1-Дәріс Геоботаниканың мақсаты, міндеті, негізгі ұғымдар және терминдер
Шөл өсімдіктер жабынын аймақтық бөлу зацдылықтары
жүктеу/скачать 2,55 Mb.
|
darister1-15. geobotania (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Солтүстік шөлдері
- 2. Ортадағы шөлдер
| Шөл өсімдіктер жабынын аймақтық бөлу зацдылықтары
Шөл өсімдіктері жабыны гидротермиялық жағдайға байланысты солтүстіктен оңтүстікке қарай өзгереді. Соған байланысты ол 3 климаттық аймақ тармақтарына бөлінеді: Солтүстік, Ортаңғы, Оңтүстік шөлдер. 1. Солтүстік шөлдері Бұл аймақ тармағында жусандар қауымы басым, ол қауымдарды саздақ және тұзы аз сұр құмайт топырақтарда - Агіетізіа Іегсһіапа, А. зетіагісіа, тұзды топырақтарда - А. раи- сі/іога, құмдарда - А. агепагіа, А. Іотепіеі/а, А.диіпдиеіоһа, ұсақ шоқылардағы тасты топырақтарда - А. 8иЫех8Іп§іапа түрлері доминанттар рөлінде. Аймақ тармағының шығыс бөлігінде 5аІ$оІа агЬизсиІі/огтіз кеңінен таралған. Қоңырбастар синузиясы үлкен рөл атқарады (8ііра аагеріапа, 5. кіг&һізогит, 8. гісһіегіапа, А§горугоп/га§іІе, эфемероид Роа ЪиІЬоза). Қоңырбастардың болуы торғай ойпатының оңтүстік бөлігі, Бетпақдаланың солтүстігіне, Балқаш маңының солтүстігіне срекше тән. «Солтүстік шөлдері» деген түсінік Е.И. Рачковскаяның (1993) пікірінше, «далалық шөлдерге» (Прозоровский 1940, Родин, Рубцов 1956) сэйкес келеді. Е. И. Рачковскаяның (1993) пікірінше, солтүстік шөлдерін жартылай шөл ботаникалық-географиялық аймақ тармағы ретінде даладан шөлге өтпелі варианты ден қарауға болады. 2. Ортадағы шөлдер «Ортадағы шөлдер» - (нағыз - Прозоровский, Малиев 1947, Родин, Рубцов 1956) Маңғыстауды, Үстірттің орталық бөлігін, Бетпакдаланың үлкен бөлігін, Балқаш маңының оңтүстігін қамтиды. Аймақтың топырақ типі сұр-құба шөлдік тоңатын. Бұл аймақ тармағында Е. И. Рачковская (1993) мэліметтері бойынша көпжылдық сораңдар АпаЪахіз ааіаа, 8аІ5оІа агЪи5сиІі/ог- тІ5, 8. огіепіаІІ5, Иалорһуіол егіпасеит, ал жусандардан - Агіетізіа Іеггае-аІЪае, А. іигапіса, А. уигуаліса басым. Құмдарда сексеуілдер (Наіохуіоп арһуііит, Н. рег^ісит) кеңінен таралған. Псаммофильді бұталар және жартылай бұталар (СаШ§о- лит, Ерһесіга, Аттосіелс/гоп, Кга^сһеліллікоуіа сегаіоісіе^, 8аІ5о1а агһизсиіа) жэне жусандар (Агіетізіа запіоііпа, А. кеі/егі, А. 5ол§агі- са, А. (еггае-а/Ъае). Қоңырбастар Синузиясы (Аугоругол/гауііе, 8ііра сазріа, 8. һоһепасһкегіапа) тек құмдардағы қауымдарда кездеседі. Копжылдық сораңдар басым (62%). 3. Оңтүстік шөлдері Оңтүстік шөлдері Үстірттің оңтүстік бөлігін, Красноводск үстіртін Қарақұм жэне Қызылқұм құмды массивтерін алып жатыр. Аймақтық топырақ сұр-құба қысқа уақыт тоңатын немесе тоңбайтын. Оңтүстік шөлдерде 8аНоІа §етта5сеп$, АгіетЕіа кет- гис/іса, А. сіі//и5а өсімдіктері болатын қауымдар басым. Бұл аймақ тармағының Солтүстік бөлігінде АпаЪазіз $аНа элі кездеседі, бірақ та доминанттық рөлді басқа түрлер атқарады. Құмдарда солтүстікте таралған жусандардың Агіетізіа запіоііла өзінің маңызын сақтайды және жаңа түрлер пайда болады - А. сіітоала, А. агелісоіа және Мал- 5ОІса ргісагра, 8ііра§го5ІІ5 кагеііліі үлкен территорияны сексеуілдер (Наіохуіол рег^ісит, Н. арһуііит) қауымдастары алып жатыр жэне Сагехрһузоісіез синузиясының рөлі үлкен. Көптеген ғалымдар (Прозоровский, Малеев 1947, Родин, Рубцов 1956 жәнет.б.) оңтүстік шөлдер қауымдарын сипаттағандаэфемерлер және эфемероидтар синузияларының үлкен рөлін атап көрсеткен. Е. И. Рачковскаяның (1993) зерттеулері эфемерлер жэне эфемероидтар шөлдер қауымдарында барлық аймақ тармақтарында қатысатындығын көрсетті. Бірақта олардың рөлі батыстан шығысқа жылжығанда азайып,ал солтүстіктен оңтүстікке жылжығанда артатындығын көрсетті. Бұл эрине климатқа жэне жауын-шашын мөлшеріне байланысты Евстифеев жэне Рачковская (1991) Евразияның шөл экожүйелерін бөлгенде оңтүстік шөлдерін жылы қоңыржайға жатқызады солтүстік жэне ортадағы суық қоңыржай шөлдермен салыстырғанда. жүктеу/скачать 2,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|