24. Антацидті заттар. Гастропротекторлар. Жіктелуі, әсер ету механизмдері,қолдануға болатын көрсеткіштері,жанама әсерлері. Антацидтер Асқазан сөлінің артық қышқылдығын төмендету үшін көбінесе антацидті заттарды қолданылады.Олар химиялық жолмен асқазан сөлінің тұз қышқылымен әрекеттесетін және оны бейтараптандыратын негіздер болып табылады. Антацидтерге натрий бикарбонаты, магний оксиді, магний трисиликаты, алюминий гидроксиді және кальций карбонаты кіреді.
Бұл препараттар бірқатар қасиеттерімен ерекшеленеді: әсер ету жылдамдығы, тиімділігі, ішектен сіңуі және қалпына келтіретін әсер ету қабілеті, асқазанда СО2 түзілуі
Жылдам әрекет ететін антацидтерге натрий бикарбонаты (NaHCO3) жатады. Алайда, бұл асқазанда СО2 тудырады.
NaHCO3 + HCl ↔ NaCl + CO2 + H2O.
Бұл асқазанның созылуына әкеледі, сонымен қатар тұз қышқылының бөлінуінің қайталама ұлғаюына әкелуі мүмкін. Препарат аз уақыт әрекет етеді.
Натрий бикарбонаты суда өте жақсы ериді, оңай сіңеді және жүйелік алкалозға әкелуі мүмкін.
Магний препараттарына магний оксиді (MgO) және магний трисиликаты [2MgO3SiO2 (H2O) n] кіреді.
Олардың әрекеті натрий бикарбонатына қарағанда баяу дамиды. Магний оксиді натрий бикарбонатына қарағанда 3-4 есе белсенді. Магний препараттарын қолдану кезінде СО2 түзілмейді.
MgO + 2HC1 ↔ MgCl2 + H2O.
Магний қосылыстары нашар ериді. Олардың өте аз бөлігі ғана ішектен сіңеді. Олар әдетте жүйелік әсер етпейді. Алайда, бүйректің патологиясымен гипермагнеземия мүмкін. Магний қосылыстары көп мөлшерде қабылдаса, ішек әсер етеді. Магний трисиликаты да адсорбциялық қасиетке ие. Олардың бейтараптандыратын белсенділігі бойынша қарастырылатын антацидтерді келесі ретпен орналастыруға болады: магний оксиді> алюминий гидроксиді> кальций карбонаты> магний трисиликаты> натрий бикарбонаты (белсенділігі тұз қышқылының белгілі бір мөлшерін бейтараптандыру қабілетімен анықталады).
Алюминий гидроксиді [A1 (OH) 3] - антацид және адсорбция жасайтын зат1. Асқазанның тұз қышқылымен әрекеттескенде СО2 түзілмейді.
A1 (OH) 3 + 3HC1 ↔ A1C13 + 3H2O.
Асқазан мен он екі елі ішектің ойық жарасы, гиперацидті гастрит және ас қорыту жүйесінің басқа қабыну процестері үшін алмагель препараты қолданылады, оның құрамына алюминий гидроксиді гелі, магний оксиді және D-сорбитол кіреді. Алмагель-А, осы ингредиенттерден басқа, құрамында жергілікті анестетикалық анестезин бар.
Жүйелік алкалоз оны қолданумен пайда болмайды. Іш қатуды тудыруы мүмкін.
Тұнбаға түскен кальций карбонаты (CaCO3, бормен тұндырылған) антацидтік белсенділікке ие. Оның асқазан сөлінің тұз қышқылымен әрекеттесуі көмірқышқыл газының түзілуіне әкеледі.
CaCO3 + 2HC1 ↔ CaC12 + CO2 + H2O.
Іс-қимыл тез дамып келеді. Асқорыту трактінен кальций карбонаты аз сіңеді, сондықтан әдетте жүйелік әсер етпейді. Алайда үлкен дозаларда гиперкальциемия мен жүйелік алкалозды тудыруы мүмкін. Алюминий препараттары сияқты кальций карбонаты кейде іш қатуды тудырады.
