Гасырлар бойьтРесей империясы, одан кейш кецеспктотали-тарлыктертшсаясатпен бшпксырын бупп келди Кдз1рдщозщде де халкымыздын саясат пен саяси жетекш1лерд
жүктеу/скачать 7,25 Mb.
|
Жамбылов Саясаттану (1)
| KoHcepeamuemlK партиялар. Непзжен ipi буржуазияныц муддеан коррайдьг. Элеу меток теназшкт! сактагысы келел1, адам-дык жэне азаматгык ар-намыс, плюрализм, ынтымактастыкш жактайды. Мысалы, АКШ-тын республикалык партиясы, ГерманиянынХристиавдык-элеуметпк одаш мен Христиандык-де-мократиялыкодат ынын блогы, Улыбританиянын консервативтж партиясы. т.т.
5. Фашисте партиялар. Олар жеке муддеден мемлекегпк муддешн басым болтанын, баскаруда катан орталыктавдырылу-лы. адамньщкукык'гары мен бостандыктарын шектеуд1 калайды. Ултшылдыкты уашздайды. Бул тоталитарлыкнемесе авторитар-лык жуйеге жол ашады. Фашист партиялар кез1нде Германия мен Италияда болтан. Б1рак сол елдерде жене т.б. жадарган 1кофашиетж уйымдардын пайда болуы еактанлырады. Партияларды басты идеологиялыкбагытына карай револю-циялык, реформист, конссрвативт1к, реакциялыкдепте бел!п жур. Революциялык партиялар когамдъгком1рщ тубегейт езгер-туге тырысады. Реформисте партиялар когамда мацызды озгерютер жасамак, 6ipaK онын непзп курылысын сактап кал-мак. Консераатшупк партиялар Ka3ipri элеуметпк ем1рдш непзп сипат, ерекшелжтерштуракты сактап калмак. Реакииялык партиялар — когам дамуындагы етш кеткен формацияларга не доу!рлергс кайтыи оралуды кексеушшер. Кандай саяси тэртипч коллауына байланысты партиялар де-мократиялык, авторитарлык, тогалитарлык^олып ж!ктелед1. Де-мократиялык партиялар баска партияларга тв31мд1л1кпен, ryciHicTiKneH карайды, niKip алачышн жактайды. Идеологиялык флкторга оиша манбермейд1. Тоталитарльгк партиялар, KepiciHUie саяси жуйен!к баска элементтер^н ез!не багындыруга тырысады. c)cipe вдеоло1ияланган, катантэртшке непзделген б1рпартиялык жуйс куруга тырысады. Авторитарлык партиялар, эдетте, дамып ксле жаткан елдерде пайда болады жвнеотаршылыкка карсы ба-Гьпталады. Олардыц K©6i ен алдымеи ез елдерШ1Н, саяси жэне УКономикалыктэуелсшип, элеуметок nporpeci ymiH куресед!. Ш орекеггер1нде Ko6iHece к ушке суйенед!. Саяси ем!рдеп алатын орны, 6raiKTi жузегс асыруга катысы-INI карай саяси партиялар билеуш! жене оппозициялык(латын-цыцикарсы кою'' дегенсвз1нен шыюсан)болыпбвлшед1. Билсушх пирптялардыц колдарына мемлскстпк бил1ктигенд!ктен оларга Oyi^Ji кокам дамуынын басты ба^ытгары мен сипатын айкындауга Мумк1нд!к туады: Яши, олар баска партиялардын устжен бшпкке I ifj Полады. Мундай мумк!н/цп жок калган партиялар езмудделерж бнекд жол мен коргайды. Олар бул максаггаездершщконститу-ЦНЯЛЫК кукыгын, парламентMiH6eciH, букаралыкакларат куралдарын пайдаланады. Белгш6ip когамдык niKip тудырып билеуш партията сырл*ай ыкпал жасайды. Мундай саяси партияларды оппозициялык атайды. Олар баскарушы партиянын саясатын сын кезбен баталайды. Когамнындамубагдарламасын жасайдьк баска мемлекетгермен карым-катынастарга ездерпин козкарастарын бишредк Жалпы оларга карсыластык касиеттен келедк Жумыс icTey жагдайына, заннын руксат етуше байланысты партияларды ресми, жартылай ресми, купия дсп жжтейдь Егер когамдык-саяси OMipre катынасуына зан жузшдс руксатетшп, мемлекетпк TipKсулен етсе, ол ресми партия болып саналады. Ол жумысын ашыкжурпзедк Ыракформальдытурде руксат етшсе, оны толыктанылды деуге болмайды. Б1раз жагдайларда партияга сыргай мойынпаган сынай бцццрт, шын мэшвде, жумысына щек койып, кедерплержасалады. Мундай партияларды жартылайрес-мидеуге болады. Ал егер партияга зан бойынша тыйым салынып, жумысын астыртын, жасырын журлзсе, ол купая партияга жата-ды. Эдетте, олар устемдж erin отырган курылысты кушпен езгертуд1 максат trrin кояды. Егер купия партияны халык шыны-мен колдап, бедел1 зор болса, оны ресми мойындамаганымен жумысын токтата алмайды. Онын айгактыгын купия жагдайда журт отаршылдыкка карсы кажырлы курес журпзген кептеген улт-азатгык партиялардын даму жолынан байкауга болалы. Партиялар жиылып, партиялыкжуйет курады. Сондыктан оларды Ж1ктеуд1н де мэн! зор. Партияльщ жуйецеп мемлекетпк мекемелерд1 калыптастыруга шынымен мумюндт бар, елдп* 1шю жене еырткы саясатына ыкпал ете ала тын саяси партиялар жиын-тыгын айтады. Ел imiime канша партиялар болуу жэне олардын кайсысы партиялык жуйеге eHyi сод елд1н тарихи дестурше, елеумегпк-экономикалык шиележстер сипатына, непзп элеуметпк куштерд1н арасалмагана байланысты. Оган халыктын 6ip ултты эдде кеп ултгы. 6ip дшге элде коп дшге багынуы да есеретедк Бил1к ушш куреске катысып журген саяси партиялардын саны жагынан олар кеппартиялык, ектартиялык жэне Фрпартиял ык1 болып топтастырылады. жүктеу/скачать 7,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|