1.7 Эмоционалдылық және бағалауыштық
құбылыстың
айырмашылығы
Қазақ тіл білімінде эмоция негізінен лексика
-
семантикалық бағыт
-
та, яғни, эмоционалды
-
экспрессивті лексикалық бірліктер тұрғысынан
қарастырылады. Эмоционалдылыққа қатысты қарастырылатын негізгі
ұғымдардың бірі –
бағалауыштық. Себебі кез келген эмоцияның аста
-
рында бағалауыштық сипат жатады. Ал эмоционалды іс
-
әрекет экс
-
прессивті сипат алатындықтан, сонымен қатар
эмоционалдылық кете
-
гориясы тілдің экспрессивті реңкті құралдары арқылы да бейнеле
-
нетіндіктен эмоция құбылысы тілдің бағалауыштық, қарқындылық,
экспрессивтілік мәселелерімен байланыста қарастырылуы тиіс. Ғылы
-
ми
-
зерттеу жұмыстарының кейбірінде эмоционалдылықты білдірудің
тілдік құралдары ретінде интонация, түрлі қосымшалар мен синтак
-
систік құрылымдар айтылады, бірақ эмоционалды
-
экспрессивті лекси
-
ка, бағалауыштық мәселелерінде, жалпы эмоция құбылысының лин
-
гвистикалық сипаты турасында қарама
-
қайшы пікірлер көп.
Лингвистикалық сөздікте бағалау ұғымына төмендегідей анықтама
беріледі: «Оценка –
суждение говорящего, его отношение –
одобрение
или неодобрение,, желание, поощрение и т.п. –
как одна из основных
частей стилистической коннотации»
[50, 305]
. А.Р. Апресян: «Эмоцио
-
нальный компонент чаще всего выступает вместе с оценочным
компонентом, так как оценка является содержанием эмоционального
значения. Поскольку в процессе языкового общения существует
потребность выразить не только субъективное отношение говорящего,
но и переживание этого отношения, т.е. эмоцию, то субъективное
отношения и эмоции тесно переплетаются в человеческом сознании,
что получает лексическое выражение в эмоционально
-
оценочной
лексике
»,
–
деп жазады
[51, 24].
Бағалаудың коннотациялық элемент
ретіндегі басқа
компоненттермен арақатынасын анықтау тұрғысында
түрлі пікірлер бар. Сыртқы дүние адам миында түйсік, қабылдау, сезі
-
ну, елестету арқылы бейнеленеді. Адам өзін қоршаған ортадағы түрлі
құбылыстардың жақсысына қуанады, сүйсінеді, шаттанады жама
-
нынан жиренеді, күйінеді, ашуланады, мұңаяды, қайғырады. Бұлардың
барлығы адамның
Достарыңызбен бөлісу: |