Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығЫ» АҚ филиалы

9 

қажет кезде тәрбиешіден көмек сұрау; 

үлкен балалар жаңа келген балаларды үйретеді; 

жіберген қателіктерін тауып, оларды түзетеді; 

бастаған жұмысын аяғына дейін жеткізу; 

басқа балаларға бөгет болмау; 

тыныштықты сақтайды;
Ең бастысы бұл ережелер балаға таңылмауы керек, керісінше тәрбие 
үдерісінің барысында бала санасына біртіндеп сіңірілуі керек. Мысалы, бала 
барлығын тез үйреніп алады, егер ол басқалардың заттарын тартып алмайтын 
болса, онда олар да оған кедергі жасамайды, ол емін - еркін жұмыс жасай 
алады. Ережелерді тез есте сақтау үшін балаға біз оларға арналған шағын 
тақпақтар ұсынамыз: 
Тобымызда шуламаймыз,
Жұмыс жасаймыз, үндемейміз. 
Тобымызда бізге мәлім 
Алғаныңды орнына қой. 
Біз өзгеге кесел жасамаймыз, 
Көмек сұрасаң, бәріміз қолдаймыз.
Тәртіп пен еркіндіктің үйлесімі арқылы
• қарапайым ережелерді сақтап тәртіпке үйренеді 
• дербестікке үйренеді 
• жан - жақты, ықыласты болады 
• саналы таңдау жасауға үйренеді 
• бақылағыштыққа үйренеді 
• өзін және басқа адамдарды қадірлеуді үйренеді 
• тұлға ретінде өзін - өзі қалыптастырады 
• сенің құқығың басқалардың құқығы басталатын жерде шектеледі 
• келісім жасасып, бірге әрекеттенуге үйренеді 
• жауапкершілікті сезінуді үйренеді.
Монтессори жүйесі бойынша мектепке дейінгі ұйымдардың басым 
бағыттары балалар өмірі мен қызметін арнайы дайындалған заттық-кеңістік 
дамытушы білім беру ортасын (бұдан әрі - заттық-кеңістік дамытушы орта 
немесе орта) ұйымдастыру болып табылады. Бұл орта балалардың өздігінен 
білім алу қызметіне оңтайлы жағдайларды қамтамасыз етуге арналғандығын 
білдіреді. Сонымен қатар мектепке дейінгі топтар және тұтас ұйымдастыру 
ортасы балаға ересектер тарапынан толық және мұқият қамқорлықты 
қамтамасыз ету үшін қажет.Осындай ортада мектеп алды жасындағы 
балалардың жас және сезімтал кезеңдеріне, сондай-ақ балалардың өзекті 
және жақын даму аймақтары үшін өмірлік қажетті жағдайларға толық жауап 
береді. 
Монтессори жүйесіндегі балабақша еркін жүйе деп аталады, себебі 
мұндағы бағдарлама жүйесі белгіленген сабақтарға емес,баланың 
қызығушылығына құралған.Осындай бағдарлама тәрбиешіден балаға мұқият 
назар аударуды және балалар өмірін барлық қырынан бақылау әдісінің 

10 
көмегімен зерттеуді талап етеді. Балалар үшін дайындалған ортада педагог 
олардың 
мінез-құлық 
ерекшеліктерін, 
балалардың 
еркін 
әрекетін
ұйымдастыру бойынша педагогикалық жұмыстың жалпы мазмұнын, барлық 
білім беру үдерісіне қатысушылар үшін топта немесе ұйымда қолайлы және 
достық ахуал құруды бақылайды.
Мектепке жасына дейінгі балалардың іс-әрекетін білім беру саласында 
гуманистік тұжырымдаманы ұстанатын тәрбиешілер ұйымдастырады, оның 
ең басты ережесі балалардың тұлғалық қадір-қасиетін қорғау, олардың 
табиғи дамуы мен өз қабілеттерін еркін көрсету құқықтарын мойындау 
болып табылады. Олар балалардың туылғаннан тәуелсіздікке (дербестікке) 
ұмтылатынын, сондай-ақ олардың ересектер тарапынан қабылдау мен 
қолдауды қажетсінетінін де түсінеді.
 
Педагогтар балалармен ашық және 
сенімді қарым-қатынас құрады және балалардың өз арасында, сондай-ақ 
балалар мен ересектер арасында мақсатты бағыттап достық және мейірімді 
қатынас мәдениетін қалыптастырады.
Балалардың заттық-кеңістіктік білім берудің дамытушы ортасымен 
өзара іс-әрекетінде олардың өзіндік бастамаларын танымдық және 
шығармашылық белсенділігін бірлесе отырып қолдай отырып, педагогтар 
өздерін екінші орынға қояды. Педагогтардың міндеттері балалар 
жұмыстарын еркін ұйымдастыратын және олардың топтағы өмір ағысын 
зерттейтін ортасы бар топ құру болып табылады. Мектеп жасына дейінгі 
балалар үшін заттық-кеңістіктік ортаның негізіне Мария Монтесорри мен 
оның ізбасарлары әзірлеген тарихи қалыптасқан дидактикалық материалдар 
жиынтығы кіреді. Бұл материалдар республиканың мектепке дейінгі 
ұйымдарына бейімделген. Балалардың жеке қажеттіліктеріне жауап ретінде 
қазіргі заманғы педагогтар жұмысының зерттеу сипаты ортаны тұрақты 
жетілдіруді талап етеді. Мария Монтесорри ұсынған өлшемдерге сүйене 
отырып, қазіргі педагогтар авторлық дидактикалық материалдар дайындауда. 
Негізгі сабақ түрлері: 
- Материалдармен жұмыстың жеке көрсетілімі. 
- Топтық сабақ 
- Жаңа ұғымдар туралы сабақ. 
Үш қадамдық сабақ.
Монтессори әдісінде үш сатылы оқыту түсінігі бар. Балалардың жаңа 
білім алып, сөздік қорын толтыру үшін осы әдіс сабақта қолданылады. 
I-cаты – білім алу сатысы. Бұл жерде балаға жаңадан білім беріледі. 
Тәрбиеші балаға белгілі бір заттың түсі, қасиеті туралы түсініктер береді. 
II-cаты– практикалық білім алу сатысы. Осыо кезде бала іс жүзінде білім 
алады.
Тәжірибе арқылы I-сатыда алған білімдерін пысықтайды. 
III-cаты – тексеру сатысы. Бұл сатыда жаңа сөздер белcенді емес сөздік 
қордан белсенді сөздік қорға айналады. Ескеретін бір нәрсе, тәрбиеші 
баланың біліміне сенімсіз болса, онда бұл сынақтар жүргізілмейді 
материалды зерттеуге негізделген тұжырымдамаларды енгізу туралы 
сабақ қысқаша, нақты болуы керек. 

11 
Бала материалдағы айырмашылықтарды танып үйренгеннен кейін, осы 
айырмашылықтарды сипаттайтын тұжырымдар енгізіледі.
Бұл Сегенның
«Үш қадамдық сабақ» әдісін қолдану арқылы қол жеткізіледі, оның мақсаты 
объектіні немесе сезімдік қабылдауы оны сипаттау үшін қолданылатын 
терминге байланысты екенін көрсету. 
Бірінші кезең: Терминдерді енгізу. 
Бұл кезеңде басшылыққа объектіні атауын ұсыну кіреді. 
Шарттар нақты және дұрыс көрсетілуі керек, ал балаға оларды 
қайталауға ұсынады. 
Екінші кезең: Сөзге сәйкес келетін объектіні тану. 
Осы кезең басшы мен баланың ойнауын қамтиды, онда бала бірінші 
кезеңдегі нұсқаушының материалдарымен жұмыс жасайды.
Нұсқаушы осы 
кезеңде басшылық етеді. Басшының принципі материалдарды үнемі 
араластырып, қарапайым нұсқаулар мен сұрақтарды орындату.
Бұл кезең сабақтың барлық үш кезеңінің ең маңыздысы, сондықтан баламен 
қарым-қатынас өте жанды болуы керек.
Нұсқаушы балаға қызығушылық 
танытып, процесстің аяқталуына дейін, атауларды объектілермен белсенді 
байланыстыруға шақырады.
Сұрақ: көрсетіңіз ... беріңіз ... қолыңызды 
қойыңыз. 
Үшінші кезең: Баланың сөзбен енгізілген объектінің атын өзгертуіне 
ынталандыру. 
Үшінші кезеңде нұсқаушы баланың объектіні атауын 
сұрайды. Сұрақ: «Бұл не?». 
Ескерту:
бір таныстырылымда үш сатылы сабақ ұсынылуы керек. Егер 
бала екінші кезеңде қызығушылық жоғалтса, сабақты тоқтатып, кейінірек 
қайталау қажет. 
Монтессори технологиясы бойынша тәрбиеленген бала

жаңа ойлауды, 

шығармашылық тәсілді, 

қағида тұрғысында басқа тұлғалық қойманы, 

өзінің адамгершілігін сезуді, 

дербес шешімдер қабылдау дағдысын, 

іс-әрекеттің әртүрлі формаларында өздігінен даму, өзін-өзі дамыту 
мақсатында меңгерілген білімдер мен дағдыларды қолдану мүмкіндігін 
меңгереді. 

жүктеу/скачать 6,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: