Қосымша 2  М.МОНТЕССОРИ МАТЕРИАЛДАРЫ

Қосымша 2 
М.МОНТЕССОРИ МАТЕРИАЛДАРЫ 
СЕНСОРЛЫҚ ДАМУ 
 
Материалының 
атауы 
Мақсаты 
Сөздік 
Суреті 
Өлшемді көрнекі қабылдауды дамыту бойынша материалдар 
Мақсаты: көлемді көрнекі қабылдауды дамыту
 
Цилиндрлі 
блоктары 
В блогы 
Тұжырымдамаларды 
таныстыру және бекіту: 
жуан-жінішке 
Ең жуан-ең жінішке; 
жуан-жуандау-ең жуан 
Жіңішке-жіңішірек-ең 
жіңішірек; 
Цилиндрлі 
блоктары 
А блогы
Тұжырымдамаларды 
таныстыру және бекіту: 
биік-аласа 
Ең 
биік-ең 
аласа, 
жоғарыдан төмен; 
жоғарыдан жоғары 
төменірек 
Цилиндрлі 
блоктары 
С блогы 
Тұжырымдамаларды 
таныстыру және бекіту: 
үлкен-кіші 
үлкен-кіші ең үлкен-ең 
кіші кішігірім – көп 
үлкендеу 
кішілеу 
Цилиндрлі 
блоктары 
D блогы 
Тұжырымдамаларды 
таныстыру және бекіту: 
қысқа және жуан,
биік-жіңішке. 
Ең қысқа және ең жуан
самый низкий и самый 
толстый, 
еңбиік-ең 
жіңішке
жоғары және жұқа 
төмен және қалың, жуан 
Қызғылт мұнара 
Мұнара 
құрылысы, 
тиісінше, текше өлшемін 
азайтады 
Үлкен - кіші, ең үлкен - 
ең 
кіші,үлкендеу- 
кішірек 
Қоныр баспалдақ 
Призманың қалыңдығының 
өзгеруіне сәйкес баспалдақ 
құрылысы 
Жуан-жіңішке,
Ең жуан-ең жінішке; 
жуан-жуандау-ең жуан, 
Жіңішке-жіңішірек-ең 
жіңішірек; 
Қызыл штанга 
Штангының ұзындығының 
өзгеруіне сәйкес баспалдақ 
құрылысы 
Ұзын-қысқа, ең ұзын-ең 
қысқа
Ұзағырақ, 
қысқа қарағанда 
ұзағырақ 
Түс қабылдауды дамыту туралы материалдар 
Мақсаты: түсті қабылдауды дамыту 
Түрлі-түсті
белгілер 
№1 қорап 
Сол түстің белгілер табу 
Қызыл 
Сары 
Көк 

63 
Түрлі-түсті
белгілер 
№2 қорап 
Сол түстің белгілер табу 
қызғылтсары 
ақ
қара
жасыл
күлгін 
таңқурай 
қызғылт
қоныр
сұр 
Түрлі-түсті белгілер 
№3 қорап 
1.Различение 
оттенков 
одного и того же цвета;
2. 
Освоение 
метода 
сравнения при подборе 
оттенков 
Қою - ашық 
ең ашық, ең қою 
Пішінді қабылдауды дамыту туралы материалдар 
Мақсаты: форманы қабылдауды дамыту 
Геометриялық 
тартпа 
Пішіні мен өлшеміне және 
тесіктеріне сәйкес келетін 
пішіндерді таңдау 
Геометриялық 
пішіндердің атауы 
Құрылымдық 
үшбұрыштар 
1. Геометриялық пішіндерді 
визуализациялау; 
2.Олардың атын қайталау 
және есте сақтау 
3. Бөлшектерден сандарды 
жасау. 
4.Математиканы 
оқытуға 
дайындық 
5.Геометриялық үлгілердің 
құрамы. 
төртбұрыш, 
тіктөртбұрыш, 
ромб, 
параллелограмма, 
трапеция құрастыру 
негізгі 
геометриялық 
пішіндердің атаулары 
Стереогнозды сезімді дамытуға арналған материалдар 
Мақсаты: көлемді денелердің сезімін дамыту және жетілдіру 
Геометриялық 
денелер 
1. 
Стерео 
сезімтал 
қабылдауды дамыту 
2. Математиканы оқытуға 
дайындық 
геометриялық 
денелердің атаулары 
Сенсорды дамытуға арналған материалдар
Мақсаты: сенсорлық сезімді дамыту және жетілдіру 
Сезімтал тақталар 
Саусақтардың 
айырмашылықтары 
тегіс 
және кедір-бұдыр беттерді 
айырады 
Тегіс, кедір-бұдыр
Кедір-бұдыр 
тақтайшалар 
Сенсормен 
бірдей 
тақтайшалардың жұптарын 
табу 
кедір-бұдыр, ең кедір-
бұдыр, кедір-бұдырлау 
Маталар 
қорапшасы 
Сенсорлы маталарға ұқсас 
жұптарды жасау 
үш сатылы сабақ түрінде 
маталар 
мен 
материалдардың 
атаулары енгізіледі 

64 
Ауырлық сезімін дамытуға арналған материалдар 
Мақсаты: ауырлық сезімін дамыту және жетілдіру 
Салмақ тақталары 
1. Ауырлық сезімін дамыту 
2. Таразымен жұмыс істеуге 
дайындалу 
Ауыр-жеңіл, ең ауыр-ең 
жеңіл
Жеңіл, қарағанда 
әлдеқайда жеңіл 
Естуді дамытуға арналған материалдар 
Мақсаты: естуді дамыту және жетілдіру
Шудың 
цилиндрлері 
Бірдей шуды жұптастыру 
қатты - тыныш 
қатты дауыстап 
сен қатты дауыстап 
тыныш-тыныш-ең 
тыныш 
ең шулы 
ең тыныш 
әлдеқайда күшті 
қарағанда тыныш 
Дәм сезімін дамытуға арналған материалдар 
Мақсаты: дәм сезімін дамыту және жетілдіру 
Дәмді банкалар 
1. Дәмді дамыту 
2.Пісірген 
кезде тұзды, 
қантты, 
дәмдеуіштерді 
мұқият өңдеу 
3.Азық-түлікті 
пайдалану 
кезінде сақ болу 
дәм мен тағам атаулары
 
Математикалық даму 
Материалының
атауы 
Мақсаты 
Сөздік 
Суреті 
Математикалық материалдардың бірінші тобы 
Мақсаты: 10 шегінде шотты меңгеру 
Сандық штангалар 
Бүкіл санның идеясы. Тікелей 
және кері тәртіпте 10-ға дейінгі 
ұпаймен танысу 
1-ден 10-ға дейінгі 
шамалардың атаулары 
 
Кедір-бұдыр сандар 
таңбалардың кескінін бейнелеу, 
өрескел нөмірлерді соғу, сандарды 
саусақпен, қарындашпен жазу 
1-ден 
9-ға 
дейінгі 
нөмірлердің атаулары 
 
Веретена
(сандық таяқшалар) 
Есептік жазбаны 10 мөлшерінде 
белгілеу, санды және таңбаларды 
сәйкестендіру 
1-ден 10-ға дейінгі 
сандар 
мен 
нөмірлердің атаулары 
 
Чипсы 
Сандарды бөлшектеуге, сандарды 
және 
шамаларды 
салыстыру 
мүмкіндігін 
тексеру. 
Жұп 
сандарды 
түсінуге 
жанама 
дайындық 
1-ден 10-ға дейінгі 
сандар 
мен 
нөмірлердің атаулары 
 

65 
Табиғат пен мәдениет негіздерімен таныстыру 
 
М. Монтессори дидактикалық
құралының атауы 
Мақсаты 
«Өсімдіктер әлемі» 
материалдар тобы 
Ботаника 
Жиектердің
ботаникалық 
ағаш 
тартпасы
 
Жапырақтардың пішініне қарап, 
белгіленген 
ойыққа 
көлемін 
сәйкестендіру.
 
Гүлдің құрылымы (пазлдар) және 
оның контуры (ламинатталған) 
Өсімдік бөліктерін тұтас жинап 
құрастыру.Өсімдікті дайындау. 
Ағаш құрылымы (басқатырғыштар) 
және оның контуры (ламинатталған) 
Өсімдік бөліктерін тұтас жинап 
құрастыру.Өсімдікті дайындау. 
Алма құрылымы (пазлдар) және 
оның контуры (ламинатталған
Өсімдік бөліктерін тұтас жинап 
құрастыру.Өсімдікті дайындау 
Жапырақ құрылымы (пазлдар) және 
оның контуры (ламинатталған) 
Өсімдік бөліктерін тұтас жинап 
құрастыру.Өсімдікті дайындау 
Зоология 
Ұлулардың 
құрылымы 
(басқатырғыштар) 
және 
оның 
контуры (ламинатталған) 
Карточкадағы 
ұлудың 
бейнесінен 
зоологиялық 
пазлдарды құрастыру
Балық құрылымы (пазлдар) және 
оның контуры (ламинатталған) 
Карточкадағы 
балықтың 
бейнесінен 
зоологиялық 
пазлдарды құрастыру
Көбелек
құрылымы (пазлдар) және 
оның контуры (ламинатталған) 
Карточкадағы 
көбелектің 
бейнесінен 
зоологиялық 
пазлдарды құрастыру
Шегіртке
құрылымы (пазлдар) және 
оның контуры (ламинатталған) 
Карточкадағы 
шегірткенің 
бейнесінен 
зоологиялық 
пазлдарды құрастыру
Құрбақа 
құрылымы (пазлдар) және 
оның контуры (ламинатталған) 
Карточкадағы 
құрбақаның 
бейнесінен 
зоологиялық 
пазлдарды құрастыру

66 
Тасбақа 
құрылымы (пазлдар) және 
оның контуры (ламинатталған) 
Карточкадағы 
тасбақаның 
бейнесінен 
зоологиялық 
пазлдарды құрастыру
Жылқы 
құрылымы (пазлдар) және 
оның контуры (ламинатталған) 
Карточкадағы 
жылқының 
бейнесінен 
зоологиялық 
пазлдарды құрастыру 
Құс 
құрылымы (пазлдар) және оның 
контуры (ламинатталған) 
Карточкадағы құстың бейнесінен 
зоологиялық 
пазлдарды 
құрастыру 
География 
«Континенттер» глобусы
Глобустың сыртын қарап, ұстап 
көру. Глобустың суретін салу
«Су-құрлық» глобусы 
Глобустың сыртын қарап, ұстап 
көру. Глобустың суретін салу
«Континенттер» карта -пазлдары 
Бөліктерден 
бүтін 
құрау. 
Картаның суретін салу
«Еуропа» карта-пазлдары
Бөліктерден 
бүтін 
құрау. 
Картаның суретін салу
«Қазақстан» карта-пазлдары
Бөліктерден 
бүтін 
құрау. 
Картаның суретін салу
Континенттердің контурлық картасы Ірі, 
ұсақ 
континенттерді 
анықтау
Әлем 
елдерінің 
Қазақстанның 
тулары 
Контингенттердің 
туларын 
сәйкестендіру, 
Қазақстанның 
туын бөліп көрсету және оны 
сипаттау 
«Рельеф» жинағы 
Арал, түбек, мүйіс түсініктерін 
ажырату. Жер бетіндегі су және 
жердің үлгісін сызу 
 
 

67 
Тіл дамуы бойынша Монтессори-материалы 
 
Материалының атауы 
Мақсаты 
Суреті 
Дыбыстық ойындар 
Бір сөзбен жеке дыбыстарды естуге 
және бөлектеуге үйреніңіз, олардың 
тәртібін байқаңыз 
 
Үш қорапшадағы сөздер.
«Тілдегі сөздерді жіктеу» 
карточкалары 
Карточкадағы суреттер мен фигураларды 
үш топқа бөліп реттеп қою: өсімдіктер 
әлемі, жануарлар әлемі, адамзат әлемі. 
Металл рамалары және 
кірістері. 
Кескін шеңберлері және суреттерді 
түсіру. 
Түрлі 
кадрлар 
мен 
лайнерлердің 
комбинациясы. 
Қарындашпен, қылқаламмен, акварель 
қарындашымен, бояулармен іліну. 
Түрлі контур сызбаларын алу. 
Заттарды 
реттеуге 
арналған үш бөлімі бар 
жәшік. Аталуында белгілі 
бір дыбысы бар майда 
заттар 
салынған
қорапшалар.
Заттар немесе карточкаларды үш топқа 
бөлу: белгілі бір дыбыстың сөздің 
басында, 
сөздің 
ортасында, 
сөздің 
соңында естілуі.
«Интуитивті 
оқу» 
карточкалармен қорапша 
Әр түрлі сөздерді (сурет бойынша) 
«интуитивті оқу». Материалмен әріпті 
білмей-ақ жұмыс жасауға болады. 
«Сан» атты қорапша («Зат 
есім, сан есім, сын есім» 
материалдарынан). 
Қорапшадағы карточкаларды интуитивті 
заттарды зат есімнің жекеше және көпше 
түріне қарай екі топқа бөлу
Бірінші 
грамматикалық 
қорап (зат есім, сын есім). 
Сөйлем 
бөліктеріне 
"Бұйрықтар" 
(сын 
есімдер). 
Сын есімге байланысты «бұйрықты» 
орындау 
Карточкалардан қысқа сөз тіркесін 
немесе сөйлем құрастыру
Сөз бөліктерінің көлемдік 
рәміздері. Етістік және зат 
есімі 
Етістік және зат есімінен тұратын сөйлем 
құрастыру 
Екінші 
грамматикалық 
қорап (зат есім, сын есім, 
етістік). 
Етістікке 
байланысты 
«бұйрықты» 
орындау. Карточкалар арқылы етістіктен 
болған қысқаша сөз тіркестерін немесе 
сөйлем құру. 

68 
Ю.И.Фаусектің 
үлкен 
қозғалмалы 
әліппесі
қиғаш бас әріптер 
Қозғалмалы әліппедегі әріптерден сурет
бойынша және естігені бойынша жеке 
сөздерді құрастыру 
Ю.И.Фаусектің 
үлкен 
қозғалмалы әліппесі тік 
бас әріптер 
Қозғалмалы әліппедегі әріптерден сурет
бойынша және естігені бойынша жеке 
сөздерді құрастыру 
Кіші қозғалмалы ағаш 
әліппе (қиғаш бас әріптер) 
Кіші қозғалмалы әліппедегі әріптерден 
естігені бойынша сөздерді құрастыру 
Кіші қозғалмалы ағаш 
әліппе (баспа әріптер) 
Кіші қозғалмалы әліппедегі әріптерден 
естігені бойынша сөздерді құрастыру 
Кіші қозғалмалы ағаш 
әліппе (Қысқа сөйлемдерді 
құрастыруға арналған)
Кіші қозғалмалы әліппедегі әріптерден 
естігені бойынша қысқа сөйлемдерді 
құрастыру 
Пластмасса 
кестедегі 
баспа әліппе. Көк 
Тыныс белгілерімен танысу. Бас және 
кіші баспа әріптер 
Үш 
түсті 
кедір-бұдыр 
әріптер– қиғаш бас әріптер 
Кестелерде түрлі түспен берілген кедір-
бұдыр әріптерден жуан және жіңішке, 
дауысты және дауыссыз дыбыстармен 
танысу 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

69 
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
 
1.Назарбаев Н.Ә.«Қазақстандықтардың әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс 
сапасын арттыру» атты Қазақстан халқына Жолдауы.
2.«Білім туралы» 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының 
Заңы.
3.Н.В. Андрущенко «Монтессори-педагогика и Монтессори-терапия». - Спб.: 
«Речь», 2010 — 315 с.
4.Байтұрсынов А. «Тіл тағылымы» (қазақ тілі мен оқу-ағартуға қатысты 
еңбектері. – Алматы: Ана тілі, 1992. – 444 б. 
5.Монтессори М. Дети – другие. – М.: Карапуз, 2004. 
6.Монтессори М. Дом ребёнка. Метод научной педагогики. – М.: АСТ. 
Астрель, 2005. 
7.Монтессори М. Мой метод. Начальное обучение. – М.: Астрель, 2006. 
8.Монтессори М. Помоги мне сделать это самому. – М.: Карапуз, 2004. 
9.Образовательная система «Школа 2100» – качественное образование для 
всех. Сборник материалов. – М.: Баласс, 2006. 
10.Образовательная система «Школа 2100». Педагогика здравого смысла. 
Сборник материалов. – М.: Баласс, 2006. 
11.Образовательный процесс в начальной, основной и старшей школе. 
Рекомендации по организации опытно-экспериментальной работы. – М.: 
Сентябрь, 2001. 
12.Сумнительный К. Космическое воспитание в педагогической системе 
Марии Монтессори. – М.: Генезис, 2000. 
13.Фаусек Ю. Педагогика Марии Монтессори. – М.: Генезис, 2007. 
14.Хилтунен Е. Уроки на корточках. – М.: Генезис, 2006. 
15.Хилтунен Е.А. Практическая Монтессори-педагогика - М.: АСТ, 2010г. - 
400с. 
16.Хилтунен Е.А. Толкование детства. Из дневников Монтессори-педагогов. 
- Екб, «Народная книга», 2013. – 356с. 

70 
МАЗМҰНЫ 
 
Кіріспе ......................................................................................................................... 3 
М.Монтессори педагогикалық жүйесінің тұжырымдамалық ережелері ............ 
6 
Монтессори тобындағы шеңбер............................................................................... 11 
Жеке кеңістік............................................................................................................... 12 
Монтессори-педагог.................................................................................................... 13 
М. Монтессори жүйесі бойынша пәндік - дамыту ортасын құру бойынша 
берілетін нұсқаулықтар............................................................................................. 
16 
Монтессори әдісі бойынша оқу үрдісін ұйымдастыру......................................
19 
Пәндік-кеңістік дамыту ортасындағы ойын іс-әрекетінің рөлі.............................
29 
Монтессори – материалдар..................................................................................... 
30 
Жоспарлау ................................................................................................................. 
31 
Ата-аналармен қарым-қатынас................................................................................ 
32 
Монтессори - топтағы бақылау жүйесі.................................................................... 33 
Монтессори-білім беру мен дәстүрлі білім берудің салыстырмасы кестесі...... 
34 
Қорытынды.................................................................................................................. 36 
Қосымша-1 Тәжірибелік өмір.................................................................................. 38 
Қосымша-2 М.Монтессори материалдары сенсорлық даму................................ 
62 
Пайдаланылған әдебиеттер ....................................................................................... 69