Байланысты: KZ-Dec19-PFMPR-Final with PEFA Check KZ (1)
IV - бөлім: Салық-бюджет стратегиясы және саясат мақсаттарына сәйкес бюджеттеу (PI 14-18) 11. Жалпы PI-14 (макроэкономикалық және фискалдық болжау) бойынша нәтижелер
өте жақсы. Макроэкономикалық және фискалдық болжамдарда пайыздық
мөлшерлемелер мен айырбас бағамы ( D бағасы) туралы ақпарат жетіспейді, алайда
фискалдық болжамдар қолайлы және қанағаттанарлық (B бағасы). Ұлттық экономика
министрлігі Әлеуметтік-экономикалық дамудың 5 жылға арналған болжамын
дайындайды, оны Үкімет бекітеді және Парламентке бюджет жобасымен бірге
ұсынылады. Жоспарлар 3 жыл алға жасалған макроэкономикалық және біріктірілген
фискалдық болжамдарды қамтиды және жыл бойы жаңартылады. Алдыңғы
болжамдардағы өзгерістердің кейбір түсініктемесі бюджеттің атқарылуы туралы
есептерде келтіріледі. Макроэкономикалық сезімталдықты талдау кезіндегі
экономикаға әсерін сандық бағалау немесе баламалы макроэкономикалық болжамдар,
әсіресе мұнай бағасына қатысты, жоқ.
12. Фискалдық стратегия (PI-15) бойынша жаңа индикаторға келетін болсақ, Қазақстан
жақсы бағаланды - барлық үш параметр тиісінше A, A және B бағаларымен. Қазақстан
Үкіметі заң шығару органына саясат жөніндегі ұсыныстардың қаржылық салдары,
қабылданған фискалдық стратегия және қаржылық нәтижелер туралы есептер туралы
ақпарат береді.
13. PI-16 бойынша шығыстардың орта мерзімді сметалары мен шығыстардың лимиттері
Қазақстандағы мемлекеттік қаржы басқаруында бар, бірақ тәжірибе бірінші параметр
бойынша бағалауды С-қа дейін (бюджет жобалары мен шығыстар сметалары бойынша)
төмендетіп, экономикалық сыныптама бойынша шығыстарды бөлудің болмауымен
бұзылады. Әрбір министрлік бойынша үш жылға алдын ала жасалған шығыстар
лимиттерін министрліктер бюджет бойынша шығыстар жобаларын (16.2 параметр, А
бағасы) әзірлей бастағанға дейін Премьер-Министр басқаратын республикалық бюджет
комиссиясы бекітеді. Бюджеттік органдар елдің жалпы стратегиялық мақсаттарына
сәйкес орта мерзімді стратегиялық жоспарларды дайындайды (16.3 параметр, А
бағалау), бірақ қаржылық жоспарлаудың орта мерзімді циклі шеңберінде
жоспарланатын шығыстардағы өзгерістер туралы түсініктемелер толық келтірілмейді
(16.4 параметр, C бағалау).
14. Жылдық бюджетті жасау процесі (PI-17) бұрын республикалық бюджет комиссиясы
мақұлдаған ең жоғары шекті лимиттерді бюджет айналымына енгізу және бюджет
жобасын заң шығарушы органға уақтылы ұсыну тұрғысынан жақсы (екі параметр А
бағалау). Дегенмен, бюджеттік циркуляр мен лимиттерді алғаннан кейін, өзінің егжей-
тегжейлі бюджеттік өтінімдерін дайындау үшін МДА-ға көп уақыт берілуі тиіс (17.1
параметр, C бағалау).
15. Қазақстандағы бюджеттерді заңнамалық бақылау жақсы қамтамасыз етілген және
тиімді (Pi-18 – В+ көрсеткішінің жалпы бағасы). Парламенттің шолуы орта мерзімді
бюджеттік болжамдар мен басымдықтарды, сондай-ақ алдағы жылға арналған табыстар
мен шығыстар жөніндегі болжамдарды қамтиды. Жұртшылықпен консультациялар
өткізу
жөніндегі
шаралар
мемлекеттік
бюджет
шеңберінде
тыңдауларды
қамтылмайтынымен, бюджеттің жобаларын қарау үшін Парламенттің екі палатасы
үшін белгіленген рәсімдер бар. Парламент бюджетті бағалаумен қамтылған барлық үш
жыл басталғанға дейін бекітті. Парламент мақұлдамай, Үкімет бюджетке енгізе алатын
барлық түзетулердің ауқымы мен сипатын шектейтін нақты ережелер бар және
сақталады.