1. Жұқпалы аурулар туралы жалпы түсінік

Тағамды
 
уытты
 
инфекциялар
– 
экзотоксин
бөлетін
шартты
патогенді
бактериялармен
шақырылатын
, 
асқорыту
жолдарының
жоғары
бөліктерінің
зақымдалуымен
жəне
су
-
тұз
алмасуыдың
бұзылуымен
өтетін
жедел
, 
қысқа
уақытта
өтетін
аурулар
тобы
.

Этиологиясы
. 
Тағамды
уытты
инфекцияның
қоздырғыштарына
адам
организмнен
тыс
,
тағамда
экзотоксиндер
өндіре
алатын
қасиеттері
бар
, 
көптеген
шартты
патогенді
бактериялар
жатады
.
Экзотоксиндерге
энтеротоксиндер
(
термолабильді
, 
термостабильді
) 
жəне
цитотоксиндер
жатады
. 
Энтеротоксин
өндіруші
қасиеті
бар
,
аурудың
жиі
кездесетін
қоздырғыштарына
Clostridium perfringens, Proteus vulgaris, Proteus mirabilis, Bacillus cereus,
Klebsillam, Serratia, Enterobacter, Citrobakter Pseudomonas, Vidrio 
жəне
т
.
б
.
жатады
.
Эпидемиологиясы
.
Тағамды
уытты
инфекциялардың
қоздырғыштары
табиғатта
кең
тараған
: 
адаммен
жануарлардың
нəжісінде
, 
топырақта
, 
ауада
, 
заттардың
үстінде
. 
Бұл
кезде
аурудың
көзін
анықтау
мүмкін
емес
. 
Бірақ
, 
кей
жағдайларда
аурудың
көзі
болып
тағам
өндірістігінде
істейтін
жəне
əр
түрлі
терілік
іріңді
процестерімен
, 
баспамен
, 
ларинготрахеобронхитпен
ауыратын
адамдар
.
Осымен
қатар
, 
аурудың
көзі
болып
маститпен
ауыратын
ірі
қара
мал
болуы
мүмкін
.
Тағамдыуытты
инфекцияларлардың
берілу
механизмі
– 
фекальды
-
оральды
, 
берілу
жолы
–
алиментарлы
. 
Аурудың
берілу
факторларына
жиі
ет
, 
балық
тағамдары
, 
шұжық
, 
жұмыртқа
, 
балық
консервалары
, 
сүт
, 
шырындар
лимонад
, 
сыра
жəне
т
.
б
. 
жатады
. 
Олар
аурудың
қоздырғыштарына
қолайлы
қоректі
орта
болып
табылады
.
Қабылдаушылық
– 
жоғары
деңгейде
, 
залалданған
тағамды
қабылдаған
адамдардың
90-
100% 
ауруы
мүмкін
. 
Сол
себептен
ауырғандардың
топтылығы
жəне
аурудың
эксплозивті
(
кенеттен
ауруды
) 
сипаты
, 
аз
уақытта
көп
адамның
ауырып
қалуы
тағамдық
токсикоинфекцияларға
аса
тəн
эпидемиологиялық
көрсеткіш
. 
Ауру
жыл
бойы
, 
көбінесе
жаз
айларында
кездеседі
.

Патогенезі
.
Тағамды
уытты
инфекциялар
кезінде
асқазанға
түскен
уақытта
тағам
құрамында
бактериялармен
қатар
токсиндер
түседі
. 
Осының
нəтижесінде
инкубациялық
кезең
өте
қысқа
болады
. 
Тағамдық
токсикоинфекцияның
патогенезі
мен
клиникалық
көрінісі
экзотоксиннің
түрі
мен
мөлшеріне
жəне
басқа
токсиндік
заттардың
болуына
байланысты
.
Энтеротоксиндер
асқазан
мен
ішектің
эпителиальды
клеткаларымен
байланысып
,
эпителиоциттердің
ферменттік
жүйелеріне
əсер
етеді
. 
Аденилциклаза
мен
гуанилциклаза
шырышты
простагландиндердің
, 
гистаминнің
, 
ішек
гармондарының
түзілу
жылдамдығы
жоғарылайды
. 
Мұның
нəтижесінде
асқазан
мен
ішек
қуысына
сұйықтық
пен
тұздар
жиналады
,
диарея
пайда
болады
.

34.
Тағамды
-
уытты
 
инфекциялар
 
негізгі
 
клиникалық
 
көріністері
. 
Диагностикасы
. 
Науқастарға____күтім____жасау____ерекшеліктері__.'>Науқастарға
 
күтім
 
жасау
 
ерекшеліктері
. 
Емі
. 
Алдын
 
алу
.
Негізгі
 
клиникалық
 
көріністері
.
Тағамдық
токсикоинфекциялар
– 
циклді
ағымды
аурулар
. 
Жасырын
кезең
30 
минуттан
-24
сағатқа
дейін
. 
Ауру
жедел
басталады
, 
жүрек
айну
, 
көп
реттік
құсу
, 
эпигастрий
аймағының
немесе
іштің
барлық
аймағының
толғақ
тəрізді
ауырсынуымен
. 
Содан
кейін
көп
мөлшерде
сұйық
,
жағымсыз
иісті
нəжіс
қосылады
. 
Кейбір
науқастарда
диспепсиялық
бұзылыстармен
бірге
қалтырау
, 
дене
қызуының
38-39
С
-
қа
көтерілуі
, 
жалпы
əлсіздік
, 
бас
ауру
, 
ауыр
жағдайларда
естен
тану
, 
құрысулар
болуы
мүмкін
. 
Қараған
кезде
тері
жамылғылары
мен
кілегей
қабаттарының
бозғылттығына
, 
құрғақтығына
назар
аудару
қажет
. 
Ауыр
жағдайларда
цианоз
, 
гипотония
,
тахикардия
, 
коллапс
дамуы
мүмкін
. 
Тағамды
токсико
инфекцияның
қолайсыз
ағымында
əлсіз
балаларда
инфекциялық
токсикалық
шок
дамуы
мүмкін
. 
Алайда
осыған
қарамастан
аурудың
болжамы
қолайлы
. 
Науқастардың
жағдайы
тез
жақсарады
жəне
бірінші
тəуліктің
соңында
жазылумен
аяқталады
. 
Кейде
2-3 
күнге
дейін
əлсіздік
сақталуы
мүмкін
.
Диагностикасы
.
1) 
клиникалық
– 
эпидемиологиялық
мəліметтер
;
Дұрыс
диагноз
қою
үшін
келесі
негізгі
белгілерге
сүйену
қажет
:
- 
тағам
қабылдаған
адамдардың
топтасып
ауруы
;
- 
жедел
гастриттің
, 
энтериттің
, 
колиттің
клиникалық
белгілерімен
сусыздану
жəне
улану
белгілерінің
қосарлануы
;
- 
қысқа
инкубациялық
кезеңнің
болуы
;
- 
ауру
жедел
дамып
қысқа
уақытта
созылуы
.
Науқастарға
 
күтім
 
жасау
 
ерекшеліктері
.
Тағамдық
токсикоинфекциялармен
науқастанғандарды
жұқпалы
ауралар
аураханасына
жатқызу
клиникалық
жəне
эпидемиологиялық
көрсеткіштері
бойынша
жүргізіледі
.
Бірінші
рет
науқасты
қарап
жəне
диагноз
қойған
соң
асқазанын
шайып
, 
жуындысын
бактериологиялық
əдіспен
зерттеледі
. 
Егер
жоғалтқан
сұйықтықтың
мөлшеріне
1,5-2 
литрден
аспаса
, 
ауыз
арқылы
жоғалтқан
сұйықтықтың
мөлшеріне
тең
сұйықтық
ішкізеді
.
Науқасты
емдеу
аурудың
түрі
мен
ауырлығына
жəне
қосымша
ауруы
бар
түріне
байланысты
жүргізеді
. 
Алдымен
, 
сусыздануға
қарсы
күрес
, 
дезинтоксикациялық
, 
гемодинамиканы
реттеу
шаралары
жүргізіледі
. 
Сонымен
қатар
қосымша
ауруды
емдеу
, 
симптоматикалық
жəне
диетотерапия
тағайындалады
.
Ауруханада
асқазанды
шаюдан
бастайды
. 
Асқазанды
шаю
үшін
1% 
натрий
гидрокарбонаты
ерітіндісі
немесе
0,1%
калий
перманганаты
ерітіндісі
қолданылады
. 
Орташа
3 
литрдей
сұйықтық

пайдаланылады
. 
Асқазанды
шаю
үшін
зонд
арқылы
жүргізген
жөн
. 
Енгізілетін
сұйықтықтың
мөлшерін
құсқан
кезде
жəне
диарея
кезінде
жоғалтқан
сұйықтық
арқылы
анықтайды
. 
Ауыр
жағдайда
, 
кейде
орта
дəрежедегі
ТТИ
кезінде
регидратациялық
терапияны
көктамырға
полиионды
кристаллоидты
ерітінді
енгізу
арқылы
жүргізіледі
(
дисоль
, 
трисоль
, 
хлосоль
,
ацесоль
ерітінділерін
көк
тамыр
арқылы
). 
Тұзды
ерітінділермен
қатар
дезинтоксикация
үшін
синтетикалық
коллоидты
ерітінділерді
– 
энтеродез
, 
энтерол
жəне
реополиглюкин
, 
полиглюкин
,
реомакродекс
, 
реоглюман
қолданылады
. 
Коллоидты
ерітінділермен
инфузия
сусыздану
жоқ
кезде
жүргізу
қажет
. 
Себебі
, 
көк
тамыр
арқылы
жіберген
кезде
сұйықтық
интерстициялық
кеңістіктен
тамырлы
арнаға
өтеді
.
Полиионды
кристаллоидты
ерітінділерді
көк
тамыр
инфузия
жасағанда
ТТИ
-
ң
ауыр
дəрежесінде
– 70-90 
жылдамдықпен
60-120 
мл
\
кг
дене
массасына
енгізеді
, 
дəрежеде
– 60-90
мл
\
мин
жылдамдықпен
55-75 
мл
дене
массасына
мөлшерде
енгізіледі
.
Инфузиялық
терапияны
құсу
тоқтағанда
, 
бүйректің
функциясы
мен
гемодинамика
дұрыстаған
кезде
тоқтату
қажет
.
№
2 
емдəм
тағайындалады
, 
ал
сауығы
кезіңінде
№
13 
емдəмге
ауыстырылады
. 
Тағамнан
асқорыту
жүйесіне
механикалық
жəне
химиялық
əсер
ететін
тағамдарды
алып
тастайды
: 
сүт
,
консерві
, 
бұқтырмалар
жəне
тəтті
тағамдар
, 
пісірілмеген
жемістер
.
Антибактериалды
препараттар
қажет
емес
.

Алдын
 
алу
 
шаралары
.
Тағамдық
токсикоинфекцияны
алдын
алу
шараларын
бірнеше
топқа
бөлуге
болады
:

Бірінші
топта

инфекцияның
көзіне
назар
аударады
. 
Жануарларды
ветеринарлық
бақылауға
алу
керек
.
Етті
өңдеу
комбинаттарында
санитарлық
жағдайды
сақтау
. 
Тағам
өнеркəсіптерінде
терінің
іріңді
ауруларымен
ауыратын
адамды
жұмыс
істетпеу
. 
Маститпен
ауыратын
жануарлардың
сүтін
өңдеп
пайдалану
. 
Екінші
топта
жалпы
түрде
алдын
алу
шаралары
.
Санитарлық
ережелерді
қатаң
түрде
сақтау
, 
тағамдық
өнімдерді
дұрыс
сақтау
, 
дұрыс
тасымалдау
,
дайындау
керек
. 
Тағам
дайындайтын
адамдардың
жеке
бас
гигиенасын
сақтау
керек
. 
Үшінші
топта
алдын
алу
шаралары
қоздырғыштарды
көбейтпеу
, 
оларды
жоюға
бағытталған
. 
Ол
үшін
тағамдық
өнімдерді
дұрыс
, 
мерзіміне
сай
сақтау
керек
. 
Сүт
өнімдерін
қайнату
арқылы
стерилизациялау
. 
Сақталған
заттардың
жағдайын
бақылау
.

жүктеу/скачать 6,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: