Ә. Әбдіхалықов, Қ. Әбдіхалықова микроэкономика пәнінен практикум

Кесте 3.5

а) Сұраныстың бағалық икемділік коэффициентін тауып оны кестеге енгізіңіздер

ә) Бағаның қандай мәндерінде сұраныс икемді, икемсіз, және бірлік икемділік болатынын көрсетіңіздер

б) Бағаның әр түрлі мәніндегі түсімнің шамасын тауып кестеге енгізіңіздер

в) Сұраныстың бағалық икемділігі коэффициентігің қандай мәнінде түсім ең жоғары мәнге ие болады? Неліктен?

г) Оқулықтарға деген сұраныс қисығын салыңыздар.

Кесте 3.6

ә) Бағаның 20 дан 10 долл. дейінгі аралығында сұраныс икемді, баға 10 долл. болғанда бірлік икемділік, және баға 10 нан 0 долл. дейінгі аралықта икемсіз.

б) 3.6 кестені қараңыздар

в) Баға түскен кезде түсім өседі, себебі сұраныс шамасының пайыздың өзгерісі бағаның өзгерісінен жоғары

г) 3.1 суретті қараңыз

20

0 100

2. Сұраныстың баға бойынша икемділігі дегеніміз не?.

3. Сұраныстың табысқа деген икемділігі қандай факторлар арқылы анықталады?

4. Сұраныстың жанама икемділігі туралы не білесіз?

5. Сұраныстың икемділі қандай факторларға байланысты болады?

6. Ұсыныстың икмеділігі туралы талдай жасаңыз

2. Молдахметова А.Б. Өтебаев М.Ө. Микроэкономика, «Фолиант» Астана, 2007, 52-59 беттер

3. Фишер С., Дорнбуш Р., Шмалензи Р. Экономика. М.: Дело, 2001, с.74-93

4. Макконнелл, Брю «Экономикс», Москва, Туран, 1996 г., с. 56-87

5. Мамыров Н.К., Кулекеев Ж.А., Султанбекова Т.К. Микроэкономика, Алматы.: Экономика. КазГАУ 1997, с.192-195

6. Гимранова Г.И. Такирова Г.А. Микроэкономика. УМК, Караганда 2005, с.31-40

Қалыпты жағдайда тұтынушы тауарларды сатып алған кезде мынадай қағидаларды басшылыққа алады.

1. 
   Табысы орта деңгейдегі тұтынушы өзінің қолында бар ақшасына көбірек пайдалылықты сатып алуды қалайды. Басқаша сөзбен айтқанда, ол өзінің ақшасын жұмсай отырып, жиынтық пайдалылықты көбейтуді көздейді.
   
2. 
   Әрбір сатып алушы өзінің сатып алатын әр тауарынан өзінің қаншалықты пайдалылық алатынын біледі, сондықтан да ол осы принципті басшылыққа алады.
   
3. 
   Бюджеттік шектеулілік сатып алушының ақшасы шектеулі мөлшерде болады, сондықтан да тұтынушы әрбір тауарды немесе қызметті сатып алғанда осы шектеуден асып кетпеуге ұмтылады.
   
4. 
   Баға кез - келген тауардың немесе қызметтің бағасы болады, себебі бұл тауарды жасайтын ресурстар, шикізат табиғатта шектеулі. Демек, бұл ресурстардың құны бар деген сөз. Олай болса олардан жасалған заттар да құнды болып келеді. Демек тұтынушы өзінің ақшасына белгілі мөлшердегі тауарды ғана сатып ала алады, себебі әр затты сатып алған сайын оның ақша қоры азая түседі.
   

MU_А MU_В

------- = ---------

Р_А Р_В

Р_А , Р_В – сәйкесінше А және В тауарларының бағасы

Бюджет сызығы қандай да бір 2 тауарды тұтынушының белгілі бір мөлшерде өзінің қолында бар ақшасына сатып ала алатындай түрлі комбинацияларды көрсетеді. Бюджет сызығының теңдеуі былайша жазылады:

Р_х х + Р_у у = R

мұндағы Р_х және Р_у  - Х және У тауарларының бағасы

х,у – Х және У тауарларының саны, R – тұтынушының табысы.

Табыстың немесе бағаның өзгеруі бюджет сызығының өзгерісін тудырады.

Табыстың өзгеруі бюджет сызығының параллель көшуін тудырады. Егер табыс өсетін болса (баға сол күйде қалғанда), бюджет сызығы оңға қарай жылжиды, ал табыс азаятын болса, бюджет сызығы солға қарай жылжиды.

Бағаның өзгеруі. Егер тауардың біреуінің бағасы өзгеретін болса, онда бюджет сызығы бұрылады. Егер баға өсетін болса, бюджет сызығы координата өсінің басына қарай бұрылады. Баға кемитін болса бюджет сызығы сыртқа қарай, яғни координата сызығының ұшына қарай бұрылады. Ал бағасы өзгермеген тауардың саны сол қалпы қалады, яғни бюджет сызығының бағасы өзгермеген жағындағы ұшы өзгеріссіз қалады.

Егер табыс пен баға прапорционалды түрде өзгеретін болса, бюджет сызығының сол күйі қалады.

Айырмашылықсыздық (талғамсыздық) қисығы тұтынушыға 2 түрлі тауардың қандай мөлшерде сатып алса да пайдалылық әкелу тұрғысынан еш айырмашылық жоқтығын кқрсетеді, яғни мұндай жағдайда талғамсыздық қисығында жатқан нүкте пайдалылығы бірдей болатын екі тауар санының үйлесімін көрсетеді.