Орта ғасырларда батыс елдерінде мектептің монастырлық, соборлық,
приходтық типтері болды. Бұл мектептерде мұғалім қызметін монахтар
атқарады. Білім беру ісі адамдардың қоғамдағы әлеуметтік жағдайларына
байланысты, таптық сипатта болды. Оқыту жекелей, топтық оқыту арқылы іске
асты. Мұғалім әрқашанда оқушыдан жоғары тұрды. Сабақ беру барысында
оқушылар қателік жасаған жағдайда оларды жазалауға да жол берілді. Шіркеулік
мектептерде «жеті еркін өнер» деген пәндер жүйесі оқытылды. Ол екі бөліктен
тұрды:
тривиум
пәндері, оған грамматика, диалектика, риторика пәндері кірсе,
квадривиум
пәндеріне арифметика, геометрия, астрономия, музыка кірді.
Орта ғасырлардың соңына қарай қоғамның, сауда ісі мен қолөнердің дамуына
байланысты
діни
сипаттағы
білім
адамдардың
қажеттіліктерін
қанағаттандырмады. Сондықтан мектептің жаңа типтері - қала мектептері пайда
болды. Қала мектептеріне шеберханалық және гильдейлік мектептер бірікті.
Шеберханалық мектептер қолөнершілерді дайындап, онда мұғалім қызметін
шебер атқарды. Ал гильдейлік мектептер сауда ісімен айналысушыларды
дайындады.
Шығыс қоғамында білім мен ғылым ісінің дамуына жақсы көңіл бөлінді. Орта
ғасырлық шығыс елдерінде ғылымның әр саласы дамып жетілді. Әсіресе,
математика, геометрия, физика, астрономия, география, медицина, биология,
философия, тарих, тіл және т.б. салалары дамыды. Шығыс қоғамында да діни
сипаттағы білім беру мекемелері болды. Бірақ дін ғылымның дамуына батыс
қоғамындағыдай шектеу қоймады.
Қазақстан жерінде мектеп қызметін медреселер атқарды. Қазақстан жерінде
мұғалімдік қызметпен орта ғасырларда молдалар, ишандар, ақсақалдар,
тәжірибелі оқыған адамдар айналысты. Қазақстан жерінде де басқа
мемлекеттердегідей білім беру ісі жолға қойылып, ғылымның дамуына жағдай
жасалды. Оған қазақ жерінен табылған әр түрлі археологиялық ескерткіштер
дәлел болады (Отырар кітапханасы, ескі қала орындары, көне кітаптар,
ғалымдардың еңбектері т.с.с.).
Достарыңызбен бөлісу: