1-Дәріс Геоботаниканың мақсаты, міндеті, негізгі ұғымдар және терминдер
Шөл аймағын геоботаникалық аудандастыру
жүктеу/скачать 2,55 Mb.
|
darister1-15. geobotania (1)
| Шөл аймағын геоботаникалық аудандастыру
Шөлдерді геоботаникалық аудандастыру әлі жеткіліксіз деуге болады. Алғашқылардың бірі болып А. В. Прозоровский (1940) шөлдерді аудандастыру жобасын ұсынды. Шөлді аймақтың үлкен кеңістігі өсімдіктер жабынының флоралық құрамы жағынан біркелкі емес. Эдификаторлары жэне оларға ілесіп жүретін түрлерде бір аймақ тармағынан екіншісіне ауысқанда өзгеріп отырады. Батыстан шығысқа бет алғанда эдификаторлар жэне оларға ілесіп жүретін түрлер жақын түрлермен ауысады, ескеретін нэрсе ол түрлердің таралуы аймақ тармақтары (подзона) шекараларымен сэйкес келмейді. Кейбір түрлер мысалы 8ііра загеріапа, 5. саріі- іаіа жэне Ғезіиса зиісаіа бірнеше аймақ тармақтарына тән болуы мүмкін. Аудандастырғанда осындай заңдылықтар ескерілуі керек. Сонымен, өсімдіктер типтерінің комплексі басымдығына байланысты Азия шөлі облысы бөлінеді. Ол облыс сосын нровинция тобына, провинцияға, ировинция тармағына (флоралық белгілеріне байланысты) және округтарға бөлінеді. I Түран провинциялар тобы Солтүстігінде дала облысымен шектеледі, ал оның оңтүстік шекарасы оңтүстік шөлі аймақ тармағының солтүстік шекарасымен сэйкес келеді. Бұрынғы КСРО колемінде ол Шығыс Предкавказьені Солтүстік Каспий маңын, жартылай Арал Маңғыстау жэне Үстірт, оңтүстік Мұғолжар Арал маңын, Бетпақдала, Солтүстік жэне Орталық Қызылқұмды, Мойынқүмды, Балқаш маңын, Жоңғар Алатауын жэне Солтүстік Тянь-Шанды қамтиды. Бұл провинциялар тобына солтүстік типті қоңырбасты жусандар шөлі алқабы кіреді. Жусандардан Агіетізіа Іегсһеапа, А. Раисі/Іога, А. (еггае-аіһа, А. Ьез$іп§іапа жэне т.б. басымырақ. Бұл жусандардың ареалымен Сһепоросііасеае тұқымдасының кейбір өкілдерінің ареалдары сэйкес (мысалы, ЗаҒоІа, АпаЪазіз, ^апорһуіоп жэне т.б.). Тұран провинциялар тобы 3 гіровинцияға бөлінеді: Терско-кум провинциясы Шығыс Предкавказье Кум өзеніне дейін қамтиды. Бұл провинцияда далалық жусандар, кебір-жусанды жоне соранды шөлдер басым. 2 округқа бөлінген. Солтүстік Каспий провинциясы. Солтүстік Каспиіі маңын жэне Орал-Мұғолжар борлы платформасын қамтиды. Бүл провинцияда ақ жусан (Лгіетйіа іпсапа) және қара жусандар (А/ Іетізіа раисфога) ассосациялары және сораңды шөлдер (көкпекті, бұйырғынды, сарсазанды) басым. 3 округқа бөлінген. Арал-Каспий провинциясы - кең көлемді, өте үлкеи кеңістікті алып жатыр. Каспий теңізінің Шығыс жағалауынан жэнс Ембі өзенінің төменгі жағынан Жоңғар Алатауы жэне Солтүстік Тянь-Шанның негізгі жоталарына дейінгі кеңістікті алып жатыр. Бұл провинция 5 провинция тармағына бөлінеді: а) Маңғыстау (Маңғыстау түбегінің Солтүстік бөліғін жэне Бузашиді қамтиды). Бұл жерде жусанды шөлдерде дал;і қоңырбастары өте көп кездеседі, Агіетізіа Іеггае-аіһа жэне Апаһахһ зака өсімдіктер топтары басым. б) Үстірт-Мүғолжар (Үстірттің орталық және солтүстік бөліі і, Мұғолжардың оңтүстік шеті, Торғай Үстірті). Бұл провинция тармағында Агіетізіа Іеггае-а/һа басым, бірақ та А. іпсапа, А. Раисі/Іога және солтүстік сораңдар (баялыш, бұйырғын жэне көкпек) мол мөлшерде қатысады. Екі округке бөлінген. в) Арал-Балқаш. Арал теңізінен Жоңғар Алатауына дейін. Бүл провинция тармағына Бетпақдала, Арал маңы шөлдері, Мойынқұм, Балқаш маңы шөлі кіреді. 8 округке бөлінеді. г) Қызылқұм-Орталық және Солтүстік Қызылқұмда орналасқан. Эфемерлі-жусанды топтар басым. 2 округке бөлінген. д) Жоңғар-Тянь-Шань таулы региондарды қамтиды. Кавказ-кіші Азия провинциялар тобы. Провинңияларды11 бұл тобына бұрынғы КСРО территориясындағы «Закавказьс» шөлдерінен басқа олармен аралас Алдыңғы (Передней) және Кііііі Азия да кіреді. Олар негізінен таулы елдерде орналасқан. Алдыңғы-Азия провиниялар тобы. Бұл провинциялар бұрынғы КСРО-ның шөлді облыстары бөлігін қамтиды. Сонымсн бірге Алдыңғы Азияның шөлді региондарын да қамтиды. Көптеғсіі провинциялар таулы жэне тау алды региондар. Өсімдіктер жабынында тек шөлдердің құрамында ғана емес басқа қауымдарда да эфемерлер жэне эфемероидтар, солармен бірге кейбір жусандар (Агіетізіа һасіуһухіі, А. сіитоза және т.б.) болуы тән. жүктеу/скачать 2,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|