Дәріс 10 Жетім балалардың әлеуметтік – психологиялық дамуының психологиялық – педагогикалық диагностикасы. Дәрістің мақсаты

1. 
   Педагогикалық диагностика түсінігі және принциптері.
   
2. 
   Психологиялық диагностика
   

1. 
   Педагогикалық диагностика түсінігі және принциптері.
   

Жетім балалармен психологиялық – педагогикалық диагностикасын ұйымдастыру принциптері негізгі сапасы ретінде қолданылуы мүмкін.

• 
  «клиент ситуациясын» тәрбиеленушінің өзінің тұлғалық ерекшеліктерін тұрақтылығын және басқа да тұлғалық сапаларын білу құштарлығын сипаттаушы принципін құру; сонымен қатар психолог өзі қатысушының өзін-өзі тануға қызығушылығын шақырады және «экспертиза ситуациясындағы» диагностикасын жүргізуге мүмкіндік бермеу сыналушы әртүрлі амалдармен тексеріске жүгінеді;
  
• 
  Тиімділік принципі-аз ғана уақытпен күшті процедураға жоғалту арқылы максималды қажетті ақпаратты береді,әдістемелер таңдауы.
  
• 
  Дұрыс интерпритациялау және басқа өмірлік көрсеткіштермен сәйкестендіру, тәрбиеленушінің қызмет нәтежесі принципі
  
• 
  Коррекциялық принцип-тексеріс нәтежесін қатысушылармен жұмыс істеу мақсатында әлеуметтік - психологиялық көмек көрсетуде қолдану мүмкіндігінің болуы
  
• 
  Математикалық статистика элементін иемдену принципі-диагностика процедурасының жартысы қажет болып табылатын, зерттеу нәтежесі тексерілуі.
  
• 
  Сапалы және сандық әдістемелерді таңдау принципі валидтілік талаптарымен, сенімділікпен және нақтылығымен сәйкестендірілуі.
  

1. 
   зерттеу мақсатын қою
   
2. 
   тұлғаны зерттеудің негізгі міндеттерін қою
   
3. 
   валидтілік сенімділік және нақтылық есебінен диагностикалық әдістерді таңдау
   
4. 
   тексеріс процедурасын «клиент ситуациясы» жасалуына ұсына отырып, өзіндік орындау
   
5. 
   алынған нәтежесін талдау және оларды нормалармен салыстыру
   
6. 
   қатысушыларға, тәжірибешілерге , педагогтарға тексеріс нәтежесін айту
   

2. 
   Психологиялық диагностика тәрбиеленушінің индивидуальды тұлғалық ерекшеліктерін псхологиялық зерттеу жағымсыз бейімделу, психологиялық ауытқушылық, оқудағы мәселелерді және т.б анықтау мақсатымен байланысты , тұлға дамуының күшті жақтарын анықтауда, коррекциялық жұмыстың жүру барысына ыңғайлануға болады, с.қ. кәсіби икемділікпен танымдық қызығушылықтың және басқалардың ерте көрінуі.
   

• 
  Баланы зерттеу барысында әртүрлі мамандардың өзара әрекетіндегі комплекстік диагностикалау;
  
• 
  Диагностикалау тұтастығы: баланы ұйымдастырудың өзара байланысы (интеллектуалды, эмоционалды – ерекшелікті, мотивациялық құлықтық)
  

Диагноз бұл – балаға қатысты мәселелерді басқа ақпараттардың негізінде ондағы жасөспірімдермен отбасылдардың қажеттіліктеріне сәйкес, көбірек сай келетін көмек формалары қойылады.

Компетенция моделінің базасындағы диагностика 6 элементке дайндалған таңдау және ақпаратты талдау, мақсат қою компетенция моделін анықтауды көрсетеді (білік және дағды, қорғаным факторлары, иілгіштік, мәселелер, стрестер, потология) .

Проблемді мінез – құлықтың потологиялық анализі. Аталған талдау үшін бірнеше мүмкіндіктер болады. Нұсқаулармен басқаруға болады, бірақ диагностикаға сәйкес болғаны жөн. Кейде балаға мінез-құлық, бірқалыптылық, арыздың тазалығы, оның мәселесі мәселені қай уақытта басталғаны туралы сұрақтар қойылады. Жағымды (адекватты мінез-құлық және жағымды) адекватты мінез-құлықтан қашуда анықтауда роль ойнаушы қоршаған факторлар туралы ұсыныстар алуға болады. Стресстік ситуациялардың анализі. Мұнда стресстік объективті б.т. ситуацияларды тани білу қажет және стресстік субъективті ситуацияларының нәтежесі күшті уайыммен көрінеді, с.қ. адам психикасына және ағзасына көптеген ауыртпашылықтар қалдырады.

Міндеттер мен дағдының анализі. Міндеттер мен дағдысын талдау кезінде туындайтын сұрақтар: А) адам өз жас кезеңіне сай өзіне міндеттерді алады ма; Б) оған міндеттер қиын болып көрінбей ме; В) міндеттерді шешу үшін адам жеткілікті дағдыға бола алады ма.

Тәжірибе көрсеткендей әңгімелесу, құрылымдылық және толық бақылаудың көмегімен, баланың мәселесін жақсырақ түсінуге болады. Осының қатарында бала мәселесін және ситуацияны орналастыру үшін сенімді әдістемелердің қолданылуы нақты дәлелдер береді. Міндеттер мен дағды анализін келес қоршаған факторлармен, өзінің міндеттерін орындауда төмендетілуді анықтаушы немесе керісінше, оның орындалуын жақсартушы – адамдардың нақты міндеттерін орындауда дағдыларды қолданады, басқа міндеттерді орындау үшін аталған дағдылар қолдану мүмкіндігін анықтау. Мұндай жағдайда бұл дағдылар адамның «күшті жағы» деп аталуы мүмкін. Күшті жақтардың бөлінуі біршама мотивацияны жоғарлатады.

Иілгіштік және қорғаныш факторларының анализі. Әлеуметтік конпитенцияның моделі анализі жоғарыда аталғандай жиі қорғаныш факторларына қатысты толыққанды көп мәліметтер ұсынады. Иілгіштік және қорғаныш факторлары тур. Жақсырақ ұсынымдар алу оңайға түспейді. Бұған себеп болатын с.қ. көмек сұрап баратын адамның басқа категорияда ойлайды. Оған кейбір адамның немесе инстанцияның қорғаныс әрекеті әсер етеді, кейде нақты білмейді.

Өмірлік жолмен танысуда мақсаттар мен дағды тур. тек ақпарат қана ұғынылмайды ,бірақ стресстік ситуацияға, қорғаныш факторларына, иілгіштігіне және паталониясына жарық беретін фактілер.

1. 
   Қабылдау кезеңінде (ақпаратты саралау жасөспірімнен оның өмірі шектеп , спорт), ол не істей алады, күштілігі немен мақтана алады жиелеп сұраңыз.
   
2. 
   Үлкен сандық әртүрлі ситуацияда мүмкіндік бойынша баланы бақылаңыз. Сол немесе басқа дағдыларда немесе басқа дағдылардың құрылымның ұсынылуыналу: жағымсыз (адекватты емес мінез-құлық және жағымды ) адекватты мінез-құлықтан тайып кетуді саралауда қандай факторлар қоршағанға роль ойнауы.
   
3. 
   Ең алдымен өзіміз үшін конпитенция үшін бір тұақты вертикаль бойынша екіге бөліп тастаңыз: сол жағына жасөспірімнің көбірек күшті жақтарын (дағдылар, білгіштік, әлеуметтік қолдау оның мүмкіндіктері және т.б), оң жағына – жасөспірімнің кезігіп отыратын мәселелері жазылады.
   
4. 
   компитенция анализін бір немесе бірнеше міндеттерін әзірлеуді орындауда п.б. мәселелер немесе сонымен жұмыстану ( аталған тренингтің мақсатына тәуелді). Бұның негізінде дәл қазіргі уақытта жасөспірім қандай міндет асты мәселелермен кезігіп отыратына қазір аудару, осының негізінде келесі сұрақтар қолданылады: мүмкін жаңа тұрғын үй жұмысшы ситуациясына оған қандай міндет астылар қосылады, бұл міндет астыға қатысты жасөспірім қандай дағдылар көрсетт, оның күшті жақтары қандай, бұл міндет астын қатысты жасөспірім қандай дағдыны көрсетіп үлгірмеді, әрекетке бұдан нұсаулар бөлінуі мүмкін, бұның негізінде дағдылар с.қ. иілгіштік және әлеуметтік қолдау қолданылуы мүмкін міндеттер мен дағдылар арасындағы біршама детальды анализ баланісін жүргізуде нақты міндеттерді жасөспірімнің күшті бейнелі жақтарын күнделікті қолдану. Жасөспірімнің күшті жақтары бір міндетте мәселені шешуде басқа міндеттермен байланысына қатысты қолданылуы мүмкін.
   

• 
  жасөспірім қазір қандай потологиямен және стресс факторымен кезігіп отырады;
  
• 
  бұл жалпы ауырлық пен бөлек міндеттерге қандай әсері бар;
  
• 
  Бұның барлығын жеңуге көмектесетін қандай фактор бар;
  
• 
  Қандай қоғаныс факторлары мен иілгіштік аспектілерін активизациялауға болады;
  
• 
  Бұл қандай міндеттерді орындауға негізделген.
  

Өзін - өзі тексеру үшін сұрақтар:

1. 
   «Педагогикалық диагностика» анықтама беріңіз
   
2. 
   Психологиялық – педагогикалық диагностиканы ұйымдастырудың негізгі принциптерін бөліңіз және ашыңыз.
   
3. 
   « Психологиялық диагностика принциптерін бөліп көрсетіңіз.
   
4. 
   Компентенция анализі қалай жүргізіледі.
   

Ұсынылатын әдебиеттер : сабақ график негізінде.