар да бар. Бірақ бұл «хандық» ұзаққа созылмай, 1822 жылы М.М.Спаранскийдің «Сібір қазақтарын басқару» атты ережесі шығады да, Орта жүздің хандығы жойылып, қазақтары: Құсмұрын, Көкшетау, Ақмола, Баян, Қарқаралы, Аякөз аталған алты дуанға бөлініп кетеді. Ал Айғаным Көкшетау дуанына біраз жыл аға сұлтан болып тұрады. Бұл туралы ғалым Әлкей Марғұлан: «Айғаным - ақылды, кореген, өз заманына сай білімді болған әйел. Ол шығыстың бірнеше тілін білген, орыс мәдениетіне деп қойып, Сыртқы істер министрлігінің Азия департаментімен және Петербордағы Сібір комитетімен хат жазысып, байланысып отырған», - дейді. Айғаным жергілікті халықтың арасында өте зор беделге ие болған. Айғанымның хандық дәуірінің ұзаққа созылмауының себебі A) Аға сұлтан қызметіне тағайындалған соң B) Хандықты баласына беруіне байланысты C) Көкшетауда хандық бидік жойылған соң Д) Орта жузде хандық жойылған соң Е) Қазақ жерінде хандық дәуір жойылған соң Айғаиымның жергілікті халықтың арасында зор беделге ие болуының себебі А) Жергілікті халықтың жағдайын жасағандықтан В) Өте білімді, ақылды болғандықтан С) Аға султан қызметін мінсіз атқарғандықтан Д) Бірнеше тіл біліп, хат жаза алғандықтан 83 Е) Хандық дәрежесінс көтерілген әйел болғандықтан 2- мәтін Ұрпақ заманынан қозбаса... Мұрат үнемі әкесінен нені болса, соны сұрайтын. Әкесі де оған өте ыждағатпен жауап беретін. Бірде ол әкесінен: Әке, неге осы ат жүргенде алдыңғы аяқтары баскан ізінен артқы аяқтарының басқан ізі асын түседі? - деп сұрады Әкесі: Балам, ол солай. Алдыңгы аяқтары басқан ізден артқы аяқтары басқан ізі озып түсіп отыратын қасиет тек жүйрік, бәйге аттарында ғана болады. Оны сен аңғарған екенсің, демек, сенен де бір акылды адам шыгар. Ол тағы: Бұрын шыққан құлақтан кейін шыққан мүйіз озатынының да белгісі, - деді. Бала:
Бұрын шыққан құлақтан кейін шыққан мүйіз оза ма? Неге?- деп сұрады әкесінен. Әкесі: Иә. балам. Мәселен, құлақтуа бітеді. Ал мүйіз болса малдың төлі туғанда болмайды. Кейін, үлкейе келе, біртіндеп все келе қүлактан да озып, ұзарып кетеді. Өзің карашы, ана ала тайыншаның туғанда мүйізі бар ма еді? Жоқболатын. Ал құлагы ше? Құлағы бар болатын. Бір айдан кейін мүйіз шыга бастады. Келер жылы мүйізі құлағының әлдеқайда ұзын болып өседі. Сен акылдысың. Демек, Ақбақайдың артқы аяғы алдыңғы аяғынан озып түскеніндей, ала тайыншаның туғанда жоқ муйізінің туғанда бар кұлағынан асқанындай, сен де үлкейгенде қатарыңнан озасың, балам. Олай етпесең, сенің менен туған ұрпақ болғаның қане? Ұрпак заманынан озбаса қатарынан озбағаны да. Мен сенің менен озғаныңды қалаймын, - деді әкесі.
жүктеу/скачать 6,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|