§3. Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығы. 1992ж. 25 тамыз «Әскери ант»

Президентінің 1992 жылғы

25 тамыздағы Жарлығымен

Бекітілген

Мен, Қазақстан Республикасының азаматы (тегі, аты, әкесінің аты), Қарулы Күштердің қатарына кіре отырып ант қабылдаймын және Қазақстан халқы мен оның заңды сайланған Президентіне ақтық демім қалғанша адал болуға, өзімнің егемен мемлекетімнің Конституциясы мен заңдарын қастерлеп сақтауға салтанатты түрде ант етемін.

Өзіме жүктелген міндеттерді, әскери жарғыларды және командирлер мен бастықтардың бұйрықтарын бұлжытпай орындауға, әскери қызметтің ауыртпалықтары мен қиыншылықтарын табандылықпен көтеруге ант етемін. Әскери істі дәйекті оқып-үйренуге, әскери және халық мүлкін мұқият ұстауға, әскери және мемлекеттік құпияны қатаң сақтауға ант етемін.

Мен өз Отанымның, тәуелсіз Қазақстанның мемлекеттік мүдделерінің ержүрек әрі батыл қорғаушысы болуға ант етемін.

Егер мен өзім қабылдаған әскери антты бұзсам, онда Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген қатаң жазаны өтеуге әзірмін.

Әскери антты - толықтыруға келген жауынгелер мен матростар, тиісті бағдарламадан өтіп, жауынгердің негізгі міндеттерін, әскери анттың мәнін, әскери бөлімнің Жауынгерлік Туының, әскери тәртіпті жете білгеннен соң, әскери бөлімге келген күннен бастап екі айдан кешіктірмей қабылдайды.

Әскери антты қабылдау уақыты әскери бөлім командирінің бұйрығымен жарияланады.

Тағайындалған уақытта әскери бөлім салтанатты сапқа тұрады. Әскери антты қабылдаушы әскери қызметшілер бірінші саптарда болады. Әскери антты қабылдаушы әрбір әскери қызметші бөлімше сабының алдында әскери анттың мәтінін дауыстап оқиды, одан соң арнайы тізімге өз қолын қояды да, саптағы өз орнына тұрады.

Әскери ант қабылдау салтанаты аяқталған соң, әскери бөлімнің командирі бүкіл бөлімді жаңа толықтырумен құттықтайды, бұдан соң оркестр ҚР-ның мемлекеттік әнұранын орындайды.

Мемлекеттік әнұран орындалған соң, әскери бөлім саптық байқау үшін салтанатты шерумен өтеді.

Әскери антты қабылдау күні осы бөлім үшін жұмыс күні емес болып табылады және мереке күні ретінде өтіледі.

ҚР Президентінің Жарлығы және Қорғаныс министрлігінің бұйрығына сәйкес, бір жылда екі рет белгіленген мерзімде қызмет атқарған жауынгерлер өз бөлімшелерімен қоштасады, олардың орнына жаңа толықтырма келеді. Әскери шеберлікті игеріп, Достастық мемлекеттер мен Қазақстан халқының бейбіт еңбегінің қорғаушысы болу үшін, жауынгерлердің жас толықтырмасы аға буындардың жауынгерлік эстафетасын қабылдап, оны абыроймен алып жүруге, жауынгерлік дәстүрді барынша өркендетуге, Отан қорғаушылардың абыройы мен жауынгерлік даңқын қастерлеуге шақырылып - әскери антты қабылдайды.

«ҚР ҚК және қорғанысы туралы» заңында Отанды қоғау мен Республиканың ҚК-інде қызмет ету – Отан алдындағы ҚР азаматтарының конституциялық міндеті және борышы болып табылатыны көрсетілген.

«ҚР ҚК және қорғанысы туралы» заңында үкімет және басқару органдарының өкілеттілігі, ҚК-ді басқару және қорғаныс саласындағы азаматтардың міндеттері мен құқықтары баяндалады. Заңға сәйкес ҚР-ның азаматтары өз мемлекетінің мүддесін сақтауға, оның қуатын нығайтуға, Отанды қорғауға өзін дайындауға және ҚР-ның заңдылықтарында қарастырылған қорғаныс мақсатындағы басқа да міндеттерді орындауға міндетті. Республикадағы әскери қызмет атқарудан бас тартқан азаматтар заң бойынша жауапкершілікке тартылады.

Қазақстанның әрбір азаматы үшін ар - намыс мәселесі дегеніміз – халық алдындағы өзінің конституциялық міндетін орындауы, оның бейбіт кезде жасампаз еңбегін сенімді қорғауда бөлімдер мен бөлімшелердің ұрысқа дайындығын барынша нығайту болып саналады.

Әскери ант мәтіні Конституция мен ҚР-ның заңдарын, әскери тәртіпті қатаң сақтауды, әскери жарғыларды, командирлер мен бастықтардың бұйрықтарын мүлтіксіз орындауды, адал да ержүрек және қырағы жауынгер болуды, Қазақстанның жарқын болашағы үшін берген сертін есіне ұстап, оның мемлекеттік мүддесімен тәуелсіздігінің лайықты қорғаушысы болуды талап етеді.

Әскери абырой – жауынгердің тек өзіне деген адамгершілік қатынасы ғана емес, сонымен бірге оған деген әскери ұжымның және бүтіндей қоғамның қатынасы.

Әскери ар-намыс - әскери қызметшінің тәртібін, әскери ұжымға қатынасын, әскери борышты орындауын сипаттайтын оның ішкі ізгілік қасиеті.

Әскери қызметшінің моральдық - саяси, жауынгерлік қасиеттері - әскери антқа адал болу, ержүректік, қырағылық. Ең негізгі талаптың бірі – адал болу. Бұл кездейсоқтық емес. Адамнан адалдықты, шындықты талап ететін армиялық заң ғана емес. Тек адал адам өз мемлекетінің қауіпсіздігін, оның қорғаныс қабілеттілігінің нығаюы үшін күреске белсене қатынасады.

Ант қабылдаған кезінде, жауынгер ержүрек батыл болуға ант береді. Ал батырлық ерлік дегеніміз не? Батылдық, ерлік дегеніміз – жауынгердің ең қиын, қауіпті жағдайларда да өз өмірі үшін қорқыныш сезімін жеңіп, өз Отанын қорғау үшін ерлік жасауға барғаны. Егер поста тұрған жауынгер өз міндеттерін нақты орындап қырағылық танытса, постқа шабуыл жасау жағдайлары болмайды.

Қазақстан армиясында біздің республикамыздың барлық өкілдері қызмет етеді. Мұнда олар әскери жолдастық пен әскери туысқандықтың өзіндік мектебінен өтеді. ҚР ҚК бұрынғы одақтық армия құрамалары мен бөлімдерінің базасында құрылған, олардың ішінде көпшілігі ұрыстық әрекеттерге қатысып, құрметті атауларға ие болған, ұрыс наградаларымен марапатталған. Олар аса мол тәжірибе жинақтаған, оларда белгілі бір адамгершілік нормалары, армия өмірінің ережелері мен салттары қалыптасып, жауынгерлердің бір ұрпағынан екінші ұрпағына өте отырып, жауынгерлік дәстүрге айналған.

Ауғаныстан мен Тәжікстандағы өткен оқиғалар, сондай-ақ «Казбаттың» Ирактағы бітімгершілік қызметінің мысалдары Республика армиясы мен флоты жастары өздерінің әкелері мен аталарының, үлкен ағаларының тәжірибесі мен жауынгерлік дәстүрін қабылдап, кеңейте түскенін, олардың ісін абыроймен және лайықты жалғастырып келе жатқанын көрсетті.

1. Азаматтарды әскери қызметке шақыру - Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды мiндеттi негізде құраммен жасақтауды қамтамасыз етуге бағытталған iс-шаралар кешенi.

2. Азаматтарды әскери қызметке шақыру:

1) азаматтарды мерзiмдi әскери қызметке шақыруды;

2) запастағы офицерлердi әскери қызметке шақыруды;

3) әскери жиындарға шақыруды;

4) жұмылдыру бойынша және соғыс уақытында шақыруды қамтиды.

3. Азаматтардың әскери қызметке шақырылуын жүргізудi тиiстi жергіліктi әскери басқару органдары арқылы жергiлікті атқарушы органдар ұйымдастырады және қамтамасыз етеді. Азаматтарды әскери қызметке шақыруды жүргізу үшiн осы Заңда белгіленген тәртіппен шақыру комиссиялары құрылады.

Азаматтарды әскери қызметке шақыруды ұйымдастыру мен жүргiзу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметi айқындайды.

4. Ұйымдардың басшылары шақырылуға жататын азаматтарды iссапарлардан (демалыстардан) шақырып алуға, олардың хабардар етілуін және шақыру учаскесiне уақтылы келiп жетуiн ұйымдастыруға міндетті.

5. Уақытша шетелде тұрып жатқан Қазақстан Республикасының азаматтарын әскери қызметке шақыру олар Қазақстан Республикасына тұрақты тұрғылықты жеріне қайтып келген соң, кейінге қалдырылу немесе босатылу құқығы болмаса, осы Заңда белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

6. Азамат облыстың (республикалық маңызы бар қаланың және астананың) жергiлiктi әскери басқару органы бастығының оны әскери қызметке шақыру туралы бұйрығы шығарылған кезден бастап әскери қызметке шақырылған болып есептеледi.

 20-бап. Шақыру комиссиялары

1. Шақыру комиссиялары әскерге шақыруды өткізу кезеңiне жергіліктi атқарушы органдардың шешiмi бойынша осы Заңның 17-бабының 5-тармағында айқындалған құрамда құрылады. Оларға мемлекеттiк органдар мен қоғамдық бiрлестiктердiң өкiлдерi де кiруi мүмкiн. Шақыру комиссиясының сандық құрамы тақ болуға тиiс.

Азаматтарды әскери қызметке шақыруды өткiзу кестесін жергiлiктi атқарушы орган бекiтедi.

2. Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың және астананың) шақыру комиссиясы:

1) аудандық (облыстық маңызы бар қалалардың) шақыру комиссияларының қызметiне басшылық жасау мен бақылауды жүзеге асырады;

2) азаматтардың әскери қызметке шақырылуын кейiнге қалдырудың және одан босатылуының дұрыстығын тексереді;

3) қызмет өткеретiн жерге жiберілер алдында әскери қызметке шақырылған азаматтардың және әскери оқу орнына түсетiн азаматтардың медициналық тексеруден өтуiн ұйымдастырады;

4) әскери қызметке жарамдылығы (жарамсыздығы) жөнiндегi қорытындымен келiспейтiнi туралы арыз берген азаматтарды қайтадан медициналық куәландырудан өткізеді;

5) аудандық (облыстық маңызы бар қалалардың) шақыру комиссияларының шешiмдерiне азаматтар берген шағымдар мен өтiнiштердi қарайды;

6) аудандық (облыстық маңызы бар қалалардың) шақыру комиссиялары шешiмдерiнің күшiн жояды.

3. Аудандық (облыстық маңызы бар қаланың) шақыру комиссиясы әскерге шақырылушыларды және әскери оқу орындарына түсетiн азаматтарды медициналық куәландырудан өткiзеді.

Медициналық куәландыру нәтижелерi бойынша аудандық (облыстық маңызы бар қаланың) шақыру комиссиясы әскерге шақырылушыға қатысты:

1) әскери қызметке шақыруға жатқызады;

2) әскери қызметке шақыруды кейінге қалдырылсын;

3) әскери қызметке шақырудан босатылсын;

4) әскери міндеттiлiгін атқарудан босатылсын деген шешiмдердің бiрiн қабылдайды.

Аудандық (облыстық маңызы бар қаланың) шақыру комиссиясы әскери оқу орындарына түсетiн азаматқа қатысты оны конкурстық оқуға түсу емтихандарын тапсыру үшiн әскери оқу орнына жiберу туралы немесе оған жiберуден бас тарту туралы шешiм қабылдайды.

Шақыру комиссиясының шешiмi әскери қызметке шақыруға жатқызылған азаматқа хабарланады, шешiмнiң көшiрмесi оның қалауы бойынша қолына берiледi.

Азамат шақыру комиссиясының шешiмiне сот тәртiбiмен немесе облыстық (республикалық маңызы бар қаланың және астананың) шақыру комиссиясына шағымдана алады. Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың және астананың) шақыру комиссиясына алдын ала жүгіну сотқа жүгiну үшін мiндеттi шарт болып табылмайды.

Арыздар облыстық (республикалық маңызы бар қаланың және астананың) шақыру комиссиясында және сотта бiр мезгiлде қаралған кезде облыстық (республикалық маңызы бар қаланың және астананың) шақыру комиссиясы арызды қарауды соттың шешiмi күшiне енгенге дейiн тоқтата тұрады.

Соттың шешімін тиiстi шақыру комиссиялары міндеттi түрде орындауға тиiс.

4. Қорғаныс министрi және басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың бiрiншi басшылары денсаулық жағдайына байланысты әскери қызметке жарамсыз адамдарға қатысты әскерге шақыру туралы шақыру комиссиясы шешiмiнiң күшiн жоюға және оларды әскери ант қабылдағанға дейiн шақыру комиссияларына қайтаруға құқылы.

 21-бап. Медициналық комиссиялар

1. Әскерге шақырылушыларды және әскери оқу орындарына түсетiн азаматтарды медициналық куәландырудан өткiзу үшiн шақыру комиссияларының құрамында медициналық комиссиялар құрылады.

2. Медициналық комиссиялар әскерге шақырылушыларды және әскери оқу орындарына түсетiн азаматтарды медициналық куәландырудың нәтижелерi бойынша олардың әскери қызметке жарамдылық деңгейi туралы қорытынды бередi.

3. Медициналық куәландырудың тәртiбi және медициналық комиссиялардың құрамы Әскери-дәрiгерлiк сараптама ережелерiмен айқындалады.

 22-бап. Әскери қызметке шақыруға жататын

азаматтардың мiндеттiлiгі

Әскери қызметке шақыруға жататын азаматтар жергiлiктi әскери басқару органының шақыру қағазы бойынша шақыру комиссиясына келуге міндетті. Шақыру қағазын азаматтың жеке өзіне жергілiкті әскери басқару органдарының лауазымды адамдары немесе жұмыс (оқу) орны бойынша ұйымның басшысы қол қойғызып тапсырады.

Шақыру қағазын азаматтың жеке өзiне тапсыру мүмкін болмаған жағдайда, оның келуін қамтамасыз ету тиiстi iшкi iстер органына жүктеледі.

 23-бап. Азаматтарды мерзiмдi әскери қызметке шақыру

1. Азаматтарды мерзiмдi әскери қызметке шақыру Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң қаулысы негiзiнде жылына екi рет жүргiзіледi.

Он сегiзден жиырма жетi жасқа дейiнгi, шақыруды кейінге қалдыруға немесе шақырудан босатылуға құқығы жоқ азаматтар Қарулы Күштердi, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды жасақтау үшін қажетті мөлшерде мерзiмдi әскери қызметке шақыруға жатады.

2. Оқу орындарынан шығарылған, сондай-ақ осы Заңның 16-бабының 4-тармағында көрсетілген, жиырма жетi жасқа толмаған және әскерге шақыру бойынша әскери қызметтің белгiленген мерзімін өткермеген азаматтар осы Заңға сәйкес мерзiмді әскери қызметке шақыруға жатады.

 24-бап. Запастағы офицерлерді әскери қызметке шақыру

Жиырма тоғыз жасқа дейінгi, әскери қызметке жарамды запастағы офицерлер уәкілеттi органдардың өтiнiмдерi бойынша Қазақстан Республикасы Үкiметінің қаулысы негiзінде бейбiт уақытта офицерлер құрамының лауазымдарында әскери қызмет өткеру үшін шақырылады.

 25-бап. Әскери мiндеттілердi әскери жиындарға шақыру

Әскери мiндеттiлер әскери жиындарға Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң қаулысы негізiнде шақырылады.

 26-бап. Азаматтарды жұмылдыру бойынша және соғыс

уақытында шақыру

1. Азаматтарды жұмылдыру бойынша және соғыс уақытында әскери қызметке шақыру Қазақстан Республикасы Президентi Жарлығының негiзiнде және осы Заңда белгiленген тәртіппен жүргiзiледi.

2. Жұмылдыру бойынша және соғыс уақытында әскери қызметке шақырылған әскери міндеттiлер мен әскерге шақырылушыларға жұмыс, қызмет орны бойынша толық есеп айырысу жүргізiледі, нақты жұмыс iстеген уақыты үшін жалақы, шығу жәрдемақысы және пайдаланылмаған демалысы үшін өтемақы төленеді. Жұмылдыру бойынша және соғыс уақытында шақырылған азаматтарға өздерi тұрған тұрғын алаң сақталады. Жұмылдыру бойынша және соғыс уақытында әскери қызметке шақырылған азаматтардың отбасыларын мемлекеттік қамсыздандыру (жәрдемақылар, зейнетақылар) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүргiзiледi.

3. Жергіліктi атқарушы органдар, ұйымдар жұмылдыруды өткiзу кезiнде және соғыс уақытында әскери міндеттілер мен әскерге шақырылушылардың уақтылы хабардар етiлуін және жиын пункттеріне немесе әскери бөлiмдерге жеткiзiлуін қамтамасыз етуге міндеттi.

27-бап. Әскери қызметке шақыруды кейiнге қалдыру

1. Азаматтарды әскери қызметке шақыру аудандық (облыстық маңызы бар қаланың) шақыру комиссиясының шешiмi бойынша кейiнге қалдырылады.

Мынадай негіздер бойынша:

1) отбасы жағдайы бойынша;

2) білімін жалғастыру үшін;

3) денсаулық жағдайы бойынша;

4) басқа да себептер бойынша кейiнге қалдырылуы мүмкін.

2. Отбасы жағдайына байланысты:

1) басқа адамның көмегiне мұқтаж және толық мемлекеттiк күтiмге алынбаған отбасы мүшелерiн күтумен айналысатын, онымен бiрге немесе бөлек тұратын жақын туыстары немесе Қазақстан Республикасының аумағында тұратын басқа да адамдар болмаған жағдайда, заң бойынша аталған отбасы мүшелерін асырауға мiндетті азаматтарды;

мыналар:

әкесi, анасы, әйелi, сондай-ақ әскерге шақырылушының ата-анасы болмаған жағдайда, егер олар оның асырауында болса, зейнеткер жасына жеткен немесе бiрiншi немесе екiншi топтағы мүгедектер болып табылатын атасы мен әжесi;

ата-анасы болмаған жағдайда, бiрiншi немесе екiншi топтағы мүгедектер болып табылатын немесе он сегіз жасқа толмаған аға-інілерi, апа-қарындастары;

асырауында әскерге шақырылушыдан басқа бiріншi немесе екiншi топтағы мүгедектер болып табылатын немесе он сегiз жасқа толмаған бiр және одан да көп балалары бар және оларды күйеусiз (әйелсiз) тәрбиелеп отырған анасы (әкесi);

өзiнiң асырауында жасы бойынша еңбекке қабiлетсiз немесе бiрiншi немесе екiншi топтағы мүгедектер болып табылатын бiр және одан да көп жалғызiлiктi туыстары (әкесi, анасы, аға-інісi, апа-қарындасы) бар және оларды күйеусiз (әйелсiз) асырап отырған анасы (әкесi);

бiріншi немесе екiншi топтағы мүгедек болып табылатын екіншiсiн өзi асырайтын және әскерге шақырылушыдан басқа он сегiз жасқа дейінгі бiр және одан да көп бала тәрбиелеп отырған ата-анасының бiрi басқа адамның көмегiне және күтіміне мұқтаж отбасы мүшелерi болып табылады;

2) өзiнiң асырауында:

анасыз тәрбиелеп отырған баласы;

ата-анасының қайтыс болуына, сондай-ақ олардың ата-ана құқығынан айырылуына немесе соттың бас бостандығынан айыруға соттауына байланысты кемiнде екi жыл тәрбиесiнде және асырауында болған адамдар бар азаматтарды;

3) некеде тұрған және бiр және одан да көп баласы бар азаматтарды әскери қызметке шақыру кейiнге қалдырылады.

3. Білімін жалғастыру үшін әскери қызметке шақыру:

1) білім беру ұйымдарында орта жалпы білiм алып жүрген азаматтарға, оқу кезеңіне;

2) тиiстi білім беру ұйымдарында, сондай-ақ басқа мемлекеттердің жоғары оқу орындарында күндiзгі оқу нысаны бойынша бастапқы кәсіптік, орта кәсіптiк немесе жоғары кәсіптiк білім алатын азаматтарға оқитынын растайтын құжаттарды берген кезде, бiр жоғары оқу орнын бiтiргенге дейiн;

3) жоғары оқу орнынан кейiнгі кәсiби білім алатын азаматтарға оқу кезеңіне кейінге қалдырылады.

4. Денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке шақыруды кейінге қалдыру азаматтарға шақыру комиссиясының шешiмiмен бiр жылға дейінгi мерзiмге беріледi.

5. Басқа себептер бойынша әскери қызметке шақыру:

1) ауылдық (селолық) жерлерде орналасқан білiм беру ұйымдарының орта кәсіптiк немесе жоғары кәсіптiк педагогикалық білiмi бар және мамандығы бойынша жұмыс iстейтiн оқытушыларына, жұмыс iстеп жүрген бүкiл кезеңiне;

2) тиiстi бiлiмi бар, мамандығы бойынша ауылдық (селолық) жерлерде тұрақты жұмыс iстейтiн дәрiгерлерге денсаулық сақтау ұйымдарында жұмыс iстеп жүрген бүкіл кезеңiне;

3) Қазақстан Республикасы Парламентiнiң немесе жергiлiктi өкiлдi органдардың депутаттарына, олардың депутаттық өкілеттігi мерзiміне;

4) анықтау, алдын ала тергеу жүргiзiліп жатқан немесе соттар қылмыстық iстерiн қарап жатқан адамдарға, тиiсiнше оларға қатысты анықтау, тергеу аяқталғанға немесе сот үкiмi күшіне енгенге дейiн;

5) дiни атағы немесе тiркелген діни бiрлестіктерде штаттық лауазымы бар әскерге шақырылушыларға, діни қызметi кезеңіне;

6) тiзбесiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайтын ұйымдарда мамандығы бойынша жұмысқа кiрген азаматтарға, бүкiл жұмыс кезеңiне кейiнге қалдырылады.

6. Офицерлер құрамының әскери атағы беріле отырып запасқа қойылған азаматтарды осы баптың 1-тармағының 1), 3) және 4) тармақшаларында, 3-тармағының 3) тармақшасында көзделген негіздер бойынша әскери қызметке шақыру кейiнге қалдырылады.

7. Әскери жиындарға шақыру кейiнге қалдырылмайды.

8. Осы баптың 1-тармағының 3) тармақшасында және 5-тармағының 6) тармақшасында көзделген негiздер бойынша кейiнге қалдыруды қоспағанда, жұмылдыру бойынша және соғыс уақытында әскери қызметке шақыру кезiнде азаматтарды шақыруды кейінге қалдыру тоқтатыла тұрады.

9. Жеке өтiнішін және мүдделi адамдар мен халықты әлеуметтiк қорғау органдарынан нотариаттық куәландырылған тиiстi құжатты ұсынған кезде, осы баптың 1-тармағының 3) тармақшасында және 4-тармағында аталған адамдардан басқа, азаматтар әскерге шақыруды кейiнге қалдырудан бас тартуға құқылы және әскери қызметке шақырылуы мүмкін.

10. Осы бапта көзделген шақыруды кейiнге қалдырудың негiздерi жойылған азаматтар осы Заңда белгіленген тәртiппен әскерге шақыруға жатады.

 28-бап. Әскери қызметке шақырудан босату

1. Бейбiт уақытта шақыру бойынша әскери қызметке шақырудан:

1) әскери қызметті өткеріп жүрген немесе өткерген;

2) денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамсыз деп

танылған;

3) жиырма жетi жасқа толғаннан кейiн мерзiмдi әскери қызметке

заңды негiзде шақырылмаған;

4) әскери қызметтi өткеру кезеңiнде қызметтік мiндеттерiн атқару кезiнде туыстарының бiрi (әкесi, анасы, аға-інісi немесе апа-қарындасы) қаза тапқан, қайтыс болған немесе бiрiншi немесе екінші топтағы мүгедек болып қалған;

5) басқа мемлекетте әскери (баламалы) қызмет өткерген;

6) ғылыми дәрежесi бар азаматтар босатылады.

2. Офицерлер құрамының әскери атағы беріле отырып, запасқа қойылған азаматтар жиырма тоғыз жасқа толғаннан кейін, сондай-ақ осы баптың 1-тармағының 1), 2), 5) және 6) тармақшаларында көзделген негiздер бойынша әскери қызметке шақырудан босатылады.

3. Әскери жиындарға шақырудан:

1) тiзбесiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайтын ұйымдарда мамандықтары бойынша жұмысқа кiрген әскери мiндеттілер, жұмыс iстеп жүрген бүкiл кезеңіне;

2) Қазақстан Республикасының мемлекеттiк органдарында қорғанысты, қауiпсiздiктi және құқық тәртiбiн қамтамасыз етуге байланысты лауазымдарда жұмыс iстейтiн адамдар;

3) мемлекеттiк, азаматтық және эксперименттік авиацияның авиациялық персоналы;

4) ауыл шаруашылығында және ауыл шаруашылығы техникасын жөндеу ұйымдарында жұмыс iстейтiн адамдар, егіс және егiн жинау жұмыстары кезеңiне;

5) күндiзгi нысанда оқытатын бiлiм беру ұйымдарының педагог қызметкерлерi оқу жылы кезеңiне;

6) күндiзгi нысанда оқытатын бiлiм беру ұйымдарында оқитындар;

7) әскери мiндеттi әйелдер;

8) әскери мiндеттілер запасқа шығарылғаннан кейiнгі екi жыл ішінде;

9) он сегiз жасқа дейiнгі үш және одан да көп баласы бар адамдар;

10) өздерiне қатысты анықтау, алдын ала тергеу жүргiзiлiп жатқан немесе сот қылмыстық iс қарап жатқан адамдар;

11) Қазақстан Республикасы Парламентiнiң немесе жергіліктi өкілді органдардың депутаттары болып сайланған әскери міндеттілер босатылады.

4. Осы баптың 3-тармағының 1) және 8) тармақшаларында аталған әскери міндеттілер арнаулы жиындардан өтуден босатылмайды.

5. Денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамсыз деп танылған азаматтар жұмылдыру бойынша және соғыс уақытында әскери қызметке шақырудан босатылады.

6. Мүдделі адамдардан нотариаттық куәландырылған тиісті құжаттарды және өтінішін ұсынған кезде, осы баптың 1-тармағының 2) тармақшасында аталған азаматтардан басқа, әскери қызметке шақырудан босатылуға құқығы бар азаматтар олардың қалауы бойынша әскери қызметке шақырылуы мүмкiн.

7. Сотталғандығы заңда белгіленген тәртіппен өтелмеген және алып тасталмаған азаматтар бейбiт уақытта әскери қызметке шақыруға жатпайды.

8. Осы баптың 1-тармағының 2) тармақшасында көзделген шақырудан босатудың негiздерi жойылған азаматтар осы Заңда белгiленген тәртіппен әскерге шақыруға жатады.

КЕЛIСIМШАРТ БОЙЫНША ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТ

1. Әскери қызмет өткеру туралы келісiмшартты Қазақстан Республикасының азаматы Қарулы Күштердiң, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың уәкілеттi лауазымды адамымен жасасады.

2. Келiсiмшарт ерiктi түрде Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес екi тараптың арасында жазбаша жасалады және өз қолданысын:

1) мерзiмнің өтуi бойынша;

2) әскери қызметшiнiң мерзiмiнен бұрын босатылуына байланысты;

3) әскери қызметшiнiң әскери қызмет өткеру туралы басқа келiсiмшартты жасасқан күнінен бастап;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген өзге де жағдайларда тоқтатады.

3. Әскери қызмет өткеру туралы келісiмшартта азаматтың әскери қызметке кiруiнiң ерiктілiгi, азаматтың әскери қызметті өткеруге мiндеттенген мерзiмi мен келiсiмшарттың басқа да талаптары бекiтіледi.

4. Әскери қызмет өткеру туралы келiсiмшарттың талаптары азаматтың келiсiмшартта белгiленген мерзiм ішінде Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда әскери қызмет өткеру мiндеттiлiгiн қамтиды. Келiсiмшарттың талаптарында Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген жеңілдіктер, кепiлдiктер мен өтемақылар алуды қоса алғанда, азаматтың өз құқықтары мен өзiнің отбасы мүшелерi құқықтарының сақталу құқығы көрсетіледi.

5. Қазақстан Республикасының Президентi лауазымға тағайындаған әскери қызметшілер тиiстi лауазымдағы әскери қызметтi әскери қызмет өткеру туралы келісiмшарт жасаспастан өткередi.

Аталған әскери қызметшiлер қызметiнен босатылғаннан кейiн Әскери қызмет өткеру ережелерiмен айқындалған тәртiппен әскери қызмет өткеру туралы жаңа келісiмшарт жасасады немесе әскери қызметтен босатылады.

6. Жоғары білімі бар және алты ай қызмет өткерген мерзiмдi қызметтің әскери қызметшілерi Әскери қызмет өткеру ережелерiнде айқындалған тәртіппен келiсiмшарт бойынша әскери қызметке кiруге құқылы.

 30-бап. Келiсімшарт бойынша әскери қызметке кiретiн

адамдарға қойылатын талаптар

1. Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке кiретiн адамдар мынадай талаптарға сай келуге:

1) Қазақстан Республикасының азаматтығы болуға;

2) курсанттарды қоспағанда, он тоғыз жастан кiшi және әскери атағына байланысты әскери қызметте болудың осы Заңмен белгіленген шектi жасынан үлкен болмауға тиiс.

2. Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке:

1) сот әрекетке қабiлетсiз немесе әрекет қабілеті шектеулi деп таныған;

2) дәрiгерлiк комиссияның қорытындысына сәйкес әскери қызмет міндеттерін атқаруға кедергі келтiретін науқасы бар;

3) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген шектеулердi өзiне қабылдаудан бас тартқан;

4) әскери қызметке кiрер уақытта заңда белгіленген тәртiппен өтелмеген немесе алып тасталмаған сотталғандығы бар не өзiне қатысты қылмыстық iс қозғалған;

5) әскери қызметке кiрер алдындағы екi жыл iшiнде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін тәртіптiк жауаптылыққа тартылған;

6) әскери қызметке кiрер алдындағы бiр жыл iшiнде қасақана құқық бұзушылығы үшiн сот тәртiбiмен әкiмшілік жаза қолданылған;

7) әскери қызметке кiруге дейiнгi үш жыл iшiнде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшiн сот тәртiбiмен әкiмшiлiк жаза қолданылған;

8) егер босатылғанына бiр жыл толмаса, мемлекеттік қызметтен терiс себептермен босатылған адамдар қабылданбайды.

3. Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке кiретiн адамға қатысты арнайы тексеру жүргізiледi.

4. Адамның белгiленген талаптарға сәйкестігін айқындау үшiн Әскери-дәрiгерлiк сараптама ережелерiне сәйкес медициналық куәландыру жүргiзiледi. Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке болмашы шектеулермен әскери қызметке жарамды деп танылған адам қабылдануы мүмкін.

5. Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке кiретiн адамнан бас тарту үшін:

1) осы баптың 2-тармағында көрсетілген мәліметтердi бұрмалау;

2) кандидаттың әскери-есептiк мамандығы бойынша бос қызмет орындарының жоқтығы да негiздер болып табылады.

 31-бап.  Азаматтардың әскери оқу орындарына түсуi.

Әскери оқу орындарында оқитын азаматтармен

әскери қызмет өткеру туралы келiсiмшарттар

жасасу

1. Әскери оқу орындарына:

2) қабылданар жылы жиырма төрт жасқа толмаған әскери қызмет өткерген азаматтардың және мерзiмдi әскери қызмет өткерiп жүрген әскери қызметшілердің;

3) келісiмшарт бойынша әскери қызмет өткерiп жүрген әскери қызметшiлердiң түсуге құқығы бар.

Әскери даярлық бойынша қосымша бағдарламалары бар бiлiм беру ұйымдарының тәрбиеленушілері әскери оқу орындарына түсуде артықшылығы бар құқыққа ие болады.

2. Курсанттың (тыңдаушының) әскери оқу орнына қабылданған күнi оның қызметтiк міндеттерін атқара бастаған күнi болып есептеледi.

3. Әскери оқу орындарына қабылданған азаматтар әскери лауазымдарға Әскери қызмет өткеру ережелеріне сәйкес тағайындалады.

4. Әскери қызметті өткермеген азаматтар әскери оқу орындарына қабылданған кезде әскери қызметшi мәртебесiне ие болады және олар он сегіз жасқа толғаннан кейiн, бiрақ әскери оқу орнында кемiнде бiрiншi курсты аяқтаған соң әскери қызмет өткеру туралы келiсімшарт жасасады.

Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеріп жүрген әскери қызметшілер әскери оқу орындарына қабылданған кезде әскери қызмет өткеру туралы жаңа келiсімшарт жасасады.

Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткерген, сондай-ақ шақыру бойынша әскери қызмет өткерiп жүрген немесе өткерген азаматтар әскери оқу орындарына қабылданған кезде қабылданғаны туралы бұйрық шығарылған күннен бастап әскери қызметте өткеру туралы келiсімшарт жасасады.

Осы Заңмен белгiленген тәртiпте әскери қызмет өткеру туралы келiсiмшарт жасасудан бас тартқан әскери қызметшілер әскери оқу орындарынан шығарылуға жатады.

5. Әскери оқу орындарына қабылданбаған әскери қызметшілер Әскери қызмет өткеру ережелерiмен белгіленген тәртiпте әскери қызметті одан әрi өткеру үшін жiберіледi.

6. Әскери оқу орындарынан шығарылған, сондай-ақ әскери қызметтi өткеру туралы келісiмшарт жасасудан бас тартқан әскери қызметшілер, егер олар шақыру бойынша белгіленген әскери қызмет мерзiм өткермесе, тұрғылықты жерi бойынша әскери есепке қою үшiн жiберіледi және кейiн жалпы негіздерде әскери қызметке шақырылады. Бұл ретте үлгермеуi немесе тәртiпсiздiгi үшiн әскери оқу орнынан шығарылған әскери қызметшілер өздерінің оқуына жұмсалған бюджет қаражатын мемлекетке өтеуге міндеттi.

7. Әскери қызметшi әскери оқу орнын бiтіргеннен кейiн әскери қызмет өткеруден бас тартса немесе келiсiмшартты өз бастамасы бойынша бұзса, өзінің оқуына жұмсалған бюджет қаражатын мемлекетке өтеуге міндеттi. Ұстауға жататын сома келiсiмшарт мерзiмi аяқталғанға дейiн әрбiр толық өткерiлмеген айға барабар есептеледі.

8. Жоғары әскери оқу орындарын бiтiргеннен кейiн әскери қызметшiлерге лейтенант әскери атағы беріледi.

 32-бап. Келiсiмшарт мерзімі және оны жасасу тәртiбi

1. Әскери қызметті өткеру туралы келісім шарт әскери қызметте болудың шекті жасына жеткенге дейін үш жылға, бес жылға, он жылға немесе әскери оқу орнындағы оқу мерзіміне және оны бiтiргеннен кейiн әскери қызметке он жылға жасалуы мүмкін.

2. Кандидаттарды iрiктеу және олардың келiсімшарт бойынша әскери қызметке кiру тәртiбi Әскери қызмет өткеру ережелерiне сәйкес келеді.
§2. Әскер қатарына шақырылатын және шақырылған адамды дайындау.

Еліміздің қорғаныс саласы жылдан жылға күшейіп, әскер қатарының санына емес, сапасына мән беріліп келеді. Бұл уақыт талабының сұранысын орындау әрі қазақ әскерінің жан-жақты мобильді болуына мүдделілік таныту деген сөз. Ал бұдан мемлекеттің стратегиялық бекінісі нығая түседі. Қарулы Күштері айтарлықтай дамыған мемлекетке айналу үшін, әскер қатарына шақырудың алғышарттары тиімді болуы тиіс. Ол үшін әскер қатарына жастардың өздері тартылып тұратындай биік патриотизм қажет. Біле білсек, патриотизмнің өзіне адамдарды бірінші тәрбиелеу керек. Ол мектепте өтетін әскери іс-шаралар барысында қалыптасады. Мәселен, ҰОС, Ауған соғысының ардагерлерімен кездесу, патриоттық әдеби кітаптар, фильмдер жас ұрпақты Отанын сүюге алып келеді. Бұл тәрбие 17 жасқа дейін жалғасады.

Қарулы Күштер қатарына шақыру Елбасының жарлығы бойынша жүзеге асырылады. Жылына екі рет сәуір-маусым және қазан-желтоқсан айларында 18-ден 27 жасқа дейінгі ер азаматтар шақырылады. Біздің ұйымдастыру-жұмылдыру департаменті әр облыстағы қорғаныс департаменттеріне өтініш тапсырыс береді. Олар осы жоспармен жұмыс жасайды. Ал аймақтағы жастарды әскерге шақыруды жергілікті аудандағы әкімдіктер атқарады. Жалпы, біз әскерге жүз пайыз шақырамыз. Бірақ олардың көбісі медкомиссиядан өтпей қалып жатады. Бүгінде әскерге шақырған кезде мамандыққа көп көңіл бөлеміз.

2007 жылдан бері, әскери шақыру жұмыстарының жарқын көрініс берген тұсы- осы мамандардың шақырылуы десек қателеспейміз. Айталық, бұрындары сарбаздар, жауынгерлер әскери міндетін 2 жыл өтейтін.Сол екі жылдың жарты жылы үйренуге кетсе, қалған бір жарым жылына қызмет атқаратын. 2003-2004 жылдан бастап келісім-шарт бойынша әскерге алу ісі қолға алынды. Осыған байланысты мерзімді әскерге шақырылатын әскери қызметшілердің саны көбейіп кетті де, ол бізге тиімсіз болды. Өйткені, келген жастардың бәрі қызмет атқарады да кетіп қалады. Яғни жылда оның оорны ауысып отырады. Сондықтан 2005 жылы шілдеде заң бойынша әскери қызметтің мерзімі 1 жыл болып бекітілді. Сол бір жыл әскери қызметті маңызды, мәнді атқару үшін мамандықтары бойынша әскерге жіберу жұмыстары қолға алынды.

Қазір Қарулы Күштердің бәрінде трансформациялау жүргізіліп жатыр. Трансформация негізінде қазіргі заманғы соңғы техникаларды пайдалана алатын әскер керек. Яғни сан емес сапа жағына мән берудеміз. Биылдан бастап әскерге жаңа үрдіс енді. Ол Қазақстанның бітімгершілік батальонына-негізінен шет тілін білетін жастарды шақыру. Облыстарда шет тілін білетін жастардың тізімдері бар. Жалпы, ҚазБАТ-ты шет тілін білетін жастармен толықтырып отыруға шамамыз келеді. Өйткені, Қазақстан территориясында ғана емес, дүниежүзілік бітімгершілік күштерімен бірге ортақ келісім бойынша жұмыстар жүргізіледі. Оған әрине шет тілін білмейтіндерді алуға болмайды.

Біз әрбір азаматты 17 жастан кейін оқуға түскен, түспегенін, отбасы жағдайын бақылап отырамыз. Мәселен, жоғары оқу орнында инженерлікті бітірсе, оны техникалық әскерлерге шақырамыз. Ол онда жүргізуші немесе танкист болуы мүмкін. Одан басқа математика мен компьютер мамандығын бітіргендерді ракета және артиллерия әскеріне шақырамыз. Өйткені, олар электронды есептеу құрылғыларымен жақсы жұмыс істей алады.

Басқа әскер түріне троктаристерді, жүргізушілерді, байланыс мамандарын көбірек тартамыз. Аспазшылар да әскерге керек. Оған қоса, әскери техникалық мектептерге «әскери бөлімдерге осындай мамандықтар жетіспейді» деп тапсырыс береміз. Олар тапсырысқа сай механик-жүргізушілер, жүргізушілер дайындайды.

Елбасымыз өзі спортқа көп көңіл бөледі. Спорт халқымыздың денсаулығының жақсы болуына үлесін қосады. Генетикалық жағынан ата-бабаларымыз осал кісілер болмаған. Жыл он екі ай аттың жалында, түйенің қомында жүріп елін, жерін қорғаған. Сондай бабаларымыздың мықтылығы осы денсаулыққа байланысты. Сол себепті, спорт жағынан да арнаулы әскерлерді аэроұтқырлар бөліміне жібереді. Өйткені олардың орындайтын әскери тапсырмасы, қимыл-қозғалыстарын қиын болып келетіндіктен, дене бітімі жақсы жетілген жастар іріктелініп алынады. Сондай-ақ, спорт шеберлері мен спорт шеберлігіне кандидаттарды әскерлердің орталық спорт клубына (ЦСКА) жібереді.

Бұдан басқа, Төтенше жағдай министрлігінің бөлімдері, ішкі әскер, гвардияның өтініш қағаздары бойынша, біздің департамент әскерге керекті жастардың санын бөліп беріп отырады. Олар Отанымыздың шекарасын қорғау жұмыстарына қатысады. Мұнымен бірге мысалы заңгерлер көп. Ондай заңгерлердің көбісі әрине ішкі істер әскерлеріне кетеді. Өйткені Қарулы Күштерге қарағанда олардың өзгешілігі, көшедегі тәртіпті қадағалайды. Оған заң жағынан білімі жоқ жастарды жіберу қиын.

Өмір болған соң неше түрлі адамдар кездеседі. Заңгерлер тәртіп бұзу, басқа да құқық бұзу жағдайына қандай іс-шаралар қолдану керектігін көшеде жүріп, қызмет бабында орындай алады. Міне осылайша еліміздің көптеген қалаларында тәртіп орнауына көптеген заңгерлер еңбектерін сіңіріп жатыр. Ал республикалық гвардияға бойы 175 см астам, бетінде, денесіне көңіл аударатындай қалы мен тыртықтары жоқ жастарды алады. Өйткені, олардың бет-бейнесі басқа мемлекеттердің алдында еліміздің айнасы іспеттес.

Қазір жаппай жастарды әскерге шақыру біздің міндетіміз болып табылмайды. Өйткені, әскеріміздің құрамы аса үлкен емес. Республикамыздың ресурстары басқа мемлекеттермен салыстырған кезде, жақсы мамандармен, денсаулығы жақсы жастармен қамтамасыз етуге толық шамасы келеді. Мысалы, «жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар» демекші, бірінші маман, екінші денсаулық, үшінші білім отбасы жағдайының көрсеткіштері кімде жақсы болса, солар әскерге алынады.

Медициналық әскерге шақыру комиссияларының қалалардағы, аудандардағы іріктеу, сұрыптау жұмыстары жақсы жолға қойылған. Соңғы жылдары еліміздің экономикалық жағдайы көтерілді. Яғни 90-шы жылдармен салыстырғанда әлдеқайда жоғары. Десек те, жастардың дене бітімінің әлжуаздығы жиі кездесіп жатады. Ол жастардың дене шынықтыруға ден қоймағандығын көрсетеді. Іріктеу кезінде көбіне қала балаларының денсаулығы нашар болып келетінін байқаймыз. Оның үстіне, қала балалары оқуға түседі. Сондықтан, әскерге көбіне ауылдық жерлердің балалары келеді. Одан басқа, майтабан жастар бар. Ол қытайдың арзан аяқ киімдерінің салдарынан болады. Жалпы, тері аурулары, күрделі аурулары бар жастарды әскерге шақырмаймыз. Олардың дені запасқа жіберіліп отырады.

Әскер қатарына шақырылуға жарамды жастардың көбейгені, мамандығы мен денсаулығына байланысты оларды таңдау үдерісі- Қазақстан Қарулы Күштерін айбынды ете түспек.
V тарау.Келісім шарт бойынша әскери қызмет.

§1.Жалпы ережелері.
1. Әскери қызмет өткеру туралы келісiмшартты Қазақстан Республикасының азаматы Қарулы Күштердiң, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың уәкілеттi лауазымды адамымен жасасады.

2. Келiсiмшарт ерiктi түрде Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес екi тараптың арасында жазбаша жасалады және өз қолданысын:

1) мерзiмнің өтуi бойынша;

2) әскери қызметшiнiң мерзiмiнен бұрын босатылуына байланысты;

3) әскери қызметшiнiң әскери қызмет өткеру туралы басқа келiсiмшартты жасасқан күнінен бастап;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген өзге де жағдайларда тоқтатады.

3. Әскери қызмет өткеру туралы келісiмшартта азаматтың әскери қызметке кiруiнiң ерiктілiгi, азаматтың әскери қызметті өткеруге мiндеттенген мерзiмi мен келiсiмшарттың басқа да талаптары бекiтіледi.

4. Әскери қызмет өткеру туралы келiсiмшарттың талаптары азаматтың келiсiмшартта белгiленген мерзiм ішінде Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда әскери қызмет өткеру мiндеттiлiгiн қамтиды. Келiсiмшарттың талаптарында Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген жеңілдіктер, кепiлдiктер мен өтемақылар алуды қоса алғанда, азаматтың өз құқықтары мен өзiнің отбасы мүшелерi құқықтарының сақталу құқығы көрсетіледi.

5. Қазақстан Республикасының Президентi лауазымға тағайындаған әскери қызметшілер тиiстi лауазымдағы әскери қызметтi әскери қызмет өткеру туралы келісiмшарт жасаспастан өткередi.

Аталған әскери қызметшiлер қызметiнен босатылғаннан кейiн Әскери қызмет өткеру ережелерiмен айқындалған тәртiппен әскери қызмет өткеру туралы жаңа келісiмшарт жасасады немесе әскери қызметтен босатылады.

6. Жоғары білімі бар және алты ай қызмет өткерген мерзiмдi қызметтің әскери қызметшілерi Әскери қызмет өткеру ережелерiнде айқындалған тәртіппен келiсiмшарт бойынша әскери қызметке кiруге құқылы.

 30-бап. Келiсімшарт бойынша әскери қызметке кiретiн

адамдарға қойылатын талаптар

1. Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке кiретiн адамдар мынадай талаптарға сай келуге:

1) Қазақстан Республикасының азаматтығы болуға;

2) курсанттарды қоспағанда, он тоғыз жастан кiшi және әскери атағына байланысты әскери қызметте болудың осы Заңмен белгіленген шектi жасынан үлкен болмауға тиiс.

2. Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке:

1) сот әрекетке қабiлетсiз немесе әрекет қабілеті шектеулi деп таныған;

2) дәрiгерлiк комиссияның қорытындысына сәйкес әскери қызмет міндеттерін атқаруға кедергі келтiретін науқасы бар;

3) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген шектеулердi өзiне қабылдаудан бас тартқан;

4) әскери қызметке кiрер уақытта заңда белгіленген тәртiппен өтелмеген немесе алып тасталмаған сотталғандығы бар не өзiне қатысты қылмыстық iс қозғалған;

5) әскери қызметке кiрер алдындағы екi жыл iшiнде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін тәртіптiк жауаптылыққа тартылған;

6) әскери қызметке кiрер алдындағы бiр жыл iшiнде қасақана құқық бұзушылығы үшiн сот тәртiбiмен әкiмшілік жаза қолданылған;

7) әскери қызметке кiруге дейiнгi үш жыл iшiнде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшiн сот тәртiбiмен әкiмшiлiк жаза қолданылған;

8) егер босатылғанына бiр жыл толмаса, мемлекеттік қызметтен терiс себептермен босатылған адамдар қабылданбайды.

3. Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке кiретiн адамға қатысты арнайы тексеру жүргізiледi.

4. Адамның белгiленген талаптарға сәйкестігін айқындау үшiн Әскери-дәрiгерлiк сараптама ережелерiне сәйкес медициналық куәландыру жүргiзiледi. Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке болмашы шектеулермен әскери қызметке жарамды деп танылған адам қабылдануы мүмкін.

5. Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке кiретiн адамнан бас тарту үшін:

1) осы баптың 2-тармағында көрсетілген мәліметтердi бұрмалау;

2) кандидаттың әскери-есептiк мамандығы бойынша бос қызмет орындарының жоқтығы да негiздер болып табылады.

 31-бап.  Азаматтардың әскери оқу орындарына түсуi.

Әскери оқу орындарында оқитын азаматтармен

әскери қызмет өткеру туралы келiсiмшарттар

жасасу

1) әскери қызмет өткермеген, оқуға түсетін жылы он жетi жасқа толған, бiрақ жиырма бiр жастан аспаған азаматтардың;

2) қабылданар жылы жиырма төрт жасқа толмаған әскери қызмет өткерген азаматтардың және мерзiмдi әскери қызмет өткерiп жүрген әскери қызметшілердің;

3) келісiмшарт бойынша әскери қызмет өткерiп жүрген әскери қызметшiлердiң түсуге құқығы бар.

Әскери даярлық бойынша қосымша бағдарламалары бар бiлiм беру ұйымдарының тәрбиеленушілері әскери оқу орындарына түсуде артықшылығы бар құқыққа ие болады.

2. Курсанттың (тыңдаушының) әскери оқу орнына қабылданған күнi оның қызметтiк міндеттерін атқара бастаған күнi болып есептеледi.

3. Әскери оқу орындарына қабылданған азаматтар әскери лауазымдарға Әскери қызмет өткеру ережелеріне сәйкес тағайындалады.

4. Әскери қызметті өткермеген азаматтар әскери оқу орындарына қабылданған кезде әскери қызметшi мәртебесiне ие болады және олар он сегіз жасқа толғаннан кейiн, бiрақ әскери оқу орнында кемiнде бiрiншi курсты аяқтаған соң әскери қызмет өткеру туралы келiсімшарт жасасады.

Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеріп жүрген әскери қызметшілер әскери оқу орындарына қабылданған кезде әскери қызмет өткеру туралы жаңа келiсімшарт жасасады.

Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткерген, сондай-ақ шақыру бойынша әскери қызмет өткерiп жүрген немесе өткерген азаматтар әскери оқу орындарына қабылданған кезде қабылданғаны туралы бұйрық шығарылған күннен бастап әскери қызметте өткеру туралы келiсімшарт жасасады.

Осы Заңмен белгiленген тәртiпте әскери қызмет өткеру туралы келiсiмшарт жасасудан бас тартқан әскери қызметшілер әскери оқу орындарынан шығарылуға жатады.

5. Әскери оқу орындарына қабылданбаған әскери қызметшілер Әскери қызмет өткеру ережелерiмен белгіленген тәртiпте әскери қызметті одан әрi өткеру үшін жiберіледi.

6. Әскери оқу орындарынан шығарылған, сондай-ақ әскери қызметтi өткеру туралы келісiмшарт жасасудан бас тартқан әскери қызметшілер, егер олар шақыру бойынша белгіленген әскери қызмет мерзiм өткермесе, тұрғылықты жерi бойынша әскери есепке қою үшiн жiберіледi және кейiн жалпы негіздерде әскери қызметке шақырылады. Бұл ретте үлгермеуi немесе тәртiпсiздiгi үшiн әскери оқу орнынан шығарылған әскери қызметшілер өздерінің оқуына жұмсалған бюджет қаражатын мемлекетке өтеуге міндеттi.

7. Әскери қызметшi әскери оқу орнын бiтіргеннен кейiн әскери қызмет өткеруден бас тартса немесе келiсiмшартты өз бастамасы бойынша бұзса, өзінің оқуына жұмсалған бюджет қаражатын мемлекетке өтеуге міндеттi. Ұстауға жататын сома келiсiмшарт мерзiмi аяқталғанға дейiн әрбiр толық өткерiлмеген айға барабар есептеледі.

8. Жоғары әскери оқу орындарын бiтiргеннен кейiн әскери қызметшiлерге лейтенант әскери атағы беріледi.

 32-бап. Келiсiмшарт мерзімі және оны жасасу тәртiбi

1. Әскери қызметті өткеру туралы келісім шарт әскери қызметте болудың шекті жасына жеткенге дейін үш жылға, бес жылға, он жылға немесе әскери оқу орнындағы оқу мерзіміне және оны бiтiргеннен кейiн әскери қызметке он жылға жасалуы мүмкін.

2. Кандидаттарды iрiктеу және олардың келiсімшарт бойынша әскери қызметке кiру тәртiбi Әскери қызмет өткеру ережелерiне сәйкес айқындалады.

Еліміздің қорғаныс саласы жылдан-жылға күшейіп, әскер қатарының санына емес, сапасына аса мән беріліп келеді. Қорғаныс қабілетін арттыруға әскери құрама­ларға келісім-шартпен қызмет ететін азаматтар мен азаматшаларды тарту маңызды екені айқын.

Үміткерлерді сапалы жинақтау үшін жауапты лауазымдық тұлға­лар­дың міндетін арттыру 2009 жылдың 22 маусымындағы №221 Қорғаныс министрінің “Сарбаздар мен сер­жант­тар құрамы келісім-шарт бой­ын­ша әскери қызметшілерінің әске­ри қызметке кіру және өткеру бөлі­гінде Қарулы Күштерде, басқа да әскер тектері мен әскери құралым­дарында әскери қызмет өткеру ере­желерін қолдану туралы нұсқау­лық­ты бекіту туралы” бұйрығында көр­сетілген. Қорғаныс министрі өзінің бұйрығында жергілікті әскери ұйым­дардың жауапты тұлғаларына және әскери бөлім командирлеріне осы жұ­мысты өткізу ережелерін көр­сеткен.

Қазіргі таңда Қарулы Күштерде кәсіпқой әскерлерді құру үшін үлкен жұмыстар жүргізілуде. Келісім-шарт бойынша Қарулы Күштердің қата­рына 19 жастан асқан жас азаматтар қабылданады. Атырау облысы қорға­ныс істері жөніндегі департаменті келісім-шарт бойынша әскери қыз­мет­ке әскери қызметшілерді жинақ­тауда. Келісім-шарт бойынша әске­ри қызметке өткен жастарымызға әскери қызметші аталған соң көп жеңілдіктер бар: еңбекақысының жылма-жыл өсуі, 45 тәулік кезекті еңбек демалысы, білім деңгейін көтеремін дегендерге 50 пайыздық жеңілдік және 45 жастан бастап зейнеткерлікке шығу мүмкіндігі.

Әскери қызметке азаматтарды қабылдамас бұрын жергілікті және облыстық департаменттен дәрігерлік сараптамадан, психолог маманның алдынан өткізіледі. Сол мамандар­дың сынағынан сүрінбей өтсе ғана әскери қызметке қабылданады.

Келісім-шарт бойынша әскери қызмет өтеуге ниет білдіретіндер саны өте көп. Қарулы Күштерге өз ісінің майталманы бола алатын, моральдық, психологиялық ұстамды және дене даярлығы мықты, әрі кәсіптік деңгейі жоғары азаматтар конкурстық іріктеуден кейін қабылданады.

2009-2010 жыл аралығында Қа­рулы Күштерге 81 адам бағытталды, оның ішінен 72-сі әскери қызметін өтеп жатыр.  Атырау облысының қорғаныс істері жөніндегі қалалық басқармасы мен аудандық бөлім­дерін­де әскери қызметке орналасу ба­ғыттары жөніндегі ақпараттар тақ­тасы орнатылған.

Келісімшарт қызметіне шақырылушына ұсынылатын талаптар

Келісімшарт бойынша әскери қызметке түскен тұлғалар мына талаптарға жауап береді:

ҚР азаматтығы болуы керек;

курсанттарды қоспағанда, он тоғыз жастан кiшi және әскери атағына байланысты әскери қызметте болудың белгиленген шектi жасынан үлкен болмауға тиiс.

Келісімшарт бойынша әскери қызметке мына тұлғалар қабылданбайды:

сот әрекетке қабiлетсiз немесе әрекет қабілеті шектеулi деп таныған;

дәрiгерлiк комиссияның қорытындысына сәйкес әскери қызмет міндеттерін атқаруға кедергі келтiретін науқасы бар;

ҚР заңдылығымен бекітілген шектеулерді қабылдағысы келмейтін тұлғалар;

әскери қызметке келген уақытында сотталған және жазасы өтеліп бітпеген болса, заң негізінде кінә алынбаса, немесе қылмысты іс қозғалған болса;

әскери қызметке кiрер алдындағы екi жыл iшiнде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін тәртіптiк жауаптылыққа тартылған;

әскери қызметке кiрер алдындағы бiр жыл iшiнде қасақана құқық бұзушылығы үшiн сот тәртiбiмен әкiмшілік жаза қолданылған;

әскери қызметке кiруге дейiнгi үш жыл iшiнде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшiн сот тәртiбiмен әкiмшiлiк жаза қолданылған;

мемлекеттік қызметтен теріс мінезі үшін қуылып, қуылғанынан бір жыл уақыт өтпесе.

Әскери қызметке келісімшарт бойынша келген тұлғаға арнайы тексеру жүреді. Тұлғаның сәйкестігін анықтау үшін бекітілген талаптар бойынша медициналық куәландыру жасалады. Келісімшарт бойынша әскер қатарына әскери қызметке жарайтын тұлғалар алынады.

Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке кiретiн адамнан бас тарту үшін:

осы баптың 2-тармағында көрсетілген мәліметтердi бұрмалау;

кандидаттың әскери-есептiк мамандығы бойынша бос қызмет орындарының жоқтығы да негiздер болып табылады.