Үлестірмелі материалдар.кестелер,ағза муляждары, тесттер, кеспе қағаздар
Бақылау сұрақтары (кері байланыс).
1.Аллергия, анықтамасы. Оның этиологиясы (себептері және жағдайлары), аллергендердің жіктелуі, олардың сипаттамасы.
2.Кук, Джелл және Р. Кумбс бойынша аллергия жіктелуі
3.Аллергиялық әсерленістердің сатылары ( иммундық әсерленістер, патохимиялық және патофизиологиялық өзгерістер), олардың патогенезі.
4.Сенсибилизация, түрлері, патогенезіне тоқталып кетіңіз
Негізгі әдебиеттер.
Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – С. 321-342.
Патофизиология // Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д. Уразовой О.И.– Москва: Изд-во ГЭОТАР, 2010., том 1 с.362-403
Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебноепособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 92-101.
Патологическая физиология: Учебник п/р Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. – 2-е изд. – М.: МЕДпресс-информ, 2004. – С. 111-135.
Қосымша әдебиеттер.
Патологическая физиология п/р А.Д.Адо, М.А.Адо, В.И.Пыцкого, Г.В.Порядина, Ю.А.Владимирова. – М.: Триада-Х, 2002. – С. 127-164.
Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник для вузов. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2009. – С. 224-237.
№6 Тақырып.Ағзаның қорғаныштық және компенсаторлық реакциялары
Мақсаты : жалпы ағзаның қорғаныштық және компенсаторлық реакцияларының этиология мен патогенезінің негізгі түсініктерін меңгеру.
Дәріс жоспары
1. Стресс және оның маңызы.
2. Шок және оның түрлері.
3. Кома жайлы түсінік.
4. Коллапс және естен танудың ерекшеліктері.
Дәріс тезистері.
Стресс және оның маңызы
«Стресс» (ағылш. stress – ауыртпалық, күш түсу) – деп қоршаған ортаның кез келген қолайсыз әсерлеріне организмнің қорғаныш бейімделу реакциясы. Бұл қолайсыз факторларға:
• Физикалық әсерлер (ыстық, немесе суық температуралар, иондағыш сәулелер, электр соққы, жарақат, ауыр қол жұмыстарын атқару т.б.)
• химимялық әсерлер ( сілтілер, қышқылдар, улы химиялық заттар, гипоксия т.б.)
• биологиялық әсерлер (вирустар, бактериялар, саңырауқұлақтар, микробтардың уыттары, жәндіктердің улары.)
Психогендік әсерлер (жан-дүниелік жарақаттар,күйзелістер, ауыр қайғы-қасіреттер,көңіл-күйдің толқулары);
Әлеуметтік жағдайлар (қазіргі адамдарға шамадан артық ақпараттардың әсерлері, уақыттың тапшылығы, жеке тұлғалардың арасындағы шиеленістер, қоғамның заңдары мен жеке адамдардың еркіндіктерінің шектелуі, қимыл қозғалыстың азаюы т.с.с.) жатады. Адам үшін жағымсыз сөздің стресс жағдайын дамытуда маңызы өте үлкен. Бұл қолайсыз ықпалдарды стрессорлар деп атайды.
«Стресс» атауын медицинаға Канада ғалымы Ганс Селье алғаш XXғ. 60-шы жылдары енгізді. Бұл ғалымның байқауы бойынша әсер еткен қолайсыз ықпалдардың ( ол жарақат па, жұқпа ма, химимялық улану ма немесе ауыр қайғы қасірет пе) түріне қарамай оларға организм әрқашан бір беткей жауап қайтарады. Бұл кезде:
• айырша без бен лимфалық түйіндердің кері дамуы;
• бүйрек үсті бездерінің гипертрофиясы;
• асқазан мен ұлтабардың шырышты қабықтарында ойық жаралардың дамуы
• қанда нейтрофильдер көбейіп, эозинофильдер мен лимфоциттердің азаюы;
I. Басталукезеңі. Бүлкезеңдеорынтолтыру (компенсация)
механизмдерініңіскеқосылуынабайланыстыжүректің, мидың
қанменқамтамасызетілуі, қанқысымы, ішек, теріқантамырла-
рындағывазоконстрикциянөтижесіндеәлі де қалыпты.
II. Үдемелі даму кезеңі. Өмірсүругемаңыздыағзалардыңөзінде
де гипоперфузияқүбылыстарыдамиды. Гипоксия тіндікдеңгейге
жетеді, анаэробтық гликолиз күшейіп, ацидоз дамиды. Қанмик-
роциркуляцияарнасынажиналыпқалады.
III. Қайтымсызкезеңі. Бүлкезеңдежасушалар мен тіндерде
ауыржәнеқайтымсызморфологиялықөзгерістердамиды. Соның
нәтижесіндежекеағзаларқызметібұзылып, ауру өледі.
Патологиялықанатомиясы. Шоктың аутопсия кезіндекерінетінбелгілерінеқантамырларындағықанныңсұйықболуы; геморрагиялық синдром; ағзалардағықанайналымыңбұзылуы; кейбірағзалардағы "шокқатәнерекшеөзгерістердің" ("шоктықағзалар") болуыжатады. "Шоктықағзаларға" бүйректерді, өкпені, бауырдыжатқызады. Бүйректердегіауырөзгерістерекіжақтыкортикалдық(қыртыстық) некрозбенаяқталуымүмкін. Өкпелердеателектаз ошақтары, сероздық-геморрагиялықісіну, гиалиндікмембраналар, микроциркуляция арнасының тромбозы көрінеді. Осы өзгерістергебайланыстыөкпеқызметініңжеделжетіспеушілігіреспираторлық дистресс-синдром дамиды. Бауырдацентролобулярлық некроз ошақтарыпайдаболады, кейдебауыржетіспеушілігібайқалады.
Соныменқатарморфологиялықөзгерістербасқаағзаларда да көрінеді. Мида- ишемиялық энцефалопатия; журекте- кардиомиоциттердіңмайлыдистрофиясы, кейдемайда некроз ошақтары; бүйрекустібездерініңқыртыстықабатындалипидтердіңазаюы, шоктыңақтықкезеңінде — майда некроз ошақтары; асқазан-ішекжолдарындақанқұйылулар, кейдежеделжаралартабылады.
Морфологиялықөзгерістіңорны, ауқымдылығы, нәтижесішоктыңэтиологиясына да байланысты.
Пайда болу себебінеқарай: уытты - жұқпалы, геморрагиялық (қансырауданкейінгі), панкреатикалық, ортостатикалықколлапстардыажыратады. Бұлардың даму жолдарындақантамырларытонусының тез әлсіреуібіріншіорындатұрады. Осыданкеңіпкеткенқантамырларындақанжиналыпқалуынанайналымдағықанныңкөлеміазаяды, оныңағужылдамдығыбаяулайды, ағзалар мен тіндергеоттегініңтасымалдануыбұзылады. Гипоксияныңнәтижесіндетіндердезаталмасуларыныңбұзылыстарыдамып, қышқыларалықөнімдержиналыпқалады. Олармайдақантамырларықабырғаларыныңөткізгіштігінкөтереді. Қанныңсұйықбөлшектерітамырсыртынашығыпкетіп, оныңайналымдағыкөлемінодансайыназайтады. Осыданартериялыққанқысымыкүрттөмендепкетеді. Кез-келгенколлапстыемдеуүшінайналымдағықанныңкөлемінарттырып, артериялыққысымдыкөтерушараларынқолдануқажет. Олүшіннауқасадамғақаннемесеқандыалмастыратынсұйықенгізукерек.
Достарыңызбен бөлісу: |
