35.
Вирусты
гепатит
А
.
Этиологиясы
.
Эпидемиологиясы
.
Патогенезі
.
Негізгі
клиникалық
көріністері
.
Диагностикасы
.
Науқастарға
күтім
жасау
ерекшеліктері
Алдын
алу
Вирусты
гепатит
А
(
ВГА
) –
қоздырғыштың
фекальды
-
оралды
механизммен
берілетін
,
циклды
қатерсіз
ағыммен
сипатталатын
жедел
антропонозды
вирусты
жұқпалы
ауру
.
Этиологиясы
.
ВГА
қоздырғышы
–
энтеровирус
,
пикорнавирустар
тұқымдасына
жатады
.
Құрамында
РНК
сы
бір
антигені
бар
,
сыртқы
қабаты
болмайды
.
Вирустар
сыртқы
ортаға
төзімді
, +4
С
температурада
бірнеше
айға
дейін
,
ал
бөлме
температурасында
-
бірнеше
аптаға
дейін
сақталады
.
Қайнатқанда
жəне
залалсыздандыру
еретінділерде
(
хлоры
бар
препараттар
,
формалин
) 5
минутта
жойылады
.
Эпидемиологиясы
.
Жалғыз
инфекция
көзі
гепатиттің
сарғаю
,
сарғаймаған
жəне
субклиникалық
түріндегі
адам
болып
табылады
.
Əсіресе
жасырын
кезеңнің
соңында
жəне
сарғаю
алды
кезеңінде
науқастар
сырқы
ортаға
қауіпті
.
Сарғаннан
кейін
вирустардың
бөлінуі
тоқтайды
,
науқас
қоршаған
ортаға
қауіпті
болмайды
.
Көп
жағдайда
сарғаймаған
жəне
субклиникалық
түрлері
эпидемиологиялық
қауіпке
ие
.
Вирустар
фекальды
-
оральды
механизм
арқылы
беріледі
.
Негізгі
берілу
жолы
-
алиментарлы
,
су
жəне
тұрмыстық
қарым
-
қатынас
арқылы
.
Бала
бақша
,
мектептерде
вируспен
жұқпалануы
лас
қолдар
,
тұтыну
заттары
(
ыдыстар
,
киім
жəне
төсек
жаймалары
)
жəне
ойыншықтар
арқылы
.
Вирусты
гепатит
А
қабылдаушылық
абсолютты
. 1
жасқа
дейінгі
балалар
ауырмайды
,
себебі
көпшілігінде
аналарының
антиденелері
бар
.
Көбінесе
5
жастан
9
жасқа
дейінгі
балалар
жəне
жасөспірімдер
жұқпаланады
.
Маусымдылығы
–
күз
айлары
.
Ауырып
жазылғаннан
кейін
берік
жəне
ұзаққа
созылған
иммунитет
қалыптасады
.
Патогенез
.
Энтеральды
вирусты
гепатит
жедел
циклды
инфекция
,
кезеңдердің
алмасуымен
сипатталады
.
Адам
ауру
жұқтарғаннан
кейін
вирустар
ішектен
қанға
өтіп
,
вирусемия
туғызады
,
аурудың
алғашқы
кезінде
ол
улану
белгілерімен
көрінеді
.
Содан
кейін
,
вирус
бауырға
түсіп
,
сол
жерде
вирустың
репликациясы
басталады
.
Бауырдағы
вирустар
гепатоциттерге
тікелей
əсер
етіп
,
бауыр
бөліктерінің
перипорталді
бөлігі
мен
порталды
аймақтарда
қабыну
процессін
туғызады
.
Гепатиттің
ауыр
түрінде
некроздар
дамып
,
бауыр
жетіспеушілігі
дамиды
.
Гепатоциттердің
көп
мөлшерде
бұзылуы
,
вирустың
көбеюіне
сонымен
қатар
иммуно
-
патологиялық
гуморалдық
процестерге
жасушалық
реакцияларға
байланысты
.
Вирус
жасушалардың
беткейлік
құрылымын
өзгертетіні
соншалықты
организм
инфицирленген
жасушаларды
бөгде
заттай
танып
,
оларды
бұза
бастайды
.
А
вирусты
гепатитінің
негізгі
клиникалық
көріністері
o
Жасырын
кезеңі
7-50
күн
(
орташа
35
күн
).
o
Жедел
басталады
,
сарғаю
алды
кезеңі
тұмау
тəрізді
,
астеновегетативті
,
диспепсиялық
жəне
аралас
синдромдармен
өтеді
5-7
күнге
созылады
.
o
Сарғаю
кезеңі
–
зəр
түсінің
күреңденуі
,
нəжісінің
түссізденуінен
басталады
,
кілегей
қабықтар
мен
терінің
сарғаюымен
сипатталады
.
Сарғаю
пайда
болған
соң
,
науқастар
жағдайы
біршама
жақсарады
,
ұзақтығы
орташа
7-15
күн
.
o
Сарғаю
кезеңінде
улану
белгілері
ұзаққа
созылмайды
-
Сарғаю
кезеңінде
бауыры
жəне
кейде
көкбауыры
ұлғаяды
-
Тері
қышынуы
болуы
мүмкін
- 99 %
жағдайда
жазылумен
аяқталады
-
Асқынулары
сирек
-
Созылмалы
ағымға
өтпейді
А
вирусты
гепатитің
65-70%
жеңіл
дəрежеде
өтеді
, 27-30%
орта
ауыр
дəрежеде
өтеді
,
ауыр
дəрежені
2-3%
құрайды
.
Сарғаюсыз
түрі
көбінесе
жас
балаларды
болады
,
тəн
белгілердің
жоқтығы
қиындық
тудырады
.
Қысқа
уақытта
дене
қызуының
көтерілуі
,
тəбетінің
болмауы
,
жүрек
айну
,
жалпы
əлсіздік
,
делсалдық
,
эпигастрий
аймағының
немесе
оң
қабырға
тұсындағы
ауырсыну
,
артралгия
.
Клиникалық
мəні
бар
белгі
-
бауыр
жəне
талақтың
ұлғаюы
юолып
табылады
.
Ағымы
жеңіл
түрде
,
ұзақтығы
2-3
аптадан
ұзақ
емес
.
Аурудың
ауырлық
дəрежесін
сарғаю
кезеңінде
(
жəне
сарғаюсыз
түрінің
өршу
кезеңінде
)
улану
белгілерінің
бар
екендігі
жəне
айқындылығына
негізделеді
(
əлсіздік
,
делсалдық
,
тəбеттің
төмендеуі
,
ұйқының
бұзылуы
,
жүрек
айну
,
құсу
).
Геморрагиялық
көріністерді
көрінуі
(
геморрагиялық
энантема
,
немесе
экзантема
,
мұрыннан
,
иектен
жəне
басқа
орындардан
қан
кету
),
протромбин
индексінің
0,5
төмендеуі
аурудың
ағымының
ауырлығын
көрсетеді
.
Диагностикасы
Клинико
-
эпидемиологиялық
мəліметтер
:
-
ауырғандардың
ішінде
жасөспірімдер
,
жастар
жəне
балалардың
болуы
( 3-10
жас
);
-
жасырын
кезең
ұзақтығын
ескеріп
,
науқастармен
байланыстың
болуы
;
-
тəн
маусымдылық
(
күз
);
-
улану
белгілерімен
қысқа
сарғаю
алды
кезең
(5-7
күн
);
-
сарғаю
пайда
болғаннан
кейін
науқас
жағдайының
жақсаруы
;
-
созылмалы
түрінің
болмауы
.
Науқастарға
күтім
жасау
ерекшеліктері
.
1.
науқасқа
төсек
қалпында
жайлылықты
қамтамассыз
ету
.
2.
№
5
емдəмді
ұстануын
қадағалау
.
Егер
науқаста
тəбеті
болмаса
,
онда
астарды
аз
мөлшерде
жиі
қабылдау
керек
.
3.
көп
жағдайда
жүрек
айну
жəне
тəбеттің
төмендеуі
кешке
дейін
мазаламайды
,
сондықтан
тамақтың
көп
мөлшерін
таңертең
жəне
аз
мөлшерін
кешке
беру
керек
.
4.
сусызданудың
алдын
алу
үшін
науқастардың
жеткілікті
мөлшерде
сұйықтықты
қабылдауын
қамтамассыз
ету
(
тəулігіне
2
литрден
кем
емес
)
5.
терінің
жағдайын
қадағалап
тұру
.
6.
науқасты
күнделікті
мейіргерлік
тексеруден
өткізу
,
егер
мəселе
туындаса
оны
тез
арада
шешу
.
Диспансеризация
жəне
алдын
алу
Вирусты
гепатит
А
ның
орта
ауыр
жəне
ауыр
түрімен
ауырып
жазылғандар
тұрғылықты
аймағында
3
айға
дейін
бақылауда
болады
.
Ауруханадан
шыққаннан
кейін
алғашқы
көру
7-10
күннен
кейін
.
Ошақта
ауру
анықталғаннан
кейін
35
күнге
карантин
жарияланады
,
ағымды
жəне
қорытынды
жүргізіледі
.
ВГА
кезінде
ошақта
қатынаста
болғандарға
35
күнге
медициналық
бақылау
жүргізіледі
.
Апта
сайын
дəрігер
қарауы
(
сұрастыру
,
термометрия
,
тері
мен
кілегей
қабықтарды
қарау
).
Бала
бақшаларға
ағымды
жəне
соңғы
дезинфекция
Арнамалы
егу
: 6
ай
аралығында
2
рет
егу
, 2
жастан
бастауға
болады
.
36.
Вирусты
гепатит
Е
.
Этиологиясы
.
Эпидемиологиясы
.
Патогенезі
.
Негізгі
клиникалық
көріністері
.
Диагностикасы
.
Науқастарға
күтім
жасау
ерекшеліктері
.
Алдын
алу
.
Вирусты
гепатит
Е
(
ВГЕ
) –
қоздырғыштың
фекальды
-
оралды
механизммен
,
су
арқылы
беріледі
жəне
жүкті
əйелдерде
ауыр
ағыммен
сипатталады
.
Этиологиясы
.
ВГЕ
қоздырғышы
–
құрамында
РНК
сы
бар
вирус
,
пикорновирустар
тұқымдасына
жатады
.
ВГЕ
қоздырғышының
сыртқы
қабаты
болмайды
,
айқын
гепатотропты
қасиетке
ие
.
Вирустар
сыртқы
ортаға
төзімді
,
төменгі
температурада
жақсы
сақталады
.
Залалсыздандыру
еретінділерде
(
хлоры
бар
препараттар
,
формалин
)
тез
жойылады
.
Достарыңызбен бөлісу: |