Білім беру бағдарламасы тыңдаушыға арналған нұСҚаулық

48 
кеңесші клиенттің сөздерін қайта баяндап қана қоймай, олардың мағынасын қалай түсінгені 
туралы хабарлайды (Трунов Д.Г., 2013).
Жабық сұрақ
– 
бұл клиент айтқан немесе кеңесші болжаған, оған тек қысқа жауап 
беруге болатын нысанда берілген нақты фактілерді анықтау немесе нақтылау. Көбінесе 
мұндай сұрақтарға «иә» немесе «жоқ» деп жауап береді. 
Ашық сұрақ
клиенттің назарын оның тәжірибесінің белгілі бір аспектісіне 
шоғырландыруға, әңгімелесудің белгілі бір бөлігіне бағыт беруге мүмкіндік береді. Ол өз 
көзқарасын, жағдайды қалай көретінін білдіруге шақырады, зерттеу бағытын көрсетеді, 
алайда осы бағыт шеңберінде клиентке толық еркіндік беріледі. Ашық сұрақтар көбінесе
«не», «неге», «қалай» деген сұрақ сөздерден басталады және ақпарат жинау үшін қызмет 
етеді. Мұндай сұрақтар клиенттен толық жауап талап етеді, оларға «иә» немесе «жоқ» деген 
жауап беру қиын. 
Қысқа сұрақ
– 
бұл клиенттің әңгімесіне ықпал етуге, әңгіме желісін өзгертуге немесе 
нақтылау не түсіндіру үшін жүгінуге болатын ең үнемді әдіс (клиент әңгімесінің мәнмәтініне 
кіріктірілген қысқа сөз тіркестері немесе сұрақ интонациясы бар жеке сөздер арқылы) 
(Малкина-Пых И.Г., 2004). 
Кейбір жағдайларда ең жақсы әдіс – әңгімелесудің жалпы мәнмәтінінен қалай да 
қалыпта түсінікті болатын барлық сөздер түсіп қалған қысқа сұрақ болып табылады. 
«Сонымен?», «Неліктен?», «Қандай мақсатпен?» тәрізді ілікпе сөздер клиенттің әңгімесіне 
оңай кірігіп, оның ағымын бағыттайды. 
Балама сұрақтар
– 
бұл екі немесе одан да көп жауап нұсқаларын қамтитын, әдетте 
«немесе» деген одақпен бөлінген, және жауап берушіге осы нұсқалардың бірін таңдауды 
ұсынатын сұрақ сөздері. Зерттеу техникасы ретінде балама сұрақтарды пайдалану тек 
сұраушы өз сұрағына барлық мүмкін баламаларды енгізгеніне сенімді болған жағдайда ғана 
тиімді
(Трунов Д.Г., 2013).
Дұрыс құрылған сұрақтар тізбегінің көмегімен кеңесші клиенттің проблемалы 
жағдайды қалай көретінін, іске қатысты фактілерді жинауды, клиенттің оған деген 
эмоциялық қатынасын анықтауды, сондай-ақ клиенттің проблеманың көздерін түсінуге 
итермелеуін анықтай алады. Бұл техниканы меңгеру – бастаушы кеңесшінің маңызды 
міндеттерінің бірі. 
Айқындау – 
бұл клиенттің пікірінің когнитивті мазмұнының мәніне оралу (әдетте, 
неғұрлым қысылған және анық түрде). Айқындау кеңесшінің клиент хабарын дұрыс түсінуін 
салыстырудан тұрады, сондықтан айқындау процесін қабылдауды салыстыру деп те атауға 
болады. Айқындаудың мақсаты клиенттің өз ішкі дүниесін, сондай-ақ өзінің сыртқы әлеммен 
өзара іс-қимылын анық түсінуі болып табылады
(Малкина-Пых И.Г., 2004). 
Ойға түрткі болатын тұжырымдар мен сөздер 
- 
Айтып беріңіз, түсіндіріңіз, түсініктеме беріңіз, айқындаңыз, сипаттаңыз, пікіріңізді 
білдіріңіз, ұстанымыңызды білдіріңіз, тұжырымдаңыз, мені ақпараттандырыңыз, негіздеңіз, 
нақтылаңыз, айтып беріңіз.
- 
Өз болжамдарыңызбен бөлісіңіз. 
- 
Өтінемін, қазіргі уақыттағы өз сезімдеріңізбен бөлісіңіз. 
- 
Осы жағдайда өз сезімдеріңізді сипаттап көріңіз. 
- 
Маған бұл жағдайды айқындауға көмектесіңіз. 
- 
Бұл жағдайды маған ашыңыз. 
- 
Бұл тақырыпты толық ашыңыз. 
Хабарлап айтуға негіз болатын тұжырымдар мен сөздер 
- 
Мен (менің) … сөйлескім, білгім, нақтылағым, естігім, талқылағым, түсінгім келеді
- 
Мен (менің)... туралы ақпаратты естігім... туралы сіздің пікіріңізді білгім ... туралы 
сіздің пікіріңізбен танысқым … тақырыбына сізбен әңгімелескім... нақтырақ анықтағым 
келеді (қалаймын) 
- 
Маған .... туралы сөйлесу қызықты болды (болар еді) 

49 
- 
Маған ... туралы Сіздің пікіріңізді тыңдау маңызды 
- 
Қазір ... талқылау үшін ең қолайлы сәт (уақыт) (Трунов Д.Г., 2013).
Конфронтация 
– 
бұл клиенттің өзі түсінбейтін немесе өзгертуге ұшырамайтын 
қорғану іс-қимылдарына немесе иррационалды түсініктеріне қарсы тұруынан көрінетін 
реакция. Конфронтация – бұл клиенттің назарын оның аулақ болғысы келген затқа аудару, 
бұл оның психикалық тәжірибесінің әр түрлі элементтері арасындағы қайшылықтарды 
немесе алшақтықтарды анықтау және көрсету болып табылады. 
Интерпретация –
бұл клиенттің ішкі уайымдарына немесе сыртқы оқиғаларына 
қосымша мән беру, жаңа түсінік беру не болмаса бір-бірімен бытыраңқы идеяларды, 
эмоциялық реакциялар мен іс-әрекеттерді байланыстыру, психикалық құбылыстар 
арасындағы белгілі бір себеппен байланыс орнату процесі. Интерпретация – сонымен қатар 
клиент тәжірибесінің түрлі элементтерін байланыстыру болып табылады. 
Жинақтау - 
бұл қысқаша сөзбен клиенттің әңгімесінің негізгі идеяларын бірге 
жинайтын, тақырыптардың белгілі бір дәйектілігін белгілейтін немесе белгілі бір әңгімелесу, 
бүкіл әңгімелесу немесе бірқатар кездесулер барысында қол жеткізілген нәтижені 
қорытындылайтын сөз. 

жүктеу/скачать 2,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: