1.2.Үшбұрыш түрлері және олардың қасиеттері.
Үшбұрыштарды қарастырғанда олардың қандай түрлері бар деген сұрақ туындайды.Жалпы үшбұрыштың бірнеше түрі бар.Яғни,үшбұрыш - бұл көпбұрыш,180 three-ге дейін қосылатын үш қабырғадан, үш бұрыштан және үш төбеден тұратын жазық геометриялық фигура. Үшбұрыштар белгілеріне қарай,қабырғаларының мөлшері мен бұрыштарының еніне қарай жіктеледі.
Үшбұрыштардың түрлері:
-тең қабырғалы;
-теңбүйірлі;
-сүйірбұрышты;
-тік бұрышты;
-доғал бұрышты.
Теңқабырғалы (немесе дұрыс) үшбұрыш-бұл үш қабырғасы бар дұрыс көпбұрыш, дұрыс көпбұрыштардың ішіндегі алғашқы үшбұрыш. Дұрыс үшбұрыштың барлық қабырғалары өзара тең, ал барлық бұрыштары 60° тең болып келеді. Теңқабырғалы үшбұрышта биіктік үшбұрыштың биссектрисасы және медианасы болып табылады.
a — теңқабырғалы үшбұрыштың қабырғасы, R — сырттай сызылған шеңбердің радиусы, r — іштей сызылған шеңбердің радиусы.
Дұрыс үшбұрышқа іштей сызылған шеңбердің радиусын қабырғасы арқылы өрнектеу:
Теңқабырғалы үшбұрышқа сырттай сызылған шеңбердің радиусын қабырғасы:
Теңқабырғалы үшбұрыштың периметрі:
Теңқабырғалы үшбұрыштың биіктігі,медианасы және биссектрисасы:
Теңқабырғалы үшбұрыштың ауданы мынандай формуламен есептеледі:
Сырттай сызылған шеңбердің радиусы іштей сызылған шеңбердің екі есесіне тең:
Теңбүйірлі үшбұрыш-ұзындықтары бойынша екі қабырғасы тең үшбұрыш. Бүйір қабырғалары деп тең қабырғаларын, ал соңғысын – табаны деп атайды. Анықтамасы бойынша дұрыс үшбұрыш теңбүйірлі болып табылады,,бірақ кері пікір ол дұрыс емес,яғни теңбүйірлі үшбұрыш дұрыс үшбұрыш бола алмайды
-егер үшбұрыштың екі бұрышы тең болса,онда ол үшбұрыш – теңбүйірлі.
-егер үшбұрыштың биссектрисасы мен биіктігі немесе биіктігі мен
медианасы немесе биссектрисасы мен медианасы беттессе ол-теңбүйірлі.
Теңбүйірлі үшбұрыштың қасиеттері
• Теңбүйірлі үшбұрыштың табанындағы бұрыштары тең.
• Теңбүйірлі үшбұрыштың табанына жүргізілген медиана,оның әрі
биссектрисасы,әрі биіктігі болады.
a — теңбүйірлі үшбұрыштың екі тең қабырғасы, b — үшінші қабырғасы, h — теңбүйірлі үшбұрыштың биіктігі, α мен β — сәйкес бұрыштар, R — сырттай сызылған шеңбердің, ал r — іштей сызылған шеңбердің радиусы. Қабырғаларын табу жолы:
Іштей сызылған шеңбердің радиусын теңбүйірлі үшбұрыштың белгілі параметрлері бойынша 6 түрлі жолмен таба аламыз:
Теңбүйірлі үшбұрыштың периметрін табу:
Достарыңызбен бөлісу: |