Су ерітіндісін дайындау. Техникалық таразыларда алдын ала үгітілген және 1 мм торкөзді сито арқылы өткізілген 50 г құрғақ топырақ аламыз, өлшендіні 250 мл колбаға салып, 5-есе мөлшерде дистилденген су құямыз. Содан кейін топырақпен суды 3 минут бойы шайқап келесі колбаға қағаз сүзгі арқылы сүземіз. Ерітіндіні талдауды сүзгі арқылы барлық су өтіп болғасын ғана бастаймыз, себебі сүзіндінің бастапқы және соңғы мөлшерінде кейбір компоненттерде айырмашылық болуы мүмкін.
Талдауды жеңіл еритін тұздардың жалпы мөлшерін анықтаудан бастаймыз (құрғақ қалдық).
Ерітіндінің құрғақ қалдығын анықтау. Ерітіндінің құрғақ немесе тығыз қалдығы суда еритін органикалық және минералды қосылыстардың жалпы мөлшерін көрсетеді. Құрғақ қалдық топырақтың тұздану дәрежесін көрсетеді. Тұзданған қабаттар деп құрамындағы суда еритін тұздар мөлшері 0,3%-тен жоғары топырақтарды айтамыз. Топырақтардың тұздану дәрежесін құрамындағы тұздардың сапалық құрамына қарай айырады (19-кесте).
19-кесте Тұздану дәрежесі және сапасы бойынша топырақтар классификациясы
Топырақтардың тұздауына қарай топтары
|
Топырақтардың тұздану типтері, құрғақ қалдық,
|
Хлоридті және сульфатты-хлоридті
|
Сульфатты және хлоридті-сульфатты
|
Содалы және аралас
|
Тұзданбаған
|
0,2
|
0,3
|
0,1
|
Сәл тұзданған
|
0,2-0,3
|
0,3-0,6
|
0,1-0,3
|
Орташа тұзданған
|
0,3-0,5
|
0,6-1,0
|
0,3-0,5
|
Тұздануы жоғары
|
0,5-1,0
|
1,0-2,0
|
0,5-0,7
|
Сорлар
|
1,0
|
2,0
|
0,7
|
Құрғақ қалдықты анықтау үшін 50 мл су ертіндісін алып, алдын ала құрғатылған және өлшенілген аллюминий бюкске құямыз. Егер 50 мл бюкске симайтын болса, құрғатуды бөлшектеп жүргіземіз: алдымен 25мл құйып құрғап болған соң сол бюкске қалған 25 мл кұямыз, колбадан су ерітіндісін сыйымдылығы 25 мл өлшеуіш пипеткалармен аламыз.
Су ерітіндісі бар бюксті жабық спиральды электроплиткада құрғағанша қайнатамыз, қайнату кезінде ерітіндінің қатты қайнап шашырамауын қадағалайды.
Қайнату аяқталған соң бюксті құрғату шкафында 1050 температурада 3 сағат бойы құрғатады. Сонан соң эксикатарда суытады және өлшейді. Дәптерге жазуды мына тәртіппен жүргізеді:
форма -1
кескін
|
Топырақ үлгісі тереңд-гі, см
|
Топырақ өлшемі
|
Ерітінді
нің
жалпы көлемі
|
Бос бюкс салма-ғы
|
Құрғақ қалдық-ты бюкс салмағы
|
Құрғақ қалдық
|
Кептіруден кейінгі бюкс салмағы
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
Топырақтағы құрғақ қалдық мөлшерін %-пен формула бойынша есептейді: Х=a*10
Мұнда Х= құрғақ қалдық, %
а = құрғақ қалдық салмағы, г
10-50 мл ерітіндіні 10 г топыраққа аудару коэффициенті.
Достарыңызбен бөлісу: |