«...Кейде түн баласына көз ілмей шығам. Саматтың нәзік аяқтары бұралып, жымиып тұрған кейпі көз алдымнан кетпей - ақ қойды. Оның жұп - жұмсақ, сәби иісін өмір бойы ұмытар емеспін» (Ш. Айтматов «Шынарым менің, шырайлым
менің»), –
деп берілетін
жігіт сөзі оқырман жанын қинай түседі.
Шығарманың көркемдік жүйесінің бөлінбес бір бөлшегі пейзаж
-
дық көріністер. Шығарманың басында суреттелген көл мен аққу
екінші рет тағы да суреттеледі:
«Көлге қарай айқайлап шыға беріп, ойда - жоқта селк ете түстім – аққуларды қара! Көктемгі Ыстықкөлдегі аққуларды өмірімде осымен екінші рет көріп тұрмын. Аппақ құстар, көп - көгілдір Ыстықкөлім, таусыл - майтын жырым менің» (Ш. Айтматов «Шынарым менің, шырайлым
менің»). Махаббаттың символы аққуды жазушы екінші рет сурет
-
тегенде кейіпкердің өз аққуын үркітіп алғанын, аққуының жанын
жаралап алғанын жеткізеді. Кейіпкермен бірге оқырманның да жүрегін
өкініш билейді.
Ш. Айтматовтың 1980 жылы жарыққа шыққан «Ғасырдан да ұзақ
күн» романы өмір мен өлімді, қасиет пен қасиетсіздікті, жер
-
анаға
адамдардың қарым
-
қатынасын, қазіргі әскери полигондағы Найман
-
Ана бейітінің тарихын айтатын –
психологиялық роман. Ш. Айтматов
шығармашылығының ерекшелігі кейіпкердің ішкі жан
-
дүниесін,
психологиялық күйін беруде стилистикалық құралдарды қолдану
шеберлігі. Жазушы сөзінің күші оның өн бойындағы мән мен мағына
реңкіне де байланысты. Ш. Айтматов шеберлігі сөзді құбылысты
атаумен бірге ерекше бір әсер барын аңғарта, адамның көңіл
-
күйіне
өзгеріс әкелетіндей етіп қолдана білуі. Шығармадан үзінді:
