Ана тілі халықты әлі де кітаптар, мектептер болмаған кезде де оқытқан және өркениет пайда болғаннан кейінде оны оқытуды жалғас-тырған ұлы халықтық тәлімгер болып табылады
не тозақта о дүниеде мәңгі өмір сүреді(Қ
жүктеу/скачать 1,07 Mb.
|
000c3324-ffd9c607
- Бұл бет үшін навигация:
- ақыл иесі қылып жаратқан.»Мұнда жанның үш түрлі болатындығы, «адам жаны» олардың асқар шыңы екендігі көрсетілген.
- себеп жаратушы болады.
- ата-анада жаралмақ, одан туылған ұрпаққа жалғаспақ
- Жаратушы
| не тозақта о дүниеде мәңгі өмір сүреді(Қ.уандық Мәшһүр Жүсіп.)Абай адам болмысын:«Адам үғылы екі нәрсеменен: бірі - тән,бірі-жан.Ол екеуі орталар-ында болған нәрселердің қайсысы жибили(еріксіз тілек), қайсысы кәсіби(еңбекпен табылған нәрсе) - оны білмек керек. Ішсем, жесем демектің басы - жибили, ұйықтамақ та соған ұқсайды. Азба, көппе, білсем екен, көрсем екен деген арзу, булардың да басы - жибили. Ақыл, ғылым - бұлар - кәсіби», - деп көрсетеді . Сондай-ақ,«...құдайтағала бұл ғаламды ақыл жетпейтін келі-сіммен жаратқан, онан басқа, бірінен бір пайда алатұғын қылып жаратыпты. Жансыз жаратқандарынан пайда алатұғын жан иесі хайуандарды жаратып, жанды хайуандардан пайдалан-атұғын ақылды инсанды жаратыпты.Хайуандарды асырайтұғын жансыздарды еті ауырмай тын қылып, жан иесі хайуандарды ақыл иесі адам баласы асырайтын қылып, һәм олардан мах-шарда сұрау бермейтұғын қылып, бұлардың һәммасынан пайда аларлық ақыл иесі қылып жаратқан.»Мұнда жанның үш түрлі болатындығы, «адам жаны» олардың асқар шыңы екендігі көрсетілген.Шәкәрім:«...ар-ұждан адам жанының қалауы, қажеттілігі, өйткені жан ешқашан да жоғал-майды...» дейді.«Тіршілік туралы адам арасында көптен бері айтылып келе жатқан екі түрлі жол бар. Бірі, дене өлсе де жан жоғалмайды, өлгеннен соң да бұл тіршілікке тіпті, ұқсайматын бір түрлі өмір бар.Сондықтан жалғыз ғана дүние тіршілігінің қамын ойламай, сол соңғы өмірде жақсы болудың қамын қылу керек дейді. Мұны ақырет - өлгеннен соңғы өмір жолы дейді.». ”Барлықтың (Шәкәрімше-дене) түп себебі-жаратушының білім, қүдірет шеберлігінде өлшеу жоқ. Дәлелдерім: Ғылым жолында бұл барлықтың ешнәрсесі өздігімен бар бола алмайды да, қозғала алмайды. Бұған себеп керек. Сол себеп жаратушы болады. Егер, сол себепсіз бар болған нәрсе емес, дәлелім-оларда қозғалыс бар, қозғалуда жүрісінің өлшеуі бар. Өлшеулі нәрсе өзі бар болған емес. Егер қозғалыс (притяжение, отрицание) өзіне тарту, әрі итеру заңымен делінсе, ол қозғалысқа да себеп керек”-деп қорытқан.
21 Осығын негіздеп,ол,«үш анығын» тұжырымдаған: Бірінші-мәңгі өзгерістегі Универсумда барлығына себепші жаратушы ие.Екіншісі-бұл жаратушы барлық тірі мен тірі емеске жан береді, адам өлген соң, одан әрі тазарып, жоғарылайды, өздігінен өмір сүреді.Үшіншісі -жанның жоғарылап, тазаруы үшін адам ұжданға сай арлы өмір сүруі керек. Шәкәрім адам-дарды осыған шақырған. ХІV-XV ғасырларда өмір сүрген ғұлама, шипагер Өтебойдақ Тілеуқабылұлы:«Адам заты, тіршілігі, тоғалығы, мінсіз бітістігі әуелде ата-анада жаралмақ, одан туылған ұрпаққа жалғаспақ …Алланың адам затын жарат-қандағы берген ең зор бағы, бақыты, дәулеті-тек қана мінсіз бітістік. Міне, бұл-тұлғалық, мүшелік мінсіздік. Мінсіздікте, тұлғалық тоғалық ніл-қан,»– деп ғақлиялық тұжырыммен түйіндеген.(Ө. Тілеу-қабылұлы. Шипагерлік баян. Алматы, 1996.).Біздің тұжырымымыз: «Адамзаты-тән және жаннан тұрады.Тән аталық және аналық ұрықтың ана бойындағы «бейіште» үйлесімді ұшырасуынан түзіледі.Мұндай қабылетті Жаратушы.Адам Ата мен Хауа Анаға құдырет етіп,ұрпақ таратып,өсіп-өну үшін жасап,нәсіп еткен.Ондай құдырет адамзат ұрпақтарының бәрінде бар.Ал,жан -ана жатырында үйлесім тауып,тұқым бейнелік-шаранаға айналғаннан кейін періште арқылы берілген,Жаратушының нұрлы-сырлы сыйы.Ол өте асыл,әрі мәңгі. Қажетті шағын-да, періште арқылы Жаратушы,қайырып алады,шынайы бейіште сақталады.Жан-тәннің жүрегіне қонақтайды».Даму-жеке адамды жетілдірудің өте күрделі және құбылмалы процесі. Балада ататектен туа біткен белгілі сезімдер мен мінез бар(бұрын жоқ деп келдік Бұған қарсы пікір де бар «Баланы туғаныңмен мінезді тумайсың!»). Баланың адамгершілік, әуестік, белсенділік және батылдық сияқты қасиеттері даму процесінде толысып жетіледі(бұрын қалыптасады деп келдік) Өйткені, оның өсіп жетілуіне белгілі әлеуметтік тәрбие мен орта әсер етеді. Біздің пайымдауымызша;тұқым қуалаушылық-ұрпақтың ата-тектен алған еншісі- биологиялық--рухани ұқсастығының белгісі, нышаны.Ол-ата-тектен ұрпаққа қан арқылы және періште әкеліп салған жан арқылы беріледі. жүктеу/скачать 1,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|