4 Қазақ тілін оқыту теориясы және түрлері
Проблемалы оқытудың теориялық қасиеті
жүктеу/скачать 71,6 Kb.
|
Аманқұлова А Қазақ тілі әдістемесі (3)
| 1.2 Проблемалы оқытудың теориялық қасиеті
Проблемалық оқыту процесі екі жақты процесс болғандықтан, мұғалім мен оқушының өзара әрекеттесуін, мұғалімге басшылықты, оқушыларды жоспарлауды, ұйымдастыруды және басқаруды қажет етеді. Проблемалық оқыту теориясының міндеттері: • Оқушылардың танымдық белсенділігін ынталандыру. • Оқушылардың ғылыми білім, білік және дағдыларды игеруіне қажетті оқу-танымдық іс-әрекеттерді ұйымдастыру. • Ақыл, парасаттылық, қабілет, дарындылықты дамыту. Бұл үдерісте оқушылар ғылыми білім алады,іс-әрекетті үйренеді, жақсылық пен жамандыққа деген көзқарастарын қалыптастырады. Осылай баланы дамытады. Ол келесі бөлімдерден тұрады: мақсаты, міндеті, мазмұны, нәтижелері, оны бағалау. Білім дегеніміз - табиғат пен қоғам туралы ғылымда жинақталған білім жүйесін меңгеру және оны өмірде тиімді қолдана білу. Оқыту міндеті-білім мазмұнын, оқыту әдістемесін және оқытуды ұйымдастыруды ғылыми негіздеу. Дидактика «Нені оқыту керек?», «Қалай оқыту керек?» Жауабы үлкен сұрақ. Осы сұрақтардан басқа тағы басқа сұрақтар бар: «Оқыту қалай, оның заңдылықтары қандай?», «Кімді оқыту керек?», «Неге оқыту керек?». «Қайда оқу керек?» Осы сұрақтарға жауап беру үшін дидактика мектеп практикасында озық педагогикалық тәжірибені зерттейді, жинақтайды және енгізеді. Әр мұғалім дидактиканы білуі керек, өйткені мектепті, оның алдында тұрған негізгі практикалық мәселелерді теориялық білімсіз шешу мүмкін емес. Дидактиканың пайдалы дамуы. Оқыту теориясының негізін салушылар: Коменский, Ж.Ж. Руссо, И.Т.Песталоцци, К.Д.Ушинский, В.Сухомлинский, А.С.Макаренко және т.б. Дидактиканың негізін қалаушы чех мұғалімі Ян Амос Коменский (1592-1670) болды. Оның 1632 жылы шыққан «Ұлы дидактика» кітабында оқытудың мақсаты, әдістері, принциптері, сабақ жүйесі сипатталған. Сол басты мақсат адамгершілік, ал оған жетудің жолы білім мен тәрбие деп санады. Ешқандай да«көп емес, өмірге қажетті білімді» түсіндіру үшін тренингтер мен практикалық әдістерді қолдануды ұсынды. Оқушыға жағымды әсер ететін әдістердің пайдалылығын дәлелдеді. Коменский сана мен белсенділік, айқындылық, жүйелілік пен сабақтастық, практика және түсініктілік принциптерін ұсынды. Коменский сынып жүйесін терең зерттеді. Сол «Жақсы ұйымдастырылған мектептің заңдары» атты кітабында сынып жүйесінің бөліктерін атады. Олар: • белгілі бір уақытта оқушыларды мектепке қабылдау, сабақ соңына дейін ешкімді қалдырмау; • оқушыларды сыныптарға бөлу; • Әр сынып үшін бір бөлме қарастырылуы керек; • күніне 4 сабақ; • жұмысты сағат сайын жоспарлау; • қоңырау шалу; • тәртіп; • бір сабақтың ұзақтығы бір сағаттан аспауы керек; • Күзде сабақтарды бастаңыз. Мұғалім оқушыларға жаңа білімді түсіндіреді, жаттығулар орындайды. Бұл заманауи аралас сабақ сияқты. Коменский қайталануды демалыс немесе тоқсанға кейінге қалдырды. Сабақ 3 бөлікке бөлінеді: басталу, жалғасу, инсульт.Басында оқушылар ескі білімдерін еске түсіреді, мұғалім үй жұмысын тексереді, жаңа тақырыпты түсіндіреді. Коменский «мұғалім - сабақтың жасаушысы, оның жүрегі» деп түсінді. Әр оқушының өзіне деген сенімділігін арттыру, еңбекке және үй тапсырмасына деген сүйіспеншілікті арттыру мәселелері де ұлы ұстаздың назарында болды. Коменский экскурсияны кеңінен қолданды және оны білім берудің маңызды құралы деп санады. Иоганн Генрих Песталоцци (1746-1827) өзінің «Гертруда балаларды қалай оқытады» (1801) атты кітабында дамыта оқыту принциптерін ұсынып, бастауыш мектепте оқыту әдістерінің негізін қалады. Дүниені сезім мүшелері арқылы қабылдау - білімнің негізі. Келесі нәтиже - абстракция. Білімге деген қажеттілік ынталандырады. Сөздер, сандар, шамалар - ақылдың жемісі, оның негізі, қарапайым оқулықтар. Жаратушы балаға күш береді. Бұл баланың дамуына ынталандырады. «Ол көргісі келеді, естігісі келеді, жүргісі келеді, қол ұстасқысы келеді, жүрекке сенеді, сүйгісі келеді, ойлайды». Осы тұжырымдар бойынша И.Г.Песталоцци алдымен сурет салуға, содан кейін жазуға үйрету арқылы ұрпақты оқыту әдістерін қолданды.Сол бақылау әдісін бақылаудың әсерін талқылау үшін қолданды. Оның айтуынша, «заттар мен құбылыстарды бақылайтын бала оянып, сөйлескісі келеді». Алғашында адамның әлем туралы түсінігі түсініксіз, бұл оны реттейтін оқыту арқылы жинақталған білім қоры, өйткені ол ақыл-ой жұмысын тудырады. Бірақ білім жеткіліксіз, ақыл-ой қабілетін арттыру қажет. Ол үшін әр түрлі жаттығулар, сөйлеу, ойлау, сұрақ-жауап әдістері қолданылды. Көрнекі құралдар арқылы пәндерді оқытудың тиімділігін көрсетті.Ұлы ағартушы Коменскийге қарағанда тереңірек көрсету әдісін жазып, еңбек пен тәжірибе ақыл мен ойдың жұмысы үшін қажет деп айтқан. Қазақ тілі оқу жоспары - бұл әр пән бойынша алынатын білімнің мазмұны мен көлемін, дағдылары мен дағдыларын және оқу жылдарына бөлінген бөлімдері бар тақырыптардың мазмұнын анықтайтын құжат. Бағдарламаларды жобалау кезінде оларға қойылатын дидактикалық талаптарға жүгіну қажет. Жалпы білім беретін мектептерге арналған оқу бағдарламалары оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың бір түрі болып табылады және білім беру мазмұнын нақты білім беру үдерісіне енгізу үшін оқу материалы деңгейіне аударылады, яғни оқу процесінде жоспарланған мазмұнды жүзеге асыруға қызмет етеді. Сонымен қатар, бағдарлама - бұл мұғалімдер мен оқушылардың іс-әрекеттерін анықтайтын нормативтік құжат. Бағдарлама білім мазмұны арқылы оқытудың мақсаттары жүзеге асырылатын және мұғалімге сол мазмұнды сыныпта ашудың құралы ретінде болатын нормативтік құжат түрінде болуы керек. Бағдарламаларға қойылатын жалпы талаптарға олардың толықтығы, дәлдігі және процедуралық сипаты жатады. Толықтылық дегеніміз - мақсатқа жету үшін жеке тұлғаны дамыту, оны оқушылардың ақыл-ойының дамуымен тығыз байланыстыру және ақыр соңында алған білімдерін негізгі көрсеткіштер ретінде қолдана білу және бағдарламаға барлық қажетті және жеткілікті мазмұн элементтерін қосу, қосымша оқу дағдыларын ескеру. Проблемалық оқыту дегеніміз - бағдарламаны құрал ретінде қолдануды және берілген мазмұнды нақты оқу үдерісіне қосуды көрсететін барлық элементтердің белгілері, сипаттамалары, байланыстары. Мектеп жасына дейінгі баланы дамытатын, тәрбиелейтін және тәрбиелейтін негізгі әрекет - ойын. жүктеу/скачать 71,6 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|