Қазақ зиялыларының дума жанындағы мұсылман фракциясы құрамындағы қызметін көрсетіңіз Мұсылман фракциясы


ж. көтерілістен кейін патша өкіметінің жазалау шараларының салдарын көрсетіңіз



бет7/22
Дата25.02.2023
өлшемі122,16 Kb.
#170115
түріҚұрамы
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   22
Байланысты:
2 dengei - копия

1916 ж. көтерілістен кейін патша өкіметінің жазалау шараларының салдарын көрсетіңіз
Ақмола және Семей облыстарындағы көтеріліс басып-жаншылғанымен, халықтың күресі жалғаса берді. Қуғын-сүргінге қарамастан, шақыру жасындағы адамдар шақыру пунктеріне келуден жалтарды. Семей облысы бойынша 5 қараша дейін мобилизациялануға тиісті 85479 қазақтың 50479-ы шақыру пунктеріне келмеді. Ақмола облысындағы жағдай да осындай болды.
Шілде-тамыз айларында Орал облысы мен Бөкей ордасында еңбекшілердің бұқаралық бас көтерулері болды. Орал облысындағы көтерілістің басталуына Шынғырлау болысындағы нөмірі 5 ауылда болған оқиғалар себепші болды. 8 шілдеде бұл ауылдың қазақтары болыстан тылдағы жұмытарға мобилизацияланатын адамдардың тізімін беруді талап етті, бірақ болыс олардың талабын оындаудан бас тартып, «дүрліктірушілерге »қарсы қарулы күш қолданамын деп қорқытты. Осыдан кейін келген жұрт болысқа тап беріп, өзін және оның писарін өлтірді.Бұл оқиғалар Орал облысының балық болыстарына тарап кетті.
Жер-жердің бәрінде жаппай толқулар басталды. Көтерілісшілер мобилизациялануға тиісті адамдардың тізімдерін жою үшін болыс басқармаларына шабуыл жасады. 4 шілде Ілбешін уезінде шоқпармен, мылтықпен қаруланған 1 мың адам көтерілісшілер отрядын құрды.көтерілісшілер телеграфтың жұмысын бұзды.
Орал облысындағы қозғалыс ұйымдасу жағынан әлсіз әрі жергілікті сипатта болды. 1916 жылғы қыркүйек бас кезінде мұндағы қозғалыс басып-жаншылды,сонда да қазақтар шақыру пункттеріне келмеді.
Бөкей ордасында, Темір және Гурьев уездерінде қозғалыс 1916 жылғы шілде орта шенінде патша укзына қарсы наразылықтан басталып, жазалаушы отрядтарға қарсы күрес қарулы соқтығыстарға ұласты. Қозғалыс әсіресе Темірде бұқаралық сипат алды.
1916 жылғы көтерілістің тарихи маңызы Қазақстандағы 1916 жылғы көтеріліс қазақ халқының азаттық қозғалысының шежіресіндегі ең бір жарқын белес болып табылады. Көтерілісшілер дүние жүзілік империалистік соғыстың қызып тұрған кезінде, Россиядағы жұмысшы және шаруа қозғалысының мықтап өрлеуі жағдайында өтті.
Көтерілістің бірынғай басшылығы және бірынғай ұйымдастырушы орталығы болмаса да, бір өңірде болып жатқан оқиғалар басқа өңірлерге ықпал жасап, өзара байланысты болып отырды.
Көптеген аудандарда көтерілістің антифеодалдық сипаты болды. Алайда көтеріліс стихиялы түрде дамып, онда пролетарлық басшылықтың болмағандығының салдары айқын көрінді.1916 жылғы көтеріліс қазақтың еңбекші бұқарасының таптық сана-сезімін арттыруда зор рөль атқарды, патшаның малайлары ретінде феодалдық-рулық жоғарғы топтың шын сиқын қазақ шаруаларына айқын көрсетіп, буржуазияшыл ұлтшылдардың сатқындық рөлін әшкереледі, ауылдағы тап күресін жаңа сатыға көтерді.
Көтерілістің тәжірибесі қазақ шаруаларын орыс жұмысшы табымен одақтасқанда ғана, оның көмегімен және басшылығымен ғана ұлттық және әлеуметтік азаттыққа жетуге болатынын үйретті.
Қазақ халқының 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалысы Россия империализімінің жалпы дағдарысының бір көрінісі. Бұл қозғалыс Россиядағы азаттық күресінің жалпы тасқынына ұласып, пролетарияттың социалистік қозғалысының бір резерві болды
Торғайдағы қозғалыс 1917 жылғы ақпан революциясымен ұласты. Патша тақтан құлаған соң оның орнына келген Уақытша үкiмет қазақ жерiнен жазалаушы отрядтарды керi әкетуге мәжбүр болды.
Тылдағы жұмысқа баруға қарсы болған қазақ жастарының мақсаты негiзiнен орындалды. Тiзiмге iлiнген 400 мыңдай қазақтардың 150 мыңы тылдағы жұмысқа барып қайтты.



10



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   22




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет