Дамудың екінші кезеңі 3 жылдық(2016 жылдан бастап 2018 жыл) жоспарды қосып қарастырады, бұл жоспардың барысында құрылыс пен даму бойынша негізгі әрекеттер жүзеге асырылады.
Қазақстан бір уақытта барлық дерлік анықталған объект топтарында дамуын бастағандықтан, әрекет етудің уақыт шегі нақтыланып, бөлінуі туралы сұрақтар дайындық барысында шешілуі керек. Тәуекелділік деңгейі төмен, және тез жүзеге асатын жобалар жоғары басымдылыққа ие болуы қажет. Әлбетте, тау, көл мен жағажайдағы демалыстар іскерлік алаңдарда, туристік инфрақұрылымның даму жобасы мен саяхатшыларды орналастыру объектісі болып, аталған кезеңде инвестицияның негізгі объектісі болуы қажет. Аталған қаражаттың жұмсалуы, Бурабай, Кендерлі мен Алматы аймақтарында ерекше жүзеге асырылуы қажет. Аталған кезеңнің шегінде, қаражатты жұмсау көлемінен дамудың 45-50% игерілуі болжанып отыр.
Дамудың үшінші кезеңісоңғы екі жылды (2019 – 2020 жж.) қосып қарастырады, екінші кезеңнің жалғасы бола тұра, туристтік инфрақұрылымның құрылу соңы мен ұлттық жобадағы негізгі супрақұрылымның, көбінде қонақ үйлік өнеркәсіп аймағында жүзеге асырылуы қарастырылады, сонымен қатар, тұтастай мемлекеттегі ірі аймақтық жобалардың дамуына қатысу мен жеке бастаулардың қолдауымен туризм аймағын әртараптандыру мен кеңейту көрініс табады. Дамудың соңғы кезеңі осы жоспар шеңберінде орындалатын жұмыстың 25-тен 30% -ға дейін жоспарланған инвестициялық көлемінің орындалуына мүмкіндік береді (Кесте 32).
Кесте 32 - Инвестиция түрлері бойынша туризмді дамытуда жүйелік жоспардың инвестициялық қажеттіліктері
(АҚШ млн. долл.)
|
|
2013-2015
|
%
|
2016-2018
|
%
|
2019-2020
|
%
|
Барлығы 2013-2020
|
Туризмге қатысты барлық инфрақұрылым
|
1 010,8
|
42%
|
3 181,3
|
77%
|
2 176,4
|
82%
|
6 368,6
|
Барлық инфрақұрылым
|
1 377,2
|
58%
|
971,0
|
23%
|
480,5
|
18%
|
2 828,7
|
Барлық инвестициялық қажеттіліктер
|
2388,1
|
1,0
|
4 152,3
|
1,0
|
2656,9
|
1,0
|
9 197,3
|
Ескерту –[112] мәліметтері негізінде автор құрастырған
|
Осыған дейін көрсетілген нарықтық талдау негізінде Қазақстан туризміне инвестицияның әлеуеті бар және ол қазіргі жоспардың мерзімі аясында өсіп отыратындығы анық.Қазақстандағы 2020 жылға дейінгі туризм бойынша инвестициялық стратегияның нарықтық талдауының қорытындылары келесілер болып табылады:
отандық және жақын аймақтық нарықтар (әсіресе ТМД мемлекеттері) бүгінгі күнде доминантты басымдықты аймақтағы бәсекеге қабілетті халықаралық деңгейде ұсынысы жоқ күн және жағажай өніміне беретіндігін көрсетіп отыр. Осы нарықтардағы белгілі бір өнімдердің орасан зор әлеуетін ескере отырып, инвестиция жасау мен дамуға шектеулерге күн мен жағажайға (Каспий теңізінінің басымдығы) әлеуетті алаңдардың объективті жарамдылығы мен тартымдылығы болса, екінші жағынан аймақтық нарықтағы өнімнің сапасы қазіргі туризм орындарындағы (Түркия, Малайзия және т.б.) өнімге сәйкес келтіріп, Қазақстан туризмнің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға кететін уақыт болып табылады;
география мен ел ресурстарын талдау таулар мен өзендерді Қазақстан имиджінің әлеуетті және маңызды өнімі ретінде көрсетеді, алайда, аймақтық нарықтар (Ресейді қоспағанда) халықаралық нарыққа қарағанда төмен қызығушылықта болады, оның бір айқын көрінісі тұрғындар санымен шаңғышылар санының арақатынасының төмен болуы деп айтуға болады. Бірақ кейбір орталық-азия мемлекеттеріндегі (әсіресе Қазақстан) экономикалық параметрлер батыс параметрлеріне жылдам қарқынмен жетіп келе жатқан Орталық Азиядан саяхаттау үлгісінің батыс Еуропадағы немесе АҚШ-дағы саяхаттау үлгідерінен айырмашылықтары өте көп. Ары қарай қазіргі туристік мінез-құлық бұрын құжатта сипатталып кеткен көптеген өнімдерді жеткізу төмен сипаттамаларымен басшылық етеді.Экономиканың жылдам даму қарқынына үлгермей жатқан күтілетін туристік мінез-құлық өзгерістерінде осы өнім аясындағы ұсыныспен халықаралық деңгейде бәсекеге қабілеттіліктен туындаған сұранысқа негізіделеді, таулар мен өзендер ортамерзімдік болашақта Қазақстандағы инвестициялаудың мүмкін екінші объектісі, және Шығыс Қазақстандағы (Алматы облысы және Шығыс Қазақстан) ең маңызды стратегиялық элементтер болып табылады;
Қазақстанның басты қалалары үш маңызды топтарда әлеуеті қызығушылық тудырады – жылдам дамушы (Қытай, Үндістан), қаржылық әл-ауқат (Ресей, БАӘ) және Еуропа. Туризмді дамыту және мәдениет пен аз үзіліс нәтижесінде бизнес арқылы дамитындығы күтілуде. Осы өнімдерді бизнес, мәдениет және қысқа үзіліс қиыстыру сәтінен бастап, қалалық туризмді құрамдастырудағы инвестициялармен түбегейлі туристификация және туризмнің құндылықтарында жоқ элементтерді қосу үдерісіне Астана және Алматы қалалары жылдам қосылуы шартымен инвестициялық басымдықтарының маңызды ауқымын кеңейтетін бәсекеге қабілетті қаланың толық пакетін құрайды;
Ортамерзімдік болашақта салыстырмалы түрде жоғары көлемге жеткізуі мүмкін нарықтық талдаулар негізінде жоғарыда аталған өнімдерден басқа, Қазақстанның оңтүстігіндегі - Жібек жолы мәдени және туристік өнім ретінде өзінің маңызды орны бар. Бұл өнім қытайлық, үнділік және еуропалық нарықтық әлеуеті бар аталған өнімдерден басқа ерекшеленетін нарықтық құрылымы бар. Алайда, егер осы инвестициялық капитал көлемі мен құрылымы бойынша қандай да дәрежеде мәдениеті жағынан басқа қалалардан (көптеген тұрғын үй және туристік инфрақұрылымның тұрғындары) төмен болатын болса, бірақ Жібек жолының лейтмотивінің жаһандық танылуы негізінде, ол Қазақстанның әлемдегі туризм көрінісі үшін маңызды элемент болып табылады;
қалған өнім мен инвестициялық элементтер ерекше қызығушылықтағы өнімдерге жатады, олардың бірі Алматы және Шығыс Қазақстан облыстарының тауларына жатады, ал қалғандары Қазақстанның басқа да аумақтары осы кластерге қосылған. Осы өнімдер аймақтық нарықтар басымдықты және туризмге тиісті инвестицияның үлесі мен туристік көлемдерінің 10-нан 15%-ға дейінгі көлемін алып келеді.
2020 жылдарға қарай қосымша жергілікті және халықаралық сұраныс шамамен 5,3 келушілерге сұраныс бағалануда және қосымша 118 мың орынға қосымша әлеуеті бар.
Бұл тұрғыдан алып қарағанда, Қазақстандағы туризмнің инвестицияларының әлеуеттінің көлемі нарықтың дамуы үшін белгілі бір мүмкіндіктерін қолдану үшін жоғары болатындығы анық. Бұл әлеует қалай пайдаланылуы және ұйымдастырлуы туризмнің жалпы бизнес ортасы, сондай-ақ туризмге инвестицияның құрылу жүйесінің жылдамдығына байланысты болады. Ол нарық сұранысы туризмге инвестиция салудың жылдам үдерісінің шектеулі факторы болып табылмайды, соған қарамастан ішкі мүмкіндіктердің нақты шектеулері бұл үдеріс уақытылы жеңілдетілетіндігіне әсер етеді.
Қазақстандағы туризмнің 2020 жылға дейінгі инвестициялық бағдарламасы Қазақстандағы туризмнің инвестиция нарығының даму болашағына, туризм бойынша инвестициялық жоспарды басқару үдерісі мен туризмдегі инвестициялар нарығының перспективаларына негізделеді. Кестеде 33 - инвестиция арқылы болашақ көрінісі келтірілген.
Кесте 33 - Болашақта саяхаттауға ұсынылатын маршруттар бейнесі
Достарыңызбен бөлісу: |