Қазіргі қазақ тілі ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені
Етістіктің ерекше түрлері. Көсемше
жүктеу/скачать 2,55 Mb.
|
| Етістіктің ерекше түрлері. Көсемше.
Мақсаты: Көсемшенің екі мәнде, екі қызметте жұмсалатын етістіктің ерекше түрі екенін ұғындыру. 1. Көсемше, олардың мағыналық ерекшелігі, сөйлемдегі қызметі. Көсемше атауын қазақ тіл білімінде А.Байтұрсынов енгізген. Бұл сөздің мағынасы көсем сияқты үнемі алда тұрады дегенді білдіреді. Көсемшелер тұлғалық жағынан да, мағыналық жағынан да тиянақсыз болғандықтан, қысқа қайырылып, өзінен кейін тиянақтаушы етістікті қажет етіп тұрады да, кем дегенде екі сыңардан құралып, жаңа мағына түзетін күрделі етістіктердің көптеген түрін жасауға негіз болады. Көріп қойдым, біле келді, айта бердім т.б. Көсемшелер сөйлемде етістік арқылы айтылған іс- әрекеттің сынын- тәсілін, мекенін, мезгілін білдіріп, пысықтауыштық та қызмет атқарады.Көсемшелер мен үстеулердің қызметі жағынан да, мағыналық жағынан да бір- біріне өте ұқсас келуі, екеуінің де пысықтауыштық қызметте қолдануында деуге болады. Көсемшелердің тілдегі қызметі мен мағыналары күрделі етістік жасау мен пысықтауыш болудан өзге тілімізде айтушының ойды ықшамды айту мақсатын жүзеге асырып бірыңғай баяндауыш болады, сабақтас құрмалас сөйлемдердің бағыныңқы сыңарының баяндауышы бола тұра екі жай сөйлемді еш дәнекерсіз байланыстырып тұрады, баяндауыш қызметінде жіктеле келіп, шақты білдіріп тұрады. Олар етістіктің негізгі және туынды түбірлеріне , күрделі негіздерге тікелей де, етіс жұрнақтарынан соң да немесе амалдың өту сипатын білдіріп, рең жамайтын жұрнақтардан кейін жалғану арқылы жасалады. Көсемшелер жіктеледі: 1.Мен барамын, барыппын Біз барамыз, барыппыз 2.Сен барасың, барыпсың Сендер барасыңдар, барыпсыңдар Сіз барасыз, барыпсыз Сіздер барасыңдар, барыпсыздар 3.Ол барады, барыпты Олар барады, барыпты Каталог: dmdocuments dmdocuments -> Семинар ожсөЖ 15 сағ. Емтихан 4 Барлығы 45 сағ Орал, 2010 dmdocuments -> Әдеби өлкетану Преподаватель Ақболатов Айдарбек Ахметұлы Вопросы: Вопрос №1 dmdocuments -> 2009ж. «Қазақ филологиясы» кафедрасы dmdocuments -> Семинар ожсөЖ 5 сағ. СӨЖ 15 сағ. Емтихан Барлығы 45 сағ Орал, 2010 dmdocuments -> Жаратылыстану математикалық факультет dmdocuments -> Барлығы – 45 сағат dmdocuments -> 2007ж. Қазақ тілі мен әдебиеті және оқыту теориясы кафедрасы dmdocuments -> Қазақ филологиясы кафедрасы 050205 dmdocuments -> Барлығы – 90 сағат жүктеу/скачать 2,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|