Әдебиет теориясы

Махамбет Өтемісұлы өлеңдерінің тақырыбы

жүктеу/скачать 1,12 Mb.

бет	2/5
Дата	09.08.2017
өлшемі	1,12 Mb.
	#23125

1 2 3 4 5

Махамбет Өтемісұлы өлеңдерінің тақырыбы

Батырлық ерлік туралы

Көтерілісті,соғысты сипаттай

тын өлеңдері

Истатай туралы өлеңдері

Өзі туралы өлеңдер

Үстем тап өкілде

рі,хан-сұлтандарға айтқан өлеңдері

Толғау тектес өлеңдері

«Ер болып туған соң...»,

«Ереуіл атқа ер салмай»,

«Беркініп садақ асынбай»,

«Біз ер едік»,

«Атадан аруақты ер туса».

«Соғыс»,

«Тілек»,

«Әй,Махамбет,жолдасым»,

«Толарсақ

тан саз кешіп».

«Тайманның ұлы Исатай»,

«Исатай деген ағам бар»,

«Кел, кетелік»,

«Мінгені Исатайдың ақтабан-ай».

«Қызғыш құс»,

«Мен,мен,мен едім»,

«Мұнар күн»,

«Жабығу»,

«Мінкен ер»,

«Тарланым»,

«Арыстан кім одан өткен?»

«Жақия».

«Сөйлесем дауысым аңқыған,

«Шамдансам,шалқамнан түсер асаумын»,

«Арғымаққа оқ тиді»,

«Мен сұңқардан туған құмаймын»,

«Мен тауда ойнаған қарт марал»,

«Менің атым-Махамбет»,

«Егескендей ер болса».

«Міне алма

ған алаға»,

(Жәңгір

ге)

«Жәңгірге айтқа

ны»,

«Махамбеттің Байма

ғамбет сұлтанға айтқа

ны».

«Орай да борай қар жауса»,

«Арғымақтың баласы»,

«Еменнің түбі сары бал»,

«Жалған дүние»,

«Желп-желп еткен ала ту».

М.Өтемісұлы «Тарланым» Кестені толтырыңдар.

Мәтіннен үзінді	Теңеу	Портрет	Ритори калық сұрау	Аллите ра ция	Ассо нанс
Керіскедей шандозым, Құландай ащы дауыстым, Құлжадай айбар мүйіздім!
Тереңнен көзін ойдырған, Сұр жебелі оғына Тауықтың жүнін қойдырған. Маңдайын сары сусар бөрік басқан, Жауырынына күшіген жүнді оқ шанышқан.
Садағына сары жебені салдырған, Садағының кірісін Сары алтынға малдырған.
Таудан мұнартып ұшқан, тарланым, Саған ұсынсам қолым жетер ме? Арызым айтсам өтер ме?
Айғайласа белдік байланған, Астана жұртын айналған, Атына тұрман болсам деп, Жұртына құрбан болсам деп...

Махамбет лирикасының қайнар көзі: халық ауыз әдебиеті, шығыс әдебиеті, жыраулық поэзия.

Ұйқас түрі:	Буын саны:	Поэтикасы	Өлеңдерінің тақырыбы:	Ақын лексикасы:
Қара өлең, ерікті, аралас, шұбыртпалы, кезекті ұйқас	11 буынды,7 буынды, 7-8 буынды, аралас буынды.	Эпитет, метафора, теңеу, риторикалық сұрақ, ассонанс, аллитерация, элегия.	Ел, халық жайы, замана және адам.	Жер су атаулары, туыстық атауы, қару – жарақ, қоғамдық – әкімшілік мәңге ие атаулар, жаңа, ерекше сөздер мен тіркестері.

Абай Құнанбайұлы

Қазақтың бас ақыны-Абай Құнанбайұлы

Поэзиялық шығарма жазған

Прозалық шығармалар да жазған

Философиялық көркем шығарма

«Қара сөздері» қазақ әдебиетінде де, әлем әдебиетінде де жаңа жанр

Кестені толтырыңдар.

Абайдың отбасы	Абайдың өлеңдері	Әндері	Аудармалары	Абайдың орыс достары

«Қаңсонарда бүркітші шығады аңға» өлеңі бойынша кестені толтырыңдар.

Теңеу	Эпитет	Метафора

Сұрақтарға жауап жазыңдар.

	Сұрақтар	Жауаптар
1	Аңшылық өнеріне байланысты қандай аң- құстарды білесің?
2	Аңшы болу үшін не керек?
3	Аңшылық кәсіп пе, әлде өнер ме?
4	Бүркіт туралы қандай мақал – мәтел білесің?

«Көңіл құсы құйқылжыр шартарапқа» Өлеңдегі ақынның көңіл күйін, өз көңіл күіңді саралап көріңдер. Мына үлгіні басшылыққа алыңдар.

Ақынның көңіл күйі	Өлеңдегі адамдардың көңіл күйі	Өз көңіл күйің

Шәкәрім Құдайбердіұлы

Аудармасы

Прозасы

Әндері

Поэмалары

Роман

Мақала

Лев Толстой:«Асархадон патша»,«Үш сауал».

А.Пушкин:«Дубровский»,

«Боран»

«Ажалсыз әскер»,

«Жастық»,

«Шын сырым»,

«Анадан алғаш туғанымда».

«Барша қырғыз-қазақ білімділеріне ашық хат», «Түрік,қырғыз,қазақ һәм хандар шежіресі», «Мұсылмандық шарты».

«Еңлік Кебек»1891

«Қалқаман- Мамыр»1888

«Нартайлақ- Айсұлу»,«Ләйлі-Мәжнүн»

«Әділ-Мария»

Әңгімелері

«Бәйшешек бақшасы», «Шын бақтың айнасы»

Кітаптары

Поэзиясы

Өлеңдері

«Ашу мен ынсап», «Дүние мен өмір», «Сен ғылымға», «Мұтылғанның өмірі», «Мақтау мен сөгіс», «Ақындарға», «Жастарға», «Мал жимақ», «Бостандық туы жарқырап», «Жас өтті тынымсыз».

Ахмет Байтұрсынов

Мемлекет және қоғам қайраткері, ғалым, журналист, ақын, аудармашы.

Саналы өмірін халықтың санасын оятуға арнады.

А. Байтұрсынов қамауға алынып, 1938 жылы атылды.

Кестені дәптерлеріңе толтырыңдар.

Логикалық модель

Сөз төркінін тану Түсіндірме күнделігі

Мәтіндегі сөз	Менің түсінігім
милләт пақыр хақың

Сұлтанмахмұт Торайғыров

ХХ ғасыр басындағы қазақтың аса көрнекті ақыны.

Ол ұлы Абай дәстүрін жалғастырушы.

Қиыншылықпен өткен қысқа өмірінде:

110 өлең, 5-6 поэма
2 роман
7-8 мақала, очерк, әңгіме жазған.

Тақырыптары түгелдей өмір шындығы, халқының тағдыры.

Жүсіпбек Аймауытұлы

Ақын,жазушы,публицист,сыншы,аудармашы.

-Ол 15 жасқа дейін ауыл молдасынан оқиды.

-1907 жылы Баянауылдағы орыс мектебінде оқиды.

-1914 жылы Семейдегі мұғалімдер семинариясында оқыды.

«Абай» журналын шығарды

Пьесалар:«Ел қорғаны»,

«Шернияз», т.б.

Романдары: «Қартқожа», «Ақбілек».

Жамбыл Жабаев

Ол қазіргі Жамбыл облысы,

Жамбыл тауының етегінде туған.

-Жамбыл Сүйінбай ақынның ақ батасын алған;

-жазуды білмеген;

-Жамбыл айтыскер ақын болған;

Өлеңдері көптеген тілдерге аударылған.

«Аттандыру», «Алғадай туралы әрбір ой» өлеңдеріне ортақ кейіпкер - Алғадайдың бейнесін сипаттап беріңдер.

Берілген үш өлеңнен көркем айтылған жолдарды мына үлгі бойынша теріп жазыңдар.

Аттандыру

Алғадай туралы әрбір ой

Атаның әлдиі

Сәкен Сейфуллин

Белгілі ақын, қоғам қайраткері

-ол алдымен ауыл молдасынан сауат ашқан;

-орыс-қазақ мектебінде оқыған;

-1914 жылы Қазанда «Өткен күндер»атты өлеңдер жинағы шыққан;

-1916 жылы Омбыдағы мұғалімдер семинариясын бітіріп, мұғалім болған;

«Тар жол тайғақ кешу» романын, шағын

әңгімелер, очерктер, повестер,

драмалық шығармалар да жазған жазушы

Мына бағыт бойынша дәптерлеріңе «Бандыны құған Хамит» әңгімесіне сатылай кешенді талдау жасаңдар.

Тақырыбы: ..................................................................................................

Идеясы: .........................................................................................................

Басталуы

Дамуы

Шиеленісуі

Шарықтау шегі

Шешімі

Кейіпкерлер әлемі: .........................................................................................

Негізгі кейіпкерлер: .......................................................................................

Қосалқы кейіпкерлер: ....................................................................................

«Ақ әлем»: .......................................................................................................

«Қара әлем»: ....................................................................................................

Тәрбиелік мәні: ................................................................................................

Ілияс Жансүгірұлы

Жылдар	Оқиғалар
1894 жыл 14 мамыр	Талдықорған облысы, Ақсу ауданында дүниеге келген.
1919 жыл	Ташкенттің 2 жылдық мұғалімдік институтында оқиды.
1928 жыл	«Сағанақ» атты тұңғыш кітабы жарық көреді.
1925-1928 жылдар	Мәскеудегі журналистика факультетінде оқиды.
1928 жыл	«Еңбекші қазақ» газетіне қызметке жіберіледі.
1932 жыл	Жазушылар одағын ұйымдастыру комиссиясының төрағасы.
1934 жыл	Жазушылар одағының алғашқы төрағасы.
1934-1937 жылдар	«Қазақ» саяси баспасының редакторы.
1937 жыл	Саяси айыппен тұтқындалды.
1938 жылы 26 ақпан	Қуғын-сүргін құрбаны болды.
1958 жыл	Ақталды.

«Әнші» І. Жансүгірұлы

«Әнші» шығармасындағы жер – су аттары

Жер – су аттары	Сипаттамасы
Өзен- көлдер
Таулар
Елдер

Топтастыру стратегиясы

Ілияс

Венн диаграммасы

Ұқсастығы

Жүсіпбектің

«Әнші» әңгімесі»

Ілиястың

«Әнші» өлеңі

Шығармадағы әдеби – теориялық ұғымдар

Метафора:	Теңеу:	Эпитет
Бұлбұлмын, ...	Үйректей, ..	Майда желіс, ...

Ілияс шығармаларын топтастыру

Шығармалары

Поэзиясы

Прозасы

Драмасы

Ілияс шығармаларына тән сөз қолданысына мысалдар келтіріп, сызбаны дәптерлеріңе толтырыңдар.

Бөбек бөлеу	Ағынды менің Ақсуым

Мағжан Жұмабаев

Жылдар	Оқиғалар
1893ж. 25. 06.	Мағжан Жұмабаев Солтүстік Қазақстан облысы, Булаев ауданы, Сасықкөл басында туған.
1909 ж.	Мағжан Абайдың Петербургте жарық көрген өлеңдерін оқып, содан сусындайды.
1910 - 1913жж.	Уфада Ғалия медресесінде оқиды.
1913 - 1917жж.	Омбыдағы мұғалімдер даярлайтын семинарияда оқып, оны алтын медальмен тәмамдайды.
1917 - 1923жж.	"Бостандық туы", "Ақжол","Шолпан" газет - журналдарында жұмыс жасай жүріп, халық ағарту ісіне белсене араласады.
1923 - 1926жж.	Мәскеуде көркем - әдебиет институтында оқиды.
1927 - 1929жж.	Бурабайда, одан соң Петропавлда оқытушылық қызмет атқарады.
1912ж.	Қазан қаласында алғашқы "Шолпан" атты өлеңдер жинағы басылды.
1922ж.	Келесі өлеңдер жинағы Қазанда, Ташкенде басылады. Атақты "Батыр Баян" дастаны дүниеге келеді.
1922 - 1923жж.	"Педагогика"
1925 ж.	"Бастауыш мектепте ана тілін оқыту жайы" еңбектері жарияланады.
1927 ж.	Қызылжар педагогикалық техникумы мен совет партия мектебінде сабақ беріп жүреді.
1929 ж.	Москвадағы Бутырка түрмесіне қамалады. Содан 10 жылға сотталып, Карелияда 10 жыл айдауда болады.
1935 ж.	М. Горькийге хат жазып, ұлы жазушының көмегімен абақтыдан босайды.
1937ж. 18. 03	С. Сейфуллиннің шақыруымен Алматыға келеді.
1937ж. 30. 12.	Бірақ қайтадан тұтқынға түседі. Сөйтіп аяулы ақын сталинизмнің құрбаны болады.

Сызбаларды дәптерлеріңе толтырыңдар.
Мағжан Жұмабаев

кім?

«Сүйемін»
Өлеңнен троптың түрлерін табыңдар

Теңеу:	Эпитет

Салыстырмалы картаны толтырыңдар

Мағжан сөзі	Менің сөзім
Сол анамды сүйемін
Алаш деген елімді сүйемін
Сол Арқамды сүйемін

Мұхтар Әуезов

әлемге танымал, аса дарынды жазушы

шығармалары дүние жүзі халықтарының 60 –тан аса тілдеріне аударылған

М.Әуезов

«Көксерек»

Бұл М.Әукзовтің алғашқы әңгімелерінің бірі.

Автордың мақсаты:

Адам мен табиғат арасындағы байланысты көрсету.

жүктеу/скачать 1,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5