Ды-Дауысты дыбыс. «Д/ауыст/ы» сөздің бас дыбысы /Д/ мен аяқ дыбысы /ы/.
Дз- Дауыссыз. «Д/ауыссы/з» сөзінің бас; аяқ дыбыстары.
сДз- созымды дауыссыз.
қДз-қатаң дауыссыз.
Сонда қазақ тіліндегі барлық буын түрлері мынадай больш шығады:
I. Ды буыны, немесе жалаң буын.
Бұл буын жалғыз-ақ дыбыстан жасалады, ол дыбыс та дауысты дыбыс болады.
А, неғыл дейсің? О, осының дұрыс! Е, солай демеп пе едім? Ә-кел, ұ-зын, ү-нем, ы-рыс, і-шік деген сөздердегі а, о, е, ә, ұ, ү, ы, і буындары сияқты.
Бұл буындарды Д/ауыст/ы дейміз, өйткені не бары жалғыздауысты дыбыстан жасалған.
Жоғарыдағы мысалдарда көрсетілгені сияқты, бұл буын не сөздің басында тұрады, не бір сөз болып жүреді.
Сөз ортасында, не аяғында еш уақытта да келмейді.
II. Дз- Ды- (дауыссыз, дауысты), немесе ашық буын.
Бұл – екі дыбысты болады, алдыңғысы дауыссыз (Дз), соңғысы дауысты (Ды). Аяғы дауыстыға біткендіктен ашық деп те атаймыз.
