зы арқылы Испанияға өтті. 710 жылы готтар патшалығын түгел жаулады.
Оңтүстік Францияға 725 жылы шапқыншылық жасады. 732 жылы Тур ма-
ңында Карл Мартелланың ж еңіске ж еткеніне қарамай, Нарбони қаласы
мұсылмандардың қолында қала берді. Сонымен, Батыста халифат 100 жыл
өткенде ғана құлашын кеңге жайды деп айта аламыз.
Орта ғасырлардың бас кезіндегі арабтардың күш-қуатын айқын таныта-
тын бір мысал Испаниядағы К ордоб корольдігінің басына түскен нәубет
болса керек. Бес жүз жыл бойы осы корольдіктің астанасы болған қала—
Куртубе (арабша аты) еді. Сол кезде оның тұрғындарының саны 1 млн. ада-
мға жеткен-ді. Елдің айтуына қарағанда, бұл қалада 60 мың сарай, 200 мың
үй, 3 мың 800 мешіт, 80 мың ләпке, көпшілікке арналған 700 монша болғанға
үқсайды. 400 000 кітап қоры бар көптеген кітапханалары болыпты. Сол
кездің өзінде Испанияда әрбір адам оқып-жазуды жақсы меңгерген екен.
Бұл қала экономикалық, мәдени орталық ретінде Еуропаға да, Азияға да
кеңінен танымал еді. Арабтар билеген дүниеде екі қ аланы ң - Бағдат пен
Кордобаның мәртебесі өте биік болды.
Бұл уақытта Орта Азия арабтарға бас иіп, халифаттың құрамына енген-
ді. Араб халифатындағы үлкен м әдени ор т а л ы қ - Бағдат қаласы еді.
Халифатқа бағынған елдердің бүкіл асыл қазынасы осы қалаға келіп қүйы-
латын. Шын мәнінде, Бағдат, Харан ж әне Басра арабтілді жаңа мәдениет
ошағына айналды. Міне, сондықтан да, сол кездегі білімді адамдар осы қалл-
ларға жетуге ұмтылды.
Сөйтіп, халифаттың дәурені жүріп түрған сонау бір заманаларда арабтар
Үлы Түранның Үлдары
29
дүни енің шекарасы Атлант мұхитынан Ү ндіге дейін, Каспий тең ізін ен
Нілдің жағалауына дейін созылып жататын-ды. IX, X ғасырларда араб импе-
Достарыңызбен бөлісу: |
