543
543
тілінің жетілуіне,тынысының тереңдеуіне, дауыс желбезектерінің күшейіп,дауыс
аппаратының шынығуына көмектеседі.Ән айтуға үйрету кезінде баланың негізгі музыкалық
қабілеттері:эмоциялық әсер алғыштығы,музыкалық есту қабілеті,ырғақты сезінуі айрықша
дамиды.Әнге деген ынта туғызу,қызықтыру үшін музыка жетекшісі ойын тәсілдерін
құбылтады,ойыншықтарды қолданады.Әнді әсерлі орындау балаларды эмоциялық әсерге
бөлейді,қосылып ән айтуға деген ықыласын туғызады.Сонымен қатар балалардың жас
ерекшелігіне сай репертуар таңдау да басты міндет болып саналады.
Саз аспаптарында ойнау-балаларға зор қуаныш сыйлайды.Аспапта ойнау балаларға
бірте-бірте,жүйелі түрде үйретілсе,ересек топтарда олар өз бетімен аспаптарда ойнай
алады.Барлығы бірігіп оркестрде ойнау арқылы балалар бір-бірімен тату,ұйымшыл болуға
үйренеді.Көптеген балалар саз аспаптарында ойнау арқылы өз сезімдері мен көңіл-күйлерін
білдіреді.Бұл іс-әрекет түрі-балаларға дыбыстардың жаңа бір ғажайып әлемін ашады.Балалар
бақшасында саз аспаптарында ойнауды үйрету әдістемесі өзгелерге қарағанда
ұйымдасқан,әрі жүйелі жағдайда жүргізілуі тиіс екендігін айта кеткен жөн.Меңгерілген
әндер мен шағын музыкалық шығармаларды балалар бар ықыластарымен ойнайды,оларды
ойындарда,салтанаттар мен ойын-сауықтарда пайдаланады.
Балалардың музыкалық қабілетін дамытуда музыкалық-дидактикалық ойындардың
маңызы зор.Музыкалық ойындар балалардың өз бетінше әрекет етуіне үлкен мүмкіндіктер
береді.Мектепке дейінгі педагогикада ойындар тәрбие мен білім берудің негізгі тәсілдерінің
бірі және балалар іс-әрекетін ұйымдастырудың маңызды бөлігі ретінде саналады.Сонымен
қатар, ойын-балалардың алған білімдерін меңгертіп,тереңдетіп,бекітудің таптырмас құралы
болып табылады.Алуан түрлі ойындардың ішінде мектеп жасына дейінгі балалардың
музыкалық іс-әрекеті кезінде музыкалық-дидактикалық ойындар айрықша орын
алады.Музыкалық-дидактикалық
ойындарды
өткізу
барысында
олардың
мазмұнымен,ережесімен,ойын шарттарымен алдын-ала таныстырылады.Бұл ойындардың
негізгі бағыты-балалардың музыкалық қабілетін қалыптастырып,оны дамыту;тембрлік және
динамикалық есту қабілеттерін дамыту;ырғақты сезінуі мен дыбыс жоғарылығын дамыту
көзделеді.Балалар ойын ойнай отырып үйренген,меңгерген білімдерін одан әрі ұштай түседі.
Музыкалық-дидактикалық ойындар балалардың ойыншықтармен және құралдармен әрекет
ету мүмкіндігіне машықтандырады. «Музыкалық лотоны» ойнай отырып,балалар әртүрлі
аспаптардың тембр (дыбыс бояуы) арқылы ажыратады,суретті мазмұны бойынша немесе
аспапта орындалған таныс әнді таба біледі.Қуыршақты «музыкалық саты»тепкіштерімен
жылжыту арқылы балалар әуен қозғалысының бағытын,жоғарылығы әртүрлі
дыбыстардың орындарын,сан алуан аспаптарда орындалған дыбыстардың баяу және қатты
шығуын меңгереді.
Балалардың музыкамен дербес әуестенуінің және бір қайнар көзі-мерекелер мен ойын-
сауықтар болып табылады.Осыған орай балабақшада «Алтын күз»,«Жаңа-жылмерекесі»,«8-
Наурыз-Аналармейрамы»,«Наурыз»тағыда басқа көптеген айтулы мерекелерді тойлау-
дәстүрге айналған.Ертеңгіліктер мен ойын-сауық,мерекелер-бала өмірінің жарқын
күндері.Мереке сценарийінде сан түрлі іс-әрекеттер алмасып отырады. Мұнда балалар ән
айтады;би
билейді;ойын
ойнайды;өлең
оқып,музыкалық
аспаптарда
ойнайды.Көрермендердің ықыласына бөленіп,өз өнерлерін көрсетуге деген құштарлықтары
арта түседі.Бұл балалардың көңіл-күйін көтеріп,оларға зор қуаныш сыйлайды.
Мектепке дейінгі бала тәрбиесінде музыканың алатын орны ерекше.Баланың ақыл-
ойын,қиялын тәрбиелеуде алатын музыканың тәрбиелік мәні ерекше.Баланың музыкалық
мәдениетін,эстетикалық талғамын,ұлттық сана-сезімін қалыптастыруда сөзбен жеткізе
алмаған құдіретті тіл-музыка.Еліміз егемендік алып,алдыңғы қатарға қосылған қазіргі таңда
жоғарыда айтылғандардың жас ұрпаққа берер тәрбиелік,эстетикалық,жан-жақты музыкалық
әсері орасан зор.
Достарыңызбен бөлісу: