5. Ақшаның пайда болуы мен мәні. Ақшаның қызметтері.
1.Қоғамдық өндірістің негізгі нысандары мен үлгілері. Қоғамдық өндіріс - адамзат баласының тіршілігінің негізін құрайтын материалдық игіліктерді өндіру, бөлу, айырбастау және тұтыну процестерін қамтиды. Қоғамдық өндірістің құрылымын 2-ге бөледі: 1. Материалдық өндіріс материалдық игіліктерді өндіретін салалар (өнеркәсіп, құрылыс, ауыл шаруашылығы);
материалдық қызмет көрсету салалары ( көлік, сауда, тұрмыстық қызмет көрсету, киім тігу, тазалау, жөндеу)
материалдық емес қызмет көрсету салалары (кеңестер беру, өнер).
Материалдық өндіріс дегеніміз- материалдық игіліктерді өндіру саласы мен материалдық қызмет көрсету кәсіпорындары ның жиынтығы.
Материалдық емес өндіріс дегеніміз - өндірістен тыс игіліктер өндіретін және материалдық емес рухани қызметтер көрсететін салалар мен кәсіпорындардың жиынтығы.
Өндіріс дегеніміз- адамдардың өмір сүруі үшін қажетті материалдық игіліктер мен қызметтерді жасау мақсатында табиғат заттарына әсер ету процесі.
Қоғамдық өндірістің екі формасы бар: натуралды және тауарлы. Натуралдық шаруашылық түсінігіне жеке тұтынуға қажетті өнімді өз қолыңмен жасау жатады. Ол өндіріс күшінің әлсіз дамуы мен өндірген өнімге қосымша еңбек үлесінің жоғары еместігінмен сипатта. Біріншісі қандай да бір болсын өндірістің табиғи элементі болып табылады. Ал екіншісі болса тарихи сипатқа ие, ол адамзат дамуының белгілі бір кезеңінде пайда болды. Өзінің өрленуіне басымдылық жағдайға жетті, кейін анағүрлым жетілген формаға орын беріп, құлдырауға түсті.
Қоғамдық шаруашылықтың нысаны- адамдардың шаруашылық қызметін ұйымдастырудың белгілі бір тәсілі.
Қоғамдық шаруашылықты жүргізудің тарихи тұрғыдан қалыптасқан 2 әдісі бар:
